Samenvatting van de hoorcollege's, voorgeschreven stof en werkgroepen van het vak Algemene Rechtsleer (RGBUSBR006) aan de Universiteit Utrecht, 3e periode. (samenvatting van teksten zowel in het nederlands als engels, afhankelijk van de voorgeschreven literatuur)
Hart-Dworking debat
- Wat is de rol van morele beginselen in het oordeel van de rechter?
- Bepaaldheidsproblematiek van de rechter
- Juist wetgeving is regelmatig de oorzaak van een interpretatieprobleem dat de rechter
dient op te lossen
Drie hoofdonderwerpen van rechtstheorie:
- De legitimatie van de overheid en overheidshandelen
o Traditioneel gezien beantwoord in het staatsrecht:
! Welk overheidsorgaan is bevoegd tot het opstellen van algemene
rechtsregels?
o Politieke filosofie (abstracter)
! Normatieve legitimatie van de wetgever: waarom gehoorzamen wij de
wetgever? (normatieve legitimatietheorieën die de wetgever
legitimeren)
- Wetgeving en rechtsvinding
o Kloven tussen normatieve legitimatie, wetgeving en rechtsvinding
Legitimatie/legitimiteit:
Twee typen:
- sociologische legitimatiebegrip
o empirisch van aard
! de facto legitimatie (feitelijke aanvaarding): iets is empirisch legitiem als
het feitelijk aanvaard wordt.
- normatieve legitimatiebegrip
o iets is normatief legitiem als het aanvaardbaar is (vanuit normatief perspectief)
andere onderscheiding:
- legitimiteit van recht
o de vraag of het recht zelf aanvaardbaar is c.q. aanvaard wordt.
- legitimiteit door recht
o de vraag of het recht iets anders (bijvoorbeeld overheidsgezag) aanvaardbaar
maakt, c.q. maakt dat het feitelijk aanvaard wordt.
! voor normatieve legitimatie door het recht geldt dat het de normatieve
legitimiteit van het recht veronderstelt; het recht kan alleen dan iets
anders normatief legitimeren, als het zelf normatief legitiem is.
Thomas Hobbes (Leviathan):
Rousseau (het maatschappelijk verdrag):
De natuurtoestand: denk alles weg wat met politiek te maken heeft. Geen historische toestand,
geen paradijselijke toestand, maar hypothetische toestand n.a.v. een gedachte-experiment.
Gedachte-experiment doel:
- heuristieke methode om filosofisch onderzoek te doen
- legitimatie
o natuurmens is ideale mens
! uitsluitend gedreven door ‘’liefde voor zichzelf’’ > zelfbehoud
• bij kleinere samlevingen: vergelijken van zichelf
, • amour propre > eigen liefde > verlangen naar andere dingen:
macht etc.
,Thomas Hobbes (1588-1679):
Waarom moeten we de wetgever gehoorzamen?
Leviathan > de staat >machtig wezen
De noodzaak van een macht die de mensen in bedwang houdt (ch xiii p.88)
- common power to keep them all in awe
- wat er op het spel staat p.89
o constante staat van oorlog
Jean-jacques Rousseau (1712-1779)
Het Maatschappelijk verdrag (1762)
vraag week I
Volgens Rousseau’s maatschappelijk verdrag wordt de natuurmens burger ‘onder de hoogste
leiding van de algemene wil’. Volgens deze wederkerige verbintenis is het volk ‘onderworpen’
aan en ‘maker van’ de wetten. Toch is niet elke wet/regel gelijk (in ieder geval niet achteraf
gezien). Zou Rousseau ingevoerde wetgeving tijdens de Duitse overheersing tijdens de Tweede
Wereldoorlog als legitiem gezien hebben?
Werkgroep
waarom gehoorzamen we?
- hobbes
- rousseau
normatieve legitimatie:
- aanvaardbaar (normatief)
o actief aanvaarden
o normatieve argumenten (hoort te zijn)
waarom is het staatsgezag legitiem/in normatieve zin aanvaardbaar?
- hobbes:
o natuurtoestand
o vrijheid inleveren vanwege algemeen belang
- waarom accepteren soeverein? Waarom zijn gezag?
o Praktische redenen;
! Woord = makkelijk gebroken > verplichting nodig om woord te
houden
‘dwang/sancties’ > nodig > woorden volgens Hobbes onvoldoende. Zonder sancties =
nietig
Soeverein kan sancties afdwingen
- wetgever geeft bevelen weer dwang/ sancties onlosmakelijk verbonden zijn
sociaal contact
- mutual transferring of rights
, Rousseau:
- wetgever zorgt ervoor dat men weer vrij is
- mens = vrij geboren
o geketend
o wanneer met anderen samenleven gaan mensen onderscheid maken
‘mine & thine’
- schutter onder dwang
- ‘command/bevel: vorm’
- om van natuurtoestand te kunnen
o sociaal verdrag
o situatie van dwang uit natuurtoestand te voorkomen
- verdrag = omvangrijker dan bij Hobbes
o boek I hoofd VI: ‘ ieder van ons brengt zijn persoon en heel zijn kunnen in
onder de hoogste leiding van de algemene wil; en gezamenlijk nemen wij
ieder lid op als onscheidbaar deel van het geheel.’
! Ontstaat nieuwe toestand
! Verdrag > algemene wil
• Laten ons leiden door
• Tweeledig verdrag
• Samenleving ontstaat doordat er overeenstemming is over
wat het goede is
‘how to do things with words’ Lecture I
- too long the assumption of philosophers that the business of a ‘statement’ cna only be to
‘describe’ some state of affairs, or to ‘state some facts’ > either true or false.
- However, many things which would have once been accepted without question as
‘statements’ have been scrutinized with new care.
o ‘a statement ought to be verifiable’
o many statements are only ‘pseudo-statements’
o many things that look like statements are eitehr not intended at all, or only
intended in part, to record or impart straightforward information about the facts
- not all true or false statements are descriptions > constative
performative
- they do not ‘describe’ or ‘report’ or constate anything at all, are not ‘true or false’
- the uttering of the sentence is, or is a part of, the doing of an action, which again would
not normally be described as, or as ‘just’ saying something
- to utter the sentence is not to describe my doing of what I should be said in so uttering to
be doing or to state that I am doing it: it is to do it. > performative sentece
- many performatives are:
o contractual (‘I bet’)
o declaratory (‘I declare war’)
- can saying it make it so? Are we then to say things like ‘to marry is to sa a few words?’
- the action may be performed in ways other than by a performative utteracne, and in any
case the circumstances, including other actions, must be appropriate.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maaikesnoek1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
