INLEIDING EUROPEES RECHT
H1 Geschiedenis en ontwikkeling
Supranationaal = een organisatie of orgaan boven de lidstaten, overgedragen
soevereiniteit.
Intergouvernementeel = afspraken of organisaties tussen lidstaten waarover
lidstaten grotendeels controle hebben.
1951-1965: de oprichtingsfase, EGKS, NAVO, EEG, Euratom
1965-1985: Eurosclerose, lege stoel Frankrijk, oliecrisis, Van Gend & Loos,
Costa/ENEL
1985-2004: jubeljaren, belangrijkste fundamenten vrij verkeer, nieuwe
wetgevingsprocedure, monetaire unie, ideeën politieke gemeenschap.
2004 – heden: van crisis naar crisis, afwijzing Grondwettelijk Verdrag (later
Verdrag van Lissabon)
H2 De instellingen van de Europese Unie
Art. 13 VEU: Europees Parlement, Europese Raad, Raad van Ministers,
Europese Commissie, Hof van Justitie van de EU, Europese Centrale Bank en de
Europese Rekenkamer.
De Europese Raad (art. 15 VEU): staatshoofden en regeringsleiders van
lidstaten met vaste voorzitter, die verslag doet aan parlement, de hoogste
vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en de voorzitter van de Europese
Commissie (laatste drie geen stemrecht). Geen wetgeving, min. 2x per half jaar
bijeen, besluiten over essentiële zaken als voorzitter van Commissie,
amendering Verdagen, samenstelling Raden, toelating nieuwe lidstaten, etc.
Raad van Ministers (art. 16 VEU): hangt af van welke agenda, maandelijks.
Wetgevende macht met Europees Parlement + begroting. Raad kan Commissie
verzoeken om voorstel voor wetgeving te doen. Soft Law (niet bindende
beleidsdocumenten).
Europese Commissie (art. 17 VEU): Onafhankelijk van lidstaat, met
voorzitter. Parlement kan vertrouwen in Commissie opzeggen en Hof/Commissie
van één lid. Initiatief van wetgeving, Raad kan alleen bij unanimiteit afwijken
van wetsvoorstellen. Daarnaast formulering strategieën en meerjarenplannen.
Vooral controlerende bevoegdheden -> toezicht op toepassing Verdragen.
Supranationaal!
Europees Parlement (art. 14 VEU): vertegenwoordigers van de burgers van
de Unie (via nationale kieslijsten). 705 leden na Brexit, met voorzitter.
Wetgevende bevoegdheden met Raad van Ministers. Toezicht op jaarlijkse
begroting. Controle op Commissie, maar niet op Raad of Europese Raad.
Hof van Justitie (art. 19 VEU): één rechter per lidstaat (Gerecht twee).
Bijgestaan door advocaten-generaal voor advies. Termijn is zes jaar. Kamers van
drie of vijf, grote kamer met vijftien, of voltallig. Uitleging en toepassing van
, Verdragen. Gerecht meer administratief. Adviezen zijn bindend. Bijdrage aan
supranationaliteit EU.
De Europese Rekenkamer en de Europese Centrale Bank: RK controleert
inkomsten en uitgaven, vooral op doelmatigheid. De ECB handhaaft de
prijsstabiliteit, geldhoeveelheid.
H3 Rechtsbronnen, besluitvorming en
wetgevingsprocedures
Primair EU-recht = basisverdragen > VEU, VWEU. Daarnaast
toetredingsverdragen, protocollen, algemene beginselen en fundamentele
rechten.
Secundair EU-recht = art. 288 VWEU > bindende handelingen
- Verordeningen: algemene regeling die een groot, en doorgaans onbepaald
aantal gevallen of personen bestrijkt. Rechtstreeks (verti. en horizon., niet
implementeren).
- Richtlijnen: gericht aan lidstaten, implementatieverplichting, tijdslimiet
- Besluiten: betrekking op een individuele persoon of situatie, niet omgezet.
Internationale overeenkomsten = geen handelingen van instellingen, EU als
geheel, ter aanvulling van bestaande EU-recht.
Besluitvorming =
- Europese Raad: alleen niet-wetgevende besluiten, met unanimiteit. Soms
bij gekwalificeerde meerderheid.
- Raad van Ministers: wetgevingsprocedure op gekwalificeerde
meerderheid, min. 55% (min. 15 met bevolking 65%) of blokkerende
minderheid (min. 4 met 55% bevolking).
- Europese Commissie: 250 VWEU > gewone meerderheid
- Europees Parlement: gewone meerderheid (met quorum).
- Besluitvorming overige instellingen: staat in Verdragen, statuten of
regelementen.
Wetgevingsprocedures =
- Gewone wetgevingsprocedure (art. 289 jo. 294 VWEU): Commissie doet
voorstel, eerste lezing door Parlement (amendement = standpunt), als de
Raad dit standpunt aanvaardt, afgerond of wijzigen -> tweede lezing.
Parlement uitdrukkelijk of stilzwijgende goedkeuring (wijzigt of
verwerpt). Bij wijziging naar Commissie voor advies, evt.
bemiddelingscomité en derde lezing.
- Bijzondere wetgevingsprocedure: Raad stelt verordening, richtlijn of
besluit vast met deelname van het Parlement, of Parlement met Raad of
voorstel Raad, goedkeuring Parlement. Raad altijd unaniem tijdens deze
procedure.
- Niet-wetgevingsprocedures (art. 290/291 VWEU): gedelegeerde of
uitvoeringshandelingen om wetgeving aan te vullen of te wijzigen op niet-
essentiële punten.
