Inleiding tot recht – basisbeginselen
Samenvatting periode 3
Hoofdstuk 1: Wat is recht
1.1 Definitie van recht
Het recht omvat een geheel van gedragsregels en normen…
… om het maatschappelijke leven te ordenenen…
… opgelegd door de overheid…
… en die afdwingbaar zijn.
Voorbeeld:
Eigendomsrecht van een rijhuis
– Ordenen: wat is eigendom? Wanneer gaat het over?
– Opleggen: eigendom moet gerespecteerd worden, niemand kan jouw eigendom
negeren
– Afdwingen: voorkomen via rechtbank dat iemand jouw recht “bedreigt”
Rechtsmisbruik = de uitoefening van een recht op een wijze die duidelijk de grenzen te
buiten gaat van de normale uitoefening van dat recht door een voorzichtig en bezorgd
persoon
1.2 Indelingen van recht
Omdat er zoveel gedragsregels en normen zijn, wordt recht onderverdeeld in verschillende
rechtstakken. Rechtstakken zijn deeldomeinen van het recht. Hieronder groeperen we de
regels die tot dit domein behoren.
We bekijken de volgende rechtstakken;
Burgerlijk recht
Kenmerken:
Regelt de meest elementaire relaties tussen burgers
Ook “Gemeen recht” het is een soort van vangnet voor alle andere rechten: ze
vallen terug op deze principes als er geen oplossing in de andere rechtstakken
gevonden wordt
Terug te vinden in het Burgerlijk Wetboek (1804)
Belang van burgerlijk recht voor het ondernemingsrecht:
– Basis verbintenissen
– Basisovereenkomsten
– Huwelijksvermogensrecht…
1
,Volgende zaken vallen onder burgerlijk recht:
– Persoon
– Familie
– Goederen
– Contracten
– Aansprakelijkheid
– Erfrecht
Economisch recht
Alles wat met ondernemen en economie te maken heeft
Kenmerken:
Terug te vinden in o.a. het Wetboek van Economisch recht (WER) en het Wetboek
van Vennootschappen en Verenigingen (WVV).
Economisch recht < ondernemingsrecht < vennootschapsrecht
Volgende zaken vallen onder economisch recht:
- Ondernemingsrecht
- Vennootschapsrecht
- Recht voor ondernemingen in moeilijkheden
Sociaal recht
Het sociaal recht bestaat uit 2 delen: arbeidsrecht en sociaal zekerheidsrecht:
Arbeidsrecht: individueel arbeidsrecht en collectief arbeidsrecht, het is de tak die
weergeeft wat de relatie tussen werkgever – werknemer is
Sociaal zekerheidsrecht: alle rechten die je hebt als burger op de overheid
Volgende zaken vallen onder sociaal recht:
- Individueel arbeidsrecht
- Collectief arbeidsrecht
- Vergoedings-rechten van de burger tav de overheid
Fiscaal recht
Kenmerken:
Regelt de vestiging (aanslag) en de inning van de belastingen
Zowel directe als indirecte belastingen
Directe belastingen = worden geheven op je inkomen
Indirecte belastingen = worden geheven op accijnzen etc. je kiest er
bijvoorbeeld voor om een cola of alcohol te kopen en hiervoor betaal je dan
btw
Terug te vinden in diverse wetboeken en wetten
Het recht is zijn geheel wordt onderverdeel in privaat en publiek recht. Het heeft te maken
met wie er betrokken is bij het recht, verder wordt het dan verdeeld in rechtstakken.
Aantonend voorbeeld:
Privaat recht heeft te maken met alle relaties die tussen gewone burgers kunnen
plaatsvinden. Bij sociaal recht heb je dus arbeidsrecht, dit gaat over de relatie tussen
werkenemer en wergever. Dit is dus privaatrecht, de overheid heeft hier niets mee te maken.
Bij publiek recht is er altijd een relatie met de overheid. Denk bijvoorbeeld aan een
studietoelage.
De volgende opdeling die je kan maken is nationaal en internationaal recht. Wanneer de
regels in België zijn opgemaakt, zijn ze nationaal. Wanneer ze buiten België zijn opgesteld,
denk aan de Europese Unie, dan zijn ze internationaal. Let op, ze tellen wel in België.
Besluit:
We hebben recht opgedeeld in 3 zaken:
1. Nationaal of internationaal recht
2. Publiek of privaat recht
3. De verschillende rechtstakken
Internationaal publiekrecht of Volkenrecht
Internationaal publiekrecht regelt:
o Verhoudingen tussen staten onderling
(> “klassieke” internationale verdragen)
o Inrichting en werking van internationale organisaties
o Verhoudingen tussen staten en internationale instellingen
Het zijn afspraken tussen staten en Verdragen.
Internationaal privaatrecht
Van toepassing in (privaatrechtelijke) situaties met vreemde (buitenlandse) elementen
IPR bevat verwijzingsregels:
- welke rechter is bevoegd?
- welk recht moet die rechter toepassen?
- erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse akten
en buitenlandse rechterlijke beslissingen
IPR = nationaal recht
Terug te vinden in het WIPR en in Europese wetgeving & verdragen
3
, 1.3 Basisprincipes
Contractsvrijheid
Dit wil zeggen dat je zelf mag kiezen met wie je een contract afsluit, over wat en hoe je dit
invult. Je bent volledig vrij wat en met wie. Hier is echter wel een grens aan, namelijk bij
dwingende regels.
Regels van openbare orde
Deze regels zijn zo belangrijk dat je er niet mag van afwijken. Ze hebben te maken met de
organisatie van onze maatschappij.
Een dwingende wetsbepaling
Dit zijn wetten waarvan je niet mag afwijken. Je moet ze naleven. Ze komen vaak voor om
een bepaalde groep te beschermen, denk aan huurders, arbeiders,…
Aanvullende wetsbepaling
Dit zijn wetten waarvan je mag afwijken.
Voorbeelden:
Een huurder mag onderverhuren, indien dit recht hem niet is ontzegd. Dit is een
voorbeeld van aanvullend recht, we moeten dit namelijk niet altijd naleven. Het is niet
dwingend. Wanneer je geen onderverhuur wilt, kan je dit gewoon in het contract
zetten.
Artikel 20 praat over arbeidsomstandigheden. Dit is een dwingende wetsbepaling, je
mag er niet van afwijken.
De wet die zegt dat we niet mogen trouwen met twee personen tegelijk. Dit is een
voorbeeld van regels van openbare orde.
1.5. Bronnen van het recht
Waar moeten we gaan kijken om het recht terug te vinden / waar gaan we zoeken om
recht te vinden? Er zijn verschillende bronnen te onderscheiden;
Wetgeving:
o Bindend voor iedereen (iedereen moet zich er aan houden)
o Wetgeving komt tot stand in de verschillende parlementen
o 2 betekenissen van een wet:
Wet in ruime zin
Wet in enge zin
o Grondwet: regels die zo belangrijk zijn dat we ze niet kunnen/willen wijzigen
Rechtspraak:
o Alleen bindend voor partijen die betrokken zijn in zo een discussie.
o Rechtspraak zijn alle beslissingen die worden gemaakt door de verschillende
rechters. Ze kunnen belangrijk of onbelangrijk zijn. Het is dus Geheel van rechterlijke
beslissingen in concrete geschillen.
o Het is een gezaghebbende rechtsbron Rechters moeten zich niet houden aan
beslissingen van andere rechters in eerdere zaken, maar je kan er wel naar kijken en
er op terugvallen (als advocaat), maar de rechter is hier niet aan gebonden. Een
eigen interpretatie mag altijd.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Florine2001. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.