1.1 Ontstaan en opbouw van de aarde
Het verleden van de aarde
Doordat de Schots geoloog Hutton het actualiteitsbeginsel (principe waarbij ervan uitgegaan wordt dat
natuurprocessen in het verleden en het heden op dezelfde manier verlopen) heeft uitgewerkt, kunnen veel
dingen van vroeger worden beredeneerd. Door bijvoorbeeld kraters weet men dat er vroeger
meteorietinslagen hebben plaatsgevonden.
De kraamkamer van de aarde
Doordat door de zwaartekracht onderling botsingen kwamen, werden de hemellichamen rond de protozon
groter en groter. De sterren met gasnevels vormen samen met onze zon het Melkwegstelsel.
Schillen
Onze aarde heeft 2 belangrijke eigenschappen die een rol spelen in de vorming van continenten, oceanen en
alle landschappen (bergen en dalen):
1. Vloeibaar water op het aardoppervlak Kijk naar chemische samenstelling en
2. De inwendige gelaagdheid van de aarde (bestaat uit schillen) de fysische eigenschappen
Chemische samenstelling (uit welke materialen de schillen bestaan)
Door inslagen van meteorieten ontstond er warmte en zakten de zware elementen (ijzer en nikkel)
naar de diepte ontstaan kern en mantel
Door een inklap van een groot hemellichaam vlogen veel materiaal van de aarde in de ruimte maan
Door de inklap smolt de aarde opnieuw proces van scheiding van verschillende mineralen trad bij
de afkoeling opnieuw op
Aardkern: binnenste van de aarde, bestaat uit voornamelijk uit ijzer (5000-6000 °C)
Aardmantel: middelste van de aarde, bestaat vooral uit ijzer en magnesium (1800-2800 °C)
Aardkorst: buitenste van de aarde, bestaat uit continentale korst (licht gesteente) en oceanische korst
(zwaar gesteente)
Fysische eigenschappen (hoe hard de schillen zijn)
Lithosfeer: harde, vaste buitenlaag
Asthenosfeer: zachtere laag, op een paar plekken
gesmolten, maar op de meeste plekken plastisch
gesteente (stroperig gesteente door druk)
Binnenmantel: hard gesteente door hoge druk
Buitenkern: vloeibaar
Binnenkern: hard gesteente
, Inwendige warmte
De aarde krijgt haar warmte van inwendige en uitwendige bronnen:
Inwendige bronnen: hete nevelgassen en stof (kwam vrij bij meteorietinslagen), radioactiviteit
Uitwendige bron: de zon invloed op exogene krachten die zich afspelen op het aardoppervlak
1.2 het verhaal van de gesteenten
Bouwstenen
De lithosfeer is opgebouwd uit talloze stenen die que kleur, samenstelling en eigenschappen
verschillen. Gesteente is opgebouwd uit een mengsel van mineralen en/of stoffen die in de natuur
vorkomen:
Mineralen: verbinding die in de natuur voorkomt en die bepaalde chemische eigenschappen
heeft (bijv. kristalachtig en hardheid)
Organische stoffen: ontstaan uit levende organismen
Soorten gesteenten
1. Stollingsgesteenten (ontstaan door stolling en afkoeling van magma)
Dieptegesteenten → ontstaat als het vloeibare magma ver onder de aardkorst heel langzaam
stolt → voldoende tijd en ruimte → graniet (witte of doorzichtige kristallen, zwarte glimmers
en roze veldplaatkristallen)
Uitvloeiingsgesteenten → ontstaat als het hete magma bij een vulkaanuitbarsting als lava uit
de krater over de hellingen van een vulkaan stroomt → lage T koelt de massa snel af en stolt
→ basalt (grijszwarte kleur, geen zichtbare kristalen, heel magnesium en ijzer)
2. Sedimentgesteenten (ontstaat wanneer afzettingen van bijv. zand of klei in lagen worden
neergelegd en samengeperst)
Klastische sedimenten → ontstaan doordat zand en klei in bijv. de zee worden
gesedimenteerd tot dikke lagen → druk van bovenliggende lagen perst ze samen →
zandsteen (sedimentgesteente dat bestaat uit ineen gedrukte en samen gekitte zandkorrels)
en kleisteen of schalie
Organische sedimenten → ontstaan door opeenhoping van organisch materiaal → druk van
bovenliggende lagen → kalksteen
(sedimentgesteente dat ontstaat door
opeenhoping van (kalkhoudende) stoffelijke
overblijfselen van in zee levende organismen)
3. Metamorfe gesteenten (ontstaan wanneer een
gesteente langere tijd onder invloed van hoge druk en
hoge temperatuur staat) → mineralen vallen uiteen
en organiseren zich in nieuwe kristallen →
samenstelling van de gesteente is veranderd
In de aardkorst of aardmantel → druk van
bovenliggende lagen
In gebergtevorming of binnendringen van magma
in gesteenten
Kaklsteen → marmer
Schalie of kleisteen → leisteen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sharong2002. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,59. Je zit daarna nergens aan vast.
