Samenvatting Ontwikkeling en Psychische gezondheid
Hoorcollege week 1
Ontwikkeling = verandering binnen het leven van een individu
Manieren om ontwikkeling te categoriseren:
o Ontwikkelingsperioden: baby’s, kinderen, adolescenten, volwassenen
o Ontwikkelingsgebieden: cognitieve ontwikkeling, morele ontwikkeling, etc.
Ontwikkelingsplasticiteit = het vermogen om het fenotype aan te passen aan
omgevingsfactoren
o Adaptieve ontwikkelingsplasticiteit: wanneer de aanzet tot aanpassingen al is
begonnen voor de geboorte (bijv. als moeder in een vijandelijke omgeving is)
Graduele specialisatie = trapsgewijze ontwikkeling
Ontwikkelingsprogrammering = de (lange-termijn)effecten van prenatale- en neonatale
ervaringen op volwassen functioneren
Perspectieven:
Comparatief perspectief = vergelijken van eigenschappen van soorten
Evolutionair perspectief = hoe en waarom evolueren deze eigenschappen
Cross-cultureel perspectief = hoe bepaalde ontwikkelingsfenomenen zich manifesteren in
verschillende culturen (invloed cultuur en gelijkenissen in ontwikkeling bij culturen)
o Cultuur = eigenschappen van een groep mensen die worden overgedragen door
middel van sociaal leren (ook bij sommige niet-menselijke soorten)
o Cumulatieve cultuur = verbeteringen die we van elkaar (en andere culturen) leren,
opnemen en zelf ook uitvoeren (dit gebeurt alleen bij mensen)
Neuro-wetenschappelijke perspectieven: wat zijn de neurologische systemen die
ontwikkeling veroorzaken
Behavioristische perspectieven = zichtbare gedragingen en hoe deze vormgegeven worden
door externe factoren tijdens de ontwikkeling (conditionering)
Psychoanalytische perspectieven = interne mentale toestanden en processen (Freud)
Cognitieve perspectieven = interdisciplinaire perspectieven = kijkt naar
informatieverwerkingsprocessen (maakt gebruik van methoden en modellen gebaseerd op
diverse perspectieven; psychologie, filosofie, computerscience, taalkunde, neuroscience)
Onderzoeksdesigns:
Observationele studies:
o Als design: niet-experimenteel geen manipulatie
o Als methode van meting: waarnemen in natuurlijke setting
Experimentele studies: OV manipuleren
o Betrouwbaarheid: consistente resultaten, kunnen worden herhaald
o Validiteit: meet het geen de onderzoeker beoogt te meten
Ecologische validiteit: is de omgeving representatief voor dagelijks leven?
Externe validiteit: is het te generaliseren – intern: is het onderzoek correct
o Herhaalbaarheid: andere kunnen de studie goed herhalen
Longitudinale studies: dezelfde groep op verschillende leeftijden
o Cohort effect: veranderingen binnen cultuur (bv social media) beïnvloed studie
Cross-sectioneel: verschillende groepen op hetzelfde moment
, Boek Hoofdstuk 1
Categorisatie van ontwikkeling:
Perioden van ontwikkeling:
1. Prenatale periode (prenatal period): vanaf de verwekking tot geboorte
o Ontwikkeling van voorkeuren (voor bijvoorbeeld geluid van moeder)
o Beïnvloeding door bijvoorbeeld hormonen en consumptie (zoals nicotine)
2. Baby/Jong kind (infancy): vanaf geboorte tot anderhalf jaar
o Verbale ontwikkeling
o Kunnen niet denken aan dingen die ze niet zien, bang voor vreemden
3. Peuter (preschool period): anderhalf tot 4 jaar
o Taalontwikkeling, beter geheugen
o Weten dat er dingen zijn die ze niet waarnemen object permanentie
o Beter begrip van andere mensen en kunnen complexere sociale interacties aangaan
4. Onderbouw basisschool (young school age): 5 tot 7 jaar
o Meer sociale en cognitieve vaardigheden
o Geheugenstrategieën, wiskunde, lezen
5. Bovenbouw basisschool (later age school): 8 tot 12 jaar
o Gecompliceerde gedachten, moeilijk problemen oplossen, zelfcontrole
o Grotere kennis van de wereld, vriendschappen
6. Adolescentie (adolescence): 13 tot 20 jaar
o Verschil tussen sekse ontdekken (psychisch)
o Overdenken van hypothetische situaties, risico’s nemen, moeite met impulsen
beheersen (cognitief)
o Onafhankelijk worden, seksuele relaties krijgen (sociaal-emotioneel)
7. Jongvolwassenheid (young adulthood): 21 tot 30 jaar
o Vooral cognitieve veranderingen; verbreding kennis en toegepaste vaardigheden
8. Volwassen (middle adulthood): 31 tot 60 jaar
o Hoogtepunt van carriere, kinderen worden onafhankelijk (verschilt per cultuur)
9. Bejaard (late adulthood): vanaf 60 jaar
o Verslechteringen van cognitieve en motorische vaardigheden (verschilt per cultuur)
Gebieden van ontwikkeling:
Perceptuele ontwikkeling (perceptual development)
o Ontwikkeling in opname (zintuigen) en verwerking van informatie
Ontwikkeling van actie (developmen of action)
o Ontwikkeling van motorische functies (ook reflexen en conditioneren)
Cognitieve ontwikkeling (Cognitive development)
o Begrijpen en gebruiken van informatie, wat resulteert in veranderingen in gedrag,
mentale vaardigheden, geheugen en aandacht
Morele ontwikkeling (moral development)
o inschatten en afwegen van normen en waarden en hoe (im)moreel gedrag eruitziet
Sociale ontwikkeling (social development)
o Vorming en verandering van relaties en het ontstaan/veranderen van sociale
kwaliteiten en eigenschappen (zoals verlegenheid of leiderschap)
Emotionele ontwikkeling (emotional development)
, o De ontwikkeling, ontstaan en verwerking van emoties
Psychologische ontwikkeling: veranderingen in gedrag van een organisme gedurende het leven
Zoals ook veranderingen in perceptie, argumentatie en emotie
Kwalitatieve verandering = stapsgewijze ontwikkeling (stage-like) ontwikkeling van stadia naar
volgende stadia een plotse verandering
Bijvoorbeeld het groeien van een gewei bij ree
Quantitatieve verandering = geleidelijke ontwikkeling (continuous)
Bijvoorbeeld groei van skelet en spieren bij ree of
Nature vs. Nurture:
Empiricisme: gaat ervan uit dat je bij je geboorte bijna niets weet, en dat je alles leert uit
ervaringen. Het brein en de geest maken zin uit de wereld door ervaringen die zich samen
voordoen te koppelen.
o Dus vooral Nurture
o Motto: “All knowledge through the senses”
o John Locke, Berkeley en Hume
o John Locke: een kind is een ongeschreven blad (tabula rasa/blank slate)
o Tegenwerping: als baby’s echt onbeschreven bladen waren, zouden ze geheel
overweldigd moeten zijn van alle nieuwe inbehadrukken. Baby’s blijken echter al
perceptuele capaciteiten te hebben waardoor zij de wereld enigszins begrijpen.
Nativisme: hij de geboorte is er een set van leersystemen aanwezig
o Kennis kan niet alleen uitgelegd worden aan de hand van logisch redeneren en
associeren, want daarmee kun je niet de verschillen tussen mensen en talenten
uitleggen
o Dus vooral nature
,
