Aantekeningen van de werkgroepen van het hulpvak Koloniale Geschiedenis: Nederlandse Bronnen als Venster op de Wereld (college 1 tot en met 7). Uitgebreid en in goed Nederlands. Vak is onderdeel van de bachelor Geschiedenis aan Universiteit Leiden. Behaald tentamencijfer: 8,4.
Kijk ook op mijn ...
Drie vensters op koloniale bronnen:
− Wat was de Europese visie op de koloniën
− Wat kunnen Europese bronnen ons vertellen over de koloniën
− Cross-cultural contacts
Soorten bronnen zijn enorm divers: kaarten, tekeningen, objecten, dagboeken, reisverslagen,
bevolkingsregisters et cetera.
Koloniale bronnen zijn waardevol. Vaak staat er informatie in die nergens anders te vinden is. Echter
zijn de bronnen ook heel ingewikkeld. Ze geven een bepaald perspectief en het is altijd de vraag of ze
betrouwbaar zijn.
Wat kunnen archieven ons vertellen?
Verne Harris
Nooit zijn archieven een simpele reflectie van de werkelijkheid. Het zijn geconstrueerde vensters
waardoor we persoonlijke en gezamenlijke processen zien. Archieven geven uitdrukking aan
machtsrelaties en zijn op hun beurt zelf instrumenten om machtsrelaties te scheppen of te
behouden. Daarnaast is er geen sprake van objectieve waarnemingen. De waarnemer is betrokken bij
wat hij bestudeert en dus niet neutraal.
We kijken naar de realiteit door vensters (slivers):
− Van de hele historische realiteit wordt maar weinig geobserveerd. Zaken worden
bewust of onbewust genegeerd.
− Van alle waarnemingen wordt maar een klein deel opgeschreven. Wat er in het
archief terechtkomt, heeft te maken met dominante onderzoeksvragen en ideeën over
archivistiek. De archivaris bepaalt wat er in het archief komt. Archieven vertellen ons dus niet
enkel over de historische werkelijkheid, maar ook over archivistiek.
− Van wat wordt opgeschreven, wordt maar heel weinig bewaard. Wanneer archieven
eenmaal bestaan, wat wordt er dan bewaard? Delen van archieven worden vernietigd of
verkocht.
Archieven weerspiegelen de realiteit dus gefragmenteerd. Ons collectieve geheugen wordt bepaald
door deze bronnen. Bepaalde zaken herinneren we ons, andere zaken zijn vergeten en andere zaken
zijn verzonnen.
Harris stelt ook dat het venster reflecteert. Je kijkt altijd met je eigen perspectief naar de bronnen en
jouw eigen ideeën en interpretaties zie je gereflecteerd in het venster.
Als gevolg hiervan concludeert Harris dat ons brononderzoek altijd beïnvloed wordt door deze drie
slivers en onze eigen perspectieven op bronnen.
,Rogue en Wagner
Verslag van hoe de historiografie omgegaan is met koloniale bronnen in de afgelopen periode.
Daarnaast stellen zij zelf nieuwe manieren over om met koloniale bronnen om te gaan.
Ooit gingen mensen gewoon naar het archief, lazen archiefstukken en dachten: dit is wat er gebeurd
is. Later gingen mensen denken dat archieven onbetrouwbaar zijn. Nog recenter is men op het idee
gekomen met de bronnen mee te lezen, omdat ze juist veel vertellen over de maker van de bronnen.
Rogue en Wagner hebben deze ontwikkeling ook besproken.
− Conventionele historiografische traditie. Stelt dat koloniale bronnen een waardevolle
weergave geven van het verleden en dus betrouwbaar zijn. Ze geven een onverstoorde,
complete weergave van de realiteit. Archieven werden gezien als politiek neutraal. Daarnaast
was er weinig aandacht voor de context van de bronnen (maker, omstandigheden et cetera.
Reading the grain.
− Postkoloniale benadering. Zeer sterk wantrouwen ten opzichte van het koloniale
archief. De koloniale bronnen waren essentieel voor koloniale controle. Informatievergaring
diende slechts voor machtsvergaring en andersom, want meer macht leidt tot de
mogelijkheid meer kennis te vergaren. Archieven zijn bewust opgezette constructies vol
misvattingen. Het doel was overheersing, niet neutrale vastlegging van wat er gebeurde.
Said stelde dat Europese kennis van het niet Westen enkel gebaseerd is op westerse ideeën en
categorieën. Daardoor karakteriseren zij het niet-westen als vreemd en inferieur, en stereotyperen
het. Dit proces heet Othering. Dit gebeurt op basis van het idee dat westerse mensen dominant en
superieur zijn. Deze benadering van het niet-westen is dus ook een legitimatie van kolonialisme.
Subaltern studies: in alle koloniale bronnen die we hebben, ontbreekt de stem van de niet elite. We
moeten proberen tussen de regels door te lezen (reading against the grain).
Er kwam kritiek op de postkoloniale benadering. Zij verliezen de goede kanten van koloniale bronnen
uit het oog. Koloniaal archief wordt gezien als één uniform geheel: gemaakt door en voor dezelfde
mensen met hetzelfde doel. Dit klopt helemaal niet.
− Middenweg: idee dat er bij koloniale bronnen veel verschillende doelen,
omstandigheden, makers en archivarissen komen kijken. Bronnen zijn divers en
gefragmenteerd. Daarnaast zijn ze inconsistent, omdat niet alle kolonisatoren over alle zaken
hetzelfde dachten. Zij leggen dus de focus op bronnen zien in de context: de historische
context en de archivistische context (wat voor soort bronnen zijn dit en welke rol spelen zij).
Dit leidt ertoe dat je ziet dat niet alles stereotypering en fantasie is. Ook stellen zij dat niet
elke koloniale bronnenmaker zeer negatief stond tegenover het niet-westen. Deze
benadering wil ook aandacht vestigen op de lokale informanten zoals tolken. Veel van wat in
koloniale bronnen staat, is ook afkomstig van deze mensen. De lokale blik is dus soms ook
terug te vinden in koloniale bronnen, niet enkel de westerse visie. Reading along the grain:
zet de bril op van de maker van de bron. Als je weet welke haken en ogen er zitten aan
koloniale bronnen, kun je ze weldegelijk waardevol bestuderen.
Vermijden: simplistisch positivisme (conventionele historiografische traditie), evenals het volledig
verwerpen van de waarde van koloniale bronnen.
, → Reading the grain is anders dan reading along the grain! Reading the grain is de bron
voor waar aannemen, reading against the grain is tussen de regels door lezen en reading
along the grain is de bron lezen met de bril van de maker op.
Suggesties door Rogue en Wagner voor bestudering koloniale bronnen:
− Koloniale bronnen zien als heterogeen en focussen op hun historische context.
Proberen te begrijpen hoe koloniale archieven gevormd zijn: agenda’s,
documentatiemethodes. Dit is reading along the grain. Kruip in de huid van degene die de
bron maakte.
− Kijken naar de rol van lokale partijen in de koloniale bronnen: de bronnen zijn
multivocaal. Against the grain.
− Focus cross-cultural encounters. Koloniale bronnen zijn het product van
kennisuitwisseling tussen de westerse en lokale mensen.
Deze verschillende manieren om naar archieven te kijken, sluiten elkaar niet uit.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophiedeleeuwx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
