Samenvatting
Samenvatting Basiskennis Aardrijkskunde, ISBN: 9789001901134 toelatingstoets pabo
Samenvatting hele boek voor toelating PABO
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
BASISKENNISAARDRIJKSKUN
DE
TOELATING PABO
Marit van den Dries
, Hoofdstuk 2 De aarde
§2.1 De aarde in het zonnestelsel
§2.2 Geografische coördinaten en tijdzones
§2.3 De seizoenen: zomer, herfst, winter en lente
§2.4 De getijden: vloed en eb
§2.5 Endogene krachten
§2.6 Exogene krachten
§ 2.1 De aarde in het zonnestelsel
• 9 planeten draaien om de zon
• Aarde heeft 365 dagen en 6 uur nodig om een rondje om de zon af te maken
• 1/3 van de aarde is land
• 2/3 van de aarde is water
• 7 continenten: Europa, Azië, Afrika, noord en zuid Amerika, Australië en Antarctica
• Tussen 2 continenten ligt een oceaan
• Stille/grote oceaan is het grootst
• Oceaan -> zout water, reliëf rijke bodem en enkele km diep (diepst = 12 km)
• Rand van een continent is ondergelopen stuk van een oceaan noem je zee (zout
water)
• Op de continenten ligt water in vorm van: sneeuw, landijs, meren, rivieren en
grondwater (zoet water)
§ 2.2 Geografische coördinaten en tijdzones
• Om te kunnen zeggen waar een bepaald punt zich op aarde bevind gebruiken we
geografische coördinaten.
• De evenaar verdeeld de aarde in 2, noord en zuid.
• Lijnen parallel aan de evenaar -> Breedtecirkels of parallellen.
• Plek dichtbij de evenaar= lage breedte
• Plek dichtbij een pool= hoge breedte
• Noorden van de evenaar= noorderbreedte
• Zuiden van de evenaar= zuiderbreedte
• Evenaar is de nullijn
• Bij de polen = 90º noorder-zuiderbreedte
• Lijnen van pool tot pool = meridianen in totaal zijn er 360 meridianen
• Nulmeridiaan ligt bij Greenwich in Londen en verdeeld de aarde in westelijk en
oostelijk halfrond.
• Vanuit Greenwich naar west= graden westerlengte
naar oost= graden oosterlengte
• Zo kun je in totaal op max. 180º west en oosterlengte komen
• 1 graad is verdeeld in 60 minuten en 1 minuut in 60 seconden
• Bijvoorbeeld: Schiphol 52º 18’31’’NB/4º 45’50’’OL= (52 graden, 18 minuten en 31
seconde Noorderbreedte en 4 graden, 45 minuten en 50 seconden oosterlengte)
• De aarde draait in 24 uur (etmaal) tegen de klok in rond haar as (dag en nacht)
• Zon komt op in oost en gaat onder in west
• De aarde is verdeeld in 24 tijdzones (15 lengtegraden) ze vallen vaak samen met
landgrenzen.
,§ 2.3 De seizoenen: zomer, herfst, winter en lente
- De denkbeeldige aardas waar de aarde in 24 uur omheen draait, staat altijd schuin,
dat veroorzaakt het ronddraaien de seizoenen.
• Op 21 maart en 21 september zijn de dagen en nachten overal op aarde even
lang.
• Op zuiderlijk halfrond zijn de seizoenen tijdstip betreft precies omgekeerd aan
seizoenen op noordelijk halfrond.
• Bijvoorbeeld: Winter in Nederland is zomer in Australië
§ 2.4 De getijden: vloed en eb
• De aarde heeft 1 maan
• Die draait in ruim 27 dagen om de aarde (steeds dezelfde kant op)
• Het oceaan en zee water staat onder invloed van de aantrekkingskracht van de
maan, de zon en een kracht door draaiing van de aarde.
• Daardoor ontstaan 2 bulten waar het water word aangetrokken.
Daar is het vloed met de hoogste waterstand
• Tussen die bulten liggen twee gebieden waar minder water is
Daar is het eb met de laagste waterstand
• De vloed en eb gebieden blijven op dezelfde plek ten opzichte van de maan.
• Er is wel een andere beweging die veel sneller is: de draaiing van de aarde om
haar as.
• Omdat er 2 gebieden met eb
en 2 gebieden met vloed
zijn op aarde wordt het dus 2x eb en 2x vloed in 24 uur.
• Duurt dus ongeveer 6 uur en tussen max. vloed en min. eb ook ongeveer 6 uur.
• Getij= moment tussen eb en vloed
• In oceanen, zeeën en ook in zee-inhammen zijn getijden merkbaar
• De getijden verschillen zijn overal verschillend.
§ 2.5 Endogne krachten
• Krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken.
• Veroorzaken verschijnselen op aarde die voor een belangrijk deel bepalen hoe de
aarde eruit ziet.
Continentbewegingen
• De aardkorst drijft op magma.
• Stroming van magma veroorzaakt aardplaattektoniek
• Er zijn 6 grote aardkorst platen. Deze bergen uit elkaar of naar elkaar toe, of langs
elkaar bij de breuklijnen v.d aardkorst.
Van elkaar af bewegen
Oceanische rug= platen die van elkaar af bewegen, vulkanen die in de oceaan
liggen. In een oceanische rug wordt een nieuwe aardkorst gevormd.
Naar elkaar toe bewegen (gebergte vorming)
1. Oceaankorst en continent plaat bewegen naar elkaar toe.
Subductie: dunne oceaankorst schuift onder continent korst.
2. Continent platen bewegen naar elkaar toe. Plooiingsgebergte.
, 3. Twee oceaanplaten bewegen naar elkaar toe. Subductie
Langs elkaar bewegen
Vooral aardbevingen maar kunnen ook vulkanen ontstaan.
Meeste aarbevingen in de grote oceaan ‘ring of fire’ of zee heet het een zeebeving
en daardoor kan een tsunamie ontstaan.
- Kegelvulkaan: vulkaan met de vorm van een kegel, de stropigere magma is
afkomstig uit de aardkorst
- Schildvulkaan: vulkaan in de vorm van het schild van een schilpad. De
vloeibare magma is direct afkomstig uit de mantel.
Vulkanische verschijnselen ontstaan waar het grondwater op de breuklijnen en bij
vulkanen met de hete ondergrond in aanraking komt. Eventuele gevolgen ->
kokende mondder, stoom, zwaveldamp, geiseres
Slenk= een wegzakkend gebied tussen twee breuklijnen
Horst= delen die blijven staan of naar boven bewegen
§ 2.6 exogene krachten
Krachten van buitenaf
• Verwering
• Erosie
Mechanische verwering:
Gesteente op de aardkorst dat verbrokkelt onder invloed van het weer.
Door warmte zet het uit door kou krimpt gesteente.
Wanneer dit zich vaak herhaalt kan gesteente gaan scheuren.
Chemische verwering:
Wanneer bv. zuren in de bodem komen, onder invloed van bosrijke grond, kunnen
de zuren via het grondwater bij het onderliggende gesteente komen.
Via een chemisch proces reageren de zuren met het gesteente
dat zo zelfs grotendeels kan oplossen.
Erosie:
Na mechanische verwering kan er erosie ontstaan.
Erosie= Uitschuring
Uitschuring van de aardkorst gebeurt doordat afgebrokkelde gesteente gaat schuren
over de aardkorst.
4 manieren waardoor erosie plaatsvindt:
• Zwaartekracht
Loszittende keien vallen waardoor er stukjes rots wegschuren.
De keien kunnen daarna meegenomen werden door gletsjerijs of water.
• Gletsjerijs
Stenen die onder de gletsjer liggen schuren de bodem door de enorme druk van het
tientallen meters dikke ijs.
• Door water in beken en rivieren
Een rivier neemt sediment mee vanuit het gebied waar het vandaan komt.
Sediment= keien, grind, zand en klei.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maritvddries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 79650 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen