Geweldige samenvatting van h1 t/m 3 van het CE examenkatern VWO (blauwe boekje VS) over de Verenigde Staten en hun federale overheid . Zeker de moeite waard als je alle belangrijke punten van het boekje wilt kennen, zonder de overbodige details die niet op de toets worden gevraagd.
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865-1965
H1
1.1 De staatsinrichting van de VS
De Britse overheid liet de VS belastingen betalen, daar kwamen de Amerikanen
tegen in opstand. ‘no taxation without reprensentation’. In 1776 werden de VS
onafhankelijk. In het begin heersten er slechts een vriendschapsverbond van
soevereine staten. In 1787 kwamen de 55 Founding Fathers (afgevaardigden) met
een nieuwe grondwet waarin het centrale bestuur werd versterkt en de rechten van
de deelstaten en burgers beschermd werden. De grondwet werd nog gewijzigd en
aangevuld door amendementen. De eerste tien staan bekend als de Bill of Rights.
Zwarten en vrouwen kregen kiesrecht.
De VS zijn een federatie, dus met een verdeelde soevereiniteit tussen de federale
overheid en de deelstaten. De organisatie is gebaseerd op de trias politica. De
uitvoerende macht ligt bij de president en de wetgevende macht bij het Congres
(Senaat en Huis van Afgevaardigden). Elke deelstaat heeft 2 vertegenwoordigers
in de Senaat, het aantal vertegenwoordigers in het HvA is gebaseerd op
inwoneraantal.
Macht president Machtsbeperking
VS speelt een grotere rol in de Impeachment procedure = het
wereldpolitiek Congres kan de president afzetten
De federale overheid krijgt meer invloed De president wordt gecontroleerd door
in de binnenlandse politiek federale Hooggerechtshof
Imperial presidency = president wordt Het Congres controleert de president
gezien als Romeinse keizer
De president heeft een veto tegen het Het Congres kan deze veto opheffen
Congres met twee derde meerderheid
Deelstaten kunnen eigen wetten
aannemen > federale wetten beperken
In de VS heerst een tweepartijenstelsel. Eind 19e eeuw: De Democratische partij
(ezel) progressieve partij: meer voor sociale wetgeving en voor federaal
overheidsingrijpen in de economie. De Republikeinen (olifant) is de conservatieve
partij: meer voor het grote bedrijfsleven en traditionele burgers. Tot eind 19 e eeuw
waren de rollen omgedraaid.
1.2 Van grondwet tot burgeroorlog
In het zuiden werkten slaven op plantages. Frontier = grens tussen het door blanken
bewoonde gebied en de dunbevolkte wildernis waar indianen woonden. Die frontier
verschoof sterk door groeiende immigratie vanuit Europa en ontwikkeling van
spoorwegen. Langs spoorlijnen vestigden boeren zich > commerciële landbouw. Na
1820 kwam de industriële revolutie ook op gang en steden groeiden, sociale
verschillen namen toe.
, ‘You can do it if you want’ was het protestants Amerikaanse motto, men kon in de
hemel komen én maatschappelijk succes hebben. Het was dan ook hun Manifest
Destiny om het hele continent de ontsluiten en ontwikkelen, en in heel Amerika
vrijheid en beschaving te brengen. Het continent werd in territoria verdeeld en
wanneer het genoeg inwoners had kon het een deelstaat worden. In 1830 kwam
zelfs de wet dat indianen dwong te verhuizen naar reservaten in het westen.
1823: Monroe-doctrine = Europa en de VS moesten zich niet met elkaar bemoeien.
De federale overheid stelde hoge invoertarieven in om de industrie in het
noordoosten te beschermen > het zuiden betaalde hoge prijzen, zonder voordelen.
Het zuiden behaalde een hoge productie mede dankzij cotton gin = gemechaniseerd
proces, en het inzetten van zwarte slaven op plantages. 1808 verbod op
slavenhandel in het noorden, waar een abolitionistische beweging ontstond. Toen
Abraham Lincoln (abolitionist) werd gekozen tot president scheidden de zuidelijke
deelstaten zich af.
1861: begin Amerikaanse burgeroorlog nadat het zuiden een federaal fort aanvalt.
1865: het zuiden geeft zich over, Lincoln wordt doodgeschoten in het theater (nadat
de slavernij in de VS is afgeschaft dankzij hem).
H2
2.1 De VS worden een industrienatie
De industrie groeide dankzij;
- Het inzetten van immigranten als goedkope arbeidskrachten.
- De vele grondstoffen in de VS.
– de ontwikkeling van nieuwe technologieën en het brengen van massaproducten op
de markt.
De bevolking groeide sterk door immigratie en overproductie, ook de landbouw
breidde zich sterk uit.
Een samenhangende nationale economie ontstond door;
1. Het spoorwegennet, producten konden van en naar elk gebied verplaatst worden.
De federale overheid gaf spoorwegen-maatschappijen enorme stukken land, zij
maakten reclame en Europeanen en Amerikanen kochten het land.
2. Nieuwe communicatiemiddelen, in 1861 de telegraaf en vanaf 1876 de telefoon.
In 1882 introduceerde Thomas Edison de gloeilamp.
Nieuwe corporaties hadden kapitaal voor dure machines, technologie en reclames
(die nodig waren dankzij de overvloed aan producten). Firma’s vormden kartels,
waarin ze afspraken maakten en trusts, waarbij zelfstandige bedrijven werden
samengevoegd. Er ontstonden grote machtsconcentraties.
De sociale en etnische verschillen tussen welvarende Amerikanen en werkloze
arbeiders namen toe. Angelsaksische Amerikanen voelden grote weerzin tegen
immigranten, er kwam een immigratiewet om ongewenste vreemdelingen te weren.
Kleine ondernemers werden kapotgemaakt door grote bedrijven. In de landbouw
ontstond overproductie waardoor graanprijzen daalden, boeren hadden diepe
schulden dankzij hoge transsporttarieven en rentes.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maudschuurman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
