Systeem aarde
Hoofdstuk 1
1.1 Het ontstaan en de opbouw van de aarde
Hoe begrijp je het verleden van de aarde?
Hutton: actualiteitsprincipe: Processen die nu te zien zijn hebben vroeger ook
plaatsgevonden > kan onderbroken worden door catastrofe
De kraamkamer van de aarde
4,6 mrd jaar oud: gevormd door nevel gas en lucht samengetrokken door zwaartekracht >
acht planeten (met manen en asteroïden en planetoïden) en zon
Schillen
Aarde is uniek: vloeibaar water & gelaagd
Lagen door:
Chemisch: Door Warmte zakken zware stoffen naar beneden:
Aardkern, ijzer 3.000 - 5.000 C
Aardmantel, magnesium en ijzer 1.800 - 2.800 C
Aardkorst:
Continentaal, licht gesteente (o.a. graniet) 30 - 70 km
Oceanisch, zwaargesteente (basalt), 1 - 7 km
Fysisch: Hardheid v/d schillen:
Lithosfeer, harde laag, 60 - 150 km
Asthenosfeer zachtere laag, 60 - 400 km
Magmahaarden
plastisch gesteente (stroperig)
Harder deel v/d mantel, 400 - 2.900 km
Buitenkern, vloeibaar
Binnenkern, hard
Inwendige warmte
ontstaan & veel meteoorinslagen > warmte
Radioactiviteit sommige gesteenten > verplaatst zich naar buiten
V
Warmte gaat naar boven > stopt bij lithosfeer > bel magma breekt lithosfeer > warm
gesteente naar buiten
V
Aarde blijf warm
1.2 Het verhaal van de gesteenten
Bouwstenen
Gesteenten: mengsels mineralen en/of organische stoffen uit natuur. Mineraal: verbinding
van stoffen uit natuur met bepaalde chemische eigenschappen.
Soorten gesteente
, Stollingsgesteente: Afkoeling en stolling van magma
Dieptegesteente: langzaam stollend magma > veel ruimte en tijd > goede
kristallen > zijn goed zichtbaar.
Uitvloeiingsgesteente: vulkaanuitbarsting > magma (lava) koelt snel af door
buitenlucht > geen grote kristallen > niet zien met blote oog. Relatief veel Fe
en Mn.
Ganggesteente: Tussenvorm: afkoeling magma in vulkanische gangen >
sommige kristallen goed ontwikkeld, andere niet
Sedimentgesteente: Afzetting in lagen neergelegd en samengeperst
Klastisch: klei/zand uit zee/woestijnen/rivieren gesedimenteerd tot dikke lagen
> samengeperst > zand→ zandsteen, klei→ kleisteen/schalie
Chemische en organische sedimenten: neerslaan mineralen op opeenhoping
organisch materiaal.
Neerslaan organische- en niet organische kalkdeeltjes/zout > laagje > druk >
gesteente
Metamorf gesteente: Lange tijd onder hoge druk en temperatuur > mineralen vallen
uiteen > samenstelling veranderd. Kalksteen wordt marmer, kleisteen wordt leisteen.
Wat een steen je kan vertellen
Ontstaanswijze gesteente uit gebied nagaan: info over geschiedenis gebied
Op basis van gesteente voorspellingen maken: gesteente kan van hoofdtype veranderen =
gesteentecyclus
1.3 Schuivende continente
Hoe oud is de aarde
Onderzoek 19e eeuw:
Alle sedimenten horizontaal. Niet horizontaal = vervorming
Laag is jonger dan onderliggende laag = superpositie
Processen duren duizenden jaren, relatieve ouderdom te bepalen: geologische tijdschaal,
exacte datering nog onbekend
20e eeuw:
radioactieve vervalling gesteenten > absolute ouderdom bepalen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper profit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.