Beknopte samenvatting van de cursus Mens en Maatschappij deel tijd (lerarenopleiding Arteveldehs) Alles is duidelijk en overzichtelijk uitgewerkt, daarbij zijn er enkele illustraties ter verduidelijking van sommige elementen.
DE KLASSIEKE OUDHEID (VAN 800V.C
TOT 500)
3.1 DE GRIEKSE BESCHAVING
3.1.1 SITUERING IN DE RUIMTE
NOTA: de Griekse beschaving rond Middellandse Zee. Niet enkel in het huidig Griekenland maar ook op het schiereiland, de
eilanden,…
o Weinig landbouw:
_ Weinig vruchtbare gebieden
_ Gebrek aan water
o Steden => langs kusten of eilanden
_ Handel
_ Uitgroeien tot stadstaten & poleis
3.1.2 OORSPRONG GRIEKSE BESCHAVING
Komt voor uit 2 beschavingen:
_ Minoïsche
_ Myceense
Minoïsche beschaving:
o Thalassocratie
= macht op zee of deze toch nastreefde
Groeide dankzij vloot uit tot zee- en handelsmacht met kolonies in oostelijke Middellandse zeegebied.
Myceense beschaving:
o Uitgegroeid tot dominante kracht op vasteland
o Frequent oorlogen tss ≠ onafhankelijke steden
o Aristocratische samenleving
= bestuurd door koning en grondbezittende krijgersklasse
Donkere eeuwen
3.1.3 DE GRIEKSE BESCHAVING
o Na donkere eeuwen de Griekse beschaving
o 3 periodes:
_ Archaïse periode
_ Klassieke periode: bloeiperiode Griekse beschaving
_ Hellenistische periode
o Eigen aan Grieske beschaving = Griekse bewustzijn
de antieke Grieken voelen tot een aparte gemeenschap behoorden, gebonden door gemeenschappelijk verleden, zelfde
cultuur en taal, identiek levensideaal.
_ Culturele verbondenheid ≠ politieke verbondenheid
o Niet Grieken = gezien als ‘bararos’, barbaren
3.1.3.1 DE GRIEKSE STADSTATEN
o Geen bestuur koning maar volk = polis (= stadstaat)
= Polis bestaat uit stedelijke kern, het omringende platteland en nabijgelegen dropjes. Bewoners beschouwen zichzelf als
autonoom, op socio-economisch en –politiek vlak (ze kunnen dus onafhankelijk van elkaar werken)
o Bestuurd door ‘volk’ → beperkte groep
_ geen vrouwen, slaven en vreemdelingen
_ wel vrije volwassen mannelijke burgers
o mannen = kern politieke bestuur polis en zetelden in volksvergadering
, o volksvergadering: bestuurd met magistraten een raad voormalige magistraten polis
o Archaïse periode: rijke en grondbezitster elite domineerde
o Klassieke periode: volk kreeg meer invloed effectief bestuur
_ Athene en Sparta = machtig centra en regeerde over grote gebieden
_ Beiden vaak in clinch
o Hellenistische periode: alle poleis een oligarchsering (kleine groep aan macht)
3.1.3.2 ATHENE: DE DEMOCRATISCHE STADSTAAT
POLITIEK
o Begin Archaïse periode: grondadel alle politieke macht
_ Magistraten voerde taken uit van koning
_ !! magistraten waren de negen archonten (gekozen door volk, 1 jaar hoofd van staat)
_ Die voormalige achonten verzamelen in Areiopagos → permanente raad mee instaat bestuur en rechtspraak.
= ARISTOCRATIE
o +/- 6e eeuw: idee dat ook volk moet besturen → 2 redenen
1. Polis had manschappen nodig (leger, bescherming en macht uitbreiden)
2. Spanning adel en gewone volk nam toe
o Solon stelde nieuwe bestuursvorm voor: einde machtsmonopolie en slavernij
o Solon verdeeld bevolking Athene in 4 klassen:
_ klassen naargelang zijn opbrengst of geldinkomen.
_ op basis van zijn klasse mocht iemand a/d politieke macht deelnemen
= timocratie (hoe rijker, hoe meer politieke macht)
_ 1ste klasse: archonten (maar verkozen door volksvergadering)
_ 2de en 3de klassen: openbare ambten
_ 4de klasse: deelnemen aan volksvergadering die wetten stemde en ambtenaren
_ Klasse 1,2 en 3 zetelden ook in de raad v. vierhonderd (stelt agenda volksvergadering samen)
NOTA: vrouwen en slaven hadden geen politieke rechten
Adel verlangde naar haar vroegere macht, boeren hoopten op echte verdeling v grond → adellijke Pisistratos greep met geweld
de macht → ontstaan tirannie (=alleenheerschappij)
_ Tirannie andere betekenis dan vandaag
o Clisthenes hervormde raad v 400 → 500
o Atheense mannelijke bevolking ingedeeld in 10 phylen
_ alle lagen vertegenwoordigd in elke fyle
o raad v 500 → samengesteld uit 50 gelote uit 1 fyle
o Iedere fyle nam bestuur beurtelings 36 over in prytanie (soort regering)
o Bescherming democratie: schervengerecht of ostracisme ingevoerd: ongewenste burgers verbannen voor 10 jaar.
Hervorming Clisthenes = begin democratie
NOTA: Vrouwen, vreemdelingen, slaven waren uitgesloten deelname democratie!
ECONOMIE
o Landbouw !!
_ Meerderheid werkte in landbouw
_ Kon niet instaan voor eigen voedselbevoorrading
_ Landbouw: graan verbouwen (niet zo veel opbrengst), olijfbomen = zeer !!!
o Olijven: voedsel en olie
o Ook ambachtelijke pro. !!
o Handel !! tak voor Athene:
_ kleinhandel
_ overzeese handel
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper PaulineDeGuchtenaere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
