Leer- en onderwijsproblemen
Onderwerp: onderwijscontext
College 1 ~ Onderwijssysteem
Doel en inhoud van vandaag
• Na dit college heb je kennis over het Nederlandse onderwijssysteem en de leerlingenzorg
daarbinnen.
o Internationale ontwikkelingen
o Passend onderwijs
o Leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte
o Basis- en extra ondersteuning
o Meer inclusief onderwijs
Opbouw van het vak
Stelling
Ik vind dat leerlingen met een beperking het recht hebben om regulier onderwijs te volgen
Internationale ontwikkelingen
,Internationale verdragen
• Salamanca statement (UNESCO, 1994)
o 94 landen ondertekend op weg te gaan naar meer inclusief
onderwijs
o Richt zich voornamelijk op onderwijs
• Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van Personen met een
Handicap
(2006) geratificeerd in 2016 (!!!)
o Breed verdrag waar veel verschillende artikelen in zijn opgenomen → dekken breed
spectrum
o Daarvan is één gericht op onderwijs
o 2016 heeft Nederland dat geratificeerd: ze geven aan dat ze ook echt verdere
stappen gaan zetten om die artikelen die zijn opgenomen in dat verdrag en ervoor
zorgen dat het in het beleid wordt geïmplementeerd
▪ 2016 is best laat in vergelijking met landen om ons heen
Salamanca statement (1994) – UNESCO
“Wij geloven en bepleiten dat:
• … elk kind een fundamenteel recht op onderwijs heeft en de gelegenheid moet hebben om
een aanvaardbaar niveau van leren te bereiken en te onderhouden.
o Bij voorkeur toegang tot een reguliere school
• … elk kind unieke eigenschappen, belangstelling, mogelijkheden en onderwijsbehoeften
heeft. Onderwijssystemen moeten ontworpen worden en onderwijsprogramma's ingevoerd
opdat zij rekening kunnen houden met deze brede diversiteit aan eigenschappen en
behoeften;
• … zij die speciale onderwijsbehoeften hebben, toegang moeten hebben tot reguliere
scholen die hen kunnen tegemoetkomen binnen een kindgerichte pedagogiek, vaardig in het
tegemoetkomen aan deze behoeften.
• … reguliere scholen met deze inclusieve oriëntatie de meest effectieve manier zijn om
discriminatoire houdingen tegen te gaan, welkome gemeenschappen te creëren, een
inclusieve samenleving te bewerkstelligen en onderwijs voor iedereen te bereiken.
• …zij bovendien voorzien in effectief onderwijs voor de meerderheid van de kinderen en de
doeltreffendheid en uiteindelijk ook de kosteneffectiviteit van het hele onderwijsstelsel
verbeteren.
De Verklaring roept regeringen met klem op om:
• De hoogste politieke en budgettaire prioriteit te geven aan verbeteren van het
onderwijssysteem, zodat men in staat is alle kinderen, ongeacht hun individuele verschillen
of moeilijkheden, op te nemen.
• Wettelijk of beleidsmatig het principe van inclusief onderwijs aan te nemen, waarbij alle
leerlingen in reguliere scholen worden geplaatst, tenzij er dringende redenen zijn om dat
niet te doen
• Voorbeeldprojecten te ontwikkelen in samenwerking met plaatselijke onderwijsbesturen in
alle gemeenten en uitwisselingsprogramma’s voor leerkrachten te introduceren met landen
die meer ervaring hebben met inclusieve scholen
, • Gedecentraliseerde en op participatie gerichte mechanismen in te richten voor het plannen,
monitoren en evalueren van onderwijskundige voorzieningen voor kinderen en
volwassenen met speciale onderwijsbehoeften
• De deelname van ouders, gemeenschappen en organisaties van gehandicapten te
bevorderen en te faciliteren waar het gaat om beleidsvormingsprocessen betreffende
voorzieningen voor speciale onderwijsbehoeften;
• Meer inspanning te leveren bij vroegtijdige herkenning en interventiestrategieën, net als bij
vrijwillige aspecten van inclusief onderwijs;
• Te verzekeren dat, in het licht van systematische verandering, opleidingsprogramma’s voor
leerkrachten, zowel initieel als waar het nascholing betreft, gericht zijn op het tegemoet
komen aan speciale onderwijsbehoeften in reguliere scholen.
VN-verdrag mensen handicap (2006)
Bredere focus dan Salamanca verdrag
• Centrale begrippen:
o Inclusie
▪ Brede zin van het woord: gehele maatschappij bij mensen met een
beperking
o Persoonlijke autonomie
o Volledige participatie
• Art. 24 waarborgt een inclusief onderwijssysteem op alle niveaus en voorzieningen voor
een leven lang leren.
Artikel 24
Bij de verwezenlijking van dit recht waarborgen de Staten die Partij zijn dat:
a) Personen met een handicap niet op grond van hun handicap worden uitgesloten van het
algemene onderwijssysteem, en dat kinderen met een handicap niet op grond van hun
handicap worden uitgesloten van gratis en verplicht basisonderwijs of van het voortgezet
onderwijs;
b) Personen met een handicap toegang hebben tot inclusief, hoogwaardig en gratis
basisonderwijs en tot voortgezet onderwijs en wel op basis van gelijkheid met anderen in
de gemeenschap waarin zij leven;
c) Redelijke aanpassingen worden verschaft naar gelang de behoefte van de persoon in
kwestie;
d) Personen met een handicap, binnen het algemene onderwijssysteem, de ondersteuning
ontvangen die zij nodig hebben om effectieve deelname aan het onderwijs te faciliteren;
, e) Doeltreffende, op het individu toegesneden, ondersteunende maatregelen worden
genomen in omgevingen waarin de cognitieve en sociale ontwikkeling wordt
geoptimaliseerd, overeenkomstig het doel van onderwijs waarbij niemand wordt
uitgesloten.
o Dus niet alleen optimale cognitieve ontwikkeling
Ontwikkelingen in Nederland
→ verhoudingen tot Nederland
• In Nederland zijn we al best wat jaren op weg om kinderen met extra
ondersteuningsbehoeften de juiste ondersteuning te bieden in de reguliere setting
• Nederland heeft een erg gesegregeerd onderwijssysteem: systeem waar voor heel veel
verschillende typen beperkingen speciale scholen zijn geweest
o Als we nu kijken naar ontwikkelingen die gaande zijn naar meer inclusie, zoveel
mogelijk leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften en beperkingen in een
reguliere klas, dat staat behoorlijk haaks op elkaar
o We hebben nog een lange te weg te gaan om daar te komen, want je neemt je
geschiedenis mee; zit ons in de weg want het gaat niet vanzelf
Waar staan we in Nederland?
• Ergens tussen B en C
, Wet Passend Onderwijs – doelen
Beleidsdoelen op twee niveaus:
1. Bestuurlijk niveau
a. Duidelijk geformuleerd
b. Aantal feitelijke veranderingen
c. Met feitelijke gegevens vast te stellen
2. Leerling niveau
a. Stuk lastiger, omdat in het beleid passend onderwijs gedefinieerd is voor wie
passend onderwijs precies bedoeld is
b. In principe leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften, maar voor welke
doelgroep precies en hoe die ondersteuningsbehoefte eruit zou moeten zien, is niet
in de wetgeving opgenomen
Hoofdkenmerken van passend onderwijs
• Budgetfinanciering en decentralisatie
o Voor passend onderwijs was alles rondom extra ondersteuning landelijk
georganiseerd
o Zorgt voor veel bureaucratie en geen regie is binnen de eigen regio en bovendien
was er sprake van leerlinggebonden financiering/eindfinanciering (voor elke leerling
die werd aangemeld voor extra ondersteuning, kon ook gegeven worden na een
uitgebreide analyse, kraan die voortdurend opstaat) → kosten voor zware
ondersteuning behoorlijk omhoog
o Dit gaan we anders doen: doelen geformuleerd, simplistisch na te gaan of dat gelukt
is → nu hebben we te maken met onderwijs dat zo georganiseerd is dat Nederland
verdeeld is in allemaal verschillende regio’s en samenwerkingsverbanden. Binnen
deze samenwerkingsverbanden is men verantwoordelijk voor het onderwijs en de
extra ondersteuning aan de leerlingen binnen die eigen regio
▪ Financiering voor samenwerkingsverband en die is verantwoordelijk voor
dat het geld daarvoor gebruikt wordt
• Zorgplicht voor schoolbesturen
o Als een leerling eenmaal is aangemeld, in dit geval een leerling met extra
ondersteuningsbehoeften, dan heeft die school op dat moment ook de zorgplicht
o Dit betekent dat als een school besluit dat dat niet de beste plek is voor een leerling
zij verantwoordelijk zijn om een andere passende plek in de regio te vinden voor die
leerling
o Plicht onderwijs daarvoor te regelen
• Schoolondersteuningsprofiel
o Een document waarin staat welke ondersteuning zij kunnen bieden aan welke
leerlingen en wat kunnen ze niet bieden aan welke leerlingen
o Verantwoording als het gaat om zorgplicht
▪ Scholen kunnen hier keuzes in maken: ze kunnen niet elke leerling met een
vorm van extra ondersteuningsbehoeften van goed onderwijs voorzien
• Ontwikkelingsperspectiefplannen (opp’s)
o Geen labelling meer, maar focus op ondersteuningsbehoefte
▪ Belangrijke verandering
▪ Onderbouwing van waarom heeft een leerling nou dit nodig?