Hoofdstuk 7
Behandelplanning
Indicaties voor vaste protheses
Primaire indicatie: vervanging van missende elementen en rehabilitatie van defecten.
- Beperkt kauwvermogen.
o Vaste protheses zijn beter dan verwijderbare protheses wat betreft kauwen.
o Kauwfunctie is positief gecorreleerd aan aantal occlusale units.
Of een verkorte tandboog psychologisch en esthetisch aanvaardbaar is hangt
af van het individu (vooral wanneer veel van de zijdelingse delen van de BK
zichtbaar zijn)
Verkorte tandboog moet ononderbroken zijn.
Voor een groot deel van de patiënten is een boog van P2 naar P2 voldoende.
- Bemoeilijkte spraak
o Door onjuiste positionering of verkeerd vormgegeven prothesen.
- Beperkte esthetiek.
o Wanneer elementen missen of ernstig zijn beschadigd in de esthetisch gevoelige
zone moeten ze worden vervangen om zelfvertrouwen te herstellen. In gevallen van
lichte cariës, trauma, slijtage etc. kan er nog gewerkt worden met een restauratie. Bij
grotere defecten zijn deze mecanisch niet sterk genoeg en van lage esthetische
waarde dan FDPs.
- Fysieke discomfort en emotionele disbalans.
o Kapotte of beschadigde tanden kunnen zorgen voor discomfort van bijv. de tong of
wangen.
- Structurele zwakte van de tanden.
o Tanden aangedaan door dentinogenese of amelogenese imperfecta.
Restauraties beschermen de kroon van versnelde slijtage en erosie.
o Tanden met een endo hebben en inferieure overlevingskans en zijn eerder geneigd
te breken bij occlusale krachten.
Partiële of volledige restauraties houden de tand bijeen bij krachten.
- Tandboog instabiliteit.
o In afwezigheid van occlusale of interproximale contacten kunnen de tanden gaan
verplaatsen of supra erupteren (niet absoluut, maar op basis van risicoanamnese).
- Stabiliseren van mobiele tanden.
Doel van dit hoofdstuk
Project management: plannen en uitvoeren van het behandelplan. Opstellen van de diagnose
bepalen van behandelvolgorde communicatie met de patiënt en andere medici.
Diagnose
- Algemene factoren
o De patiënt zijn/haar medische, psychologische of SES achtergrond
- Dentale factoren
o De kenmerken van de mondholte
Behandelfases
- 5 fasen
o Evt. noodfase pre-behandeling bogen
o Behandelplanning pre-prosthetische bogen
o Preprothetische fase post-prosthetische bogen
o Prothetische fase
o Onderhoudsfase/behoud
Projectmanagement
,Project: tijdelijke activiteit met bekende doelen, grenzen, verantwoordelijkheden en een timetable.
Het proces bestaat uit 5 stappen:
1. Identificeer wat nodig is
2. Doelen stellen
3. Grenscondities bepalen
4. Stappen bedenken
5. Start van uitvoering
Behandelplanning:
Diagnose formuleren van volgorde van stappen om ziekte te elimineren, anatomische
tekortkomingen te corrigeren, kauwfunctie te herstellen en goede esthetiek te bewerkstelligen.
Algemene behandelaanpak:
1. Wat wil de patiënt 6. Maak een inschatting van tijd, pijn,
2. Onderzoek de patiënt zijn/haar financiën
tanden en orale weefsels 7. Presenteer en overleg behandelplan
3. Stel beperkingen vast (grenscondities) met de patiënt
4. Maken van behandel doelstellingen 8. Evt. correctie behandelplan
5. Stappenplan maken (meest efficiënt) 9. Overeenstemming patiënt en tandarts
10. Behandeling starten
Algemene diagnose
Medische, psychologische en gedragsachtergrond welke invloed hebben op het beslissingsproces.
Beeld krijgen van de patiënt zijn behoeften, verwachtingen, algemene gezondheid en coping met
fysieke en psychologische spanningen van de behandeling. Bevat de:
- Hoofdklacht
o Reden van komst
- Patiënt zijn perceptie van zijn orale beeld
o Relatie tussen patiënt en zijn/haar tanden
- Medische status (ASA-score bepalen m.b.v. medische vragenlijst – Alleen I&II geschikt voor
uitgebreide restauratieve behandelingen)
o Is er een historie van gebeurtenissen, condities of medicatie die invloed kan hebben
op het behandelplan.
o Is er premedicatie nodig, zoals endocarditis profylaxe).
o Voorspel acute problemen, zoals allergieën, epilepsie, diabetes etc.
o Zorg voor aanpassingen in de behandeling als er sprake is van bijv. zwangerschap.
o Zijn er voorzorgsmaatregelen nodig? Besmettingsgevaar o.i.d.
o Identificeer vroegere en tegenwoordige ziektes, medische behandelingen,
ziekenhuisopnames etc.
Doel: determineren van de algemene gezondheid van het individu.
- Socio-economische achtergrond
o Kennis over orale ziektes, financiële restricties etc.
- Gedragsaannames
o Motivatie, intentie, competentie, acceptatie.
Dentale diagnose
Zorgt voor een baseline van waar de tandarts kan beginnen om doelen te stellen en behandelopties
te overwegen (na sortering en classificering). In de restauratieve thk: identificeren van verschillen
tussen pre-behandeling tandbogen en ideale tandbogen.
- Probleem: discrepantie tussen huidig en ideaal.
- Diagnose: onderzoeken van de eisen van de patiënt en het opstellen van een probleemlijst.
Een probleem in deze lijst is niet per definitie een vorm van ziekte.
,Ideale tandboog – voor de restauratieve thk
De volgende parameters die een ideale tandboog kenmerken:
- Geen sprake van actieve ziekte
o Cariës, ontsteking, slijtage, endodontische laesies, ziekte van orale mucosa en/of
botten.
- Functie
o Geen pijn vanuit het kauwsysteem, adequate envelope of motion (40-50 mm
opening en 10-15 mm laterotrusie), juist functionerend TMJ, goed kauwvermogen,
normale spraak.
- Morfologie en dynamieken
o De lengte assen zijn juist gepositioneerd, contour van de gingivale margin volgt de
glazuur-cement grens, geen pockets >3 mm, goed occlusaal vlak, Angle klasse 1,
tanden stabiel (geen verplaatsing, rotatie of tip), continue boog met interproximale
contacten, tenminste 1 occlusaal contact per element, alleen anteriore geleiding bij
eccentrische bewegingen, disclusieve hoek ong. 45 graden, geen verlies van verticale
dimensie van occlusie.
- Esthetiek
o Bogen binnen craniale structuren, goede verticale dimensie, juiste sagittale hoek van
occlusale vlak (Camper), juiste positie van bovenincisieven, breedte van tandeloze
delen is gelijk aan de mesio-distale breedte van de missende elementen en de
buccale tandoppervlakken staan in een juiste lijn.
- Behoud
o De restauratieranden worden op gaaf dentine geplaatst en niet te subgingivaal, de
kroon contouren zijn gemakkelijk te reinigen, de interdentale ruimtes zijn bereikbaar
voor reinigen, de worteloppervlakken zijn bereikbaar voor currettage.
Probleemlijst
Problemen kunnen worden gecategoriseerd aan de hand van o.a. hun karakter.
- Actieve ziekte
o Ontsteking, infectie of doorgaande destructie van tandstructuren of van parodontaal
weefsel
Cariës, ontstoken parodontale weefsels, endodontische laesies,
mechanische/chemische slijtage, ziekten van orale mucosa of maxillaire botten
- Risicofactoren
o Potentiële ontstekingshaarden
Incomplete endodontische vullingen nog zonder detecteerbare radiografische
laesies, plekken waar actieve parodontale ziekte hebben plaatsgevonden, gebrek
aan parodontale steun, bestaande restauraties met inadequate randen,
bestaande abutments/restauraties/protheses zonder voldoende mechanische
steun, afwezigheid van contactpunten, loszittende (maar functionerende)
elementen en geïmpacteerde symptoom loze elementen.
- Positionele tekortkomingen
Abnormale positie van tanden, boogsegmenten of vrije gingiva margin.
Tipping, drifting, rotatie, linguo- of labioversie, supra-eruptie wat leidt tot
storende occlusie, vrije gingiva niet in harmonie met GCG
- Functionele tekortkomingen
o Beperken het kauwvermogen en/of wijken af van het normale occlusale schema.
Pijn met kauwen, missende tanden of tandstructuren, defectieve restauraties of
protheses, abnormale TMJ mechanismen, absentie van functionele anterieure
geleiding, afwijkende occlusale contacten
, - Esthetiek
o Een set van subjectieve criteria van klinische parameters
Missende tanden in de esthetische zone, tandanatomie, lelijke protheses,
inadequate gingiva architectuur, slechte coördinatie van tandboog t.o.v. schedel,
sagittale rotatie van occlusievlak tegen de klok in, asymmetrie
- Behoud
o Beperken adequate reiniging van bestaande tanden of vaste protheses.
Diepe subgingivale kroonranden, gesloten embrasure ruimtes, restauraties met
overcontour, slechte wortelanatomie
- Patiënt-gerelateerd
o Alle medische, psychologische en economische factoren die met de behandeling te
maken kunnen hebben (ziekten, bruxisme, verlies coöperatie)
- Voor potentiële vaste prothese FDP
o Abutment posities
Interproximale ruimte tussen potentiële abutment element en zijn
buurelementen zijn te nauw, de klinische kroonhoogte is niet voldoende
o FDP mechanics
Onjuist aantal of slechte verdeling van abutments, mobiliteit en/of onvoldoende
parodontale steun van potentiële abutment, onvoldoende kwaliteit en kwantiteit
van tandsubstantie (door restauratie of vervanging), onvoldoende
gepositioneerde lange assen
o Implantaat posities
Onvoldoende botvolume voor plaatsing, onvoldoende zacht weefsel architectuur
o Edentate kam
Morfologie verleent zich niet voor het plaatsen van een brug
Genereren van een probleemlijst:
1. Stel je een ideale tandboog voor
2. Door gebruik van beschikbare tools verzamel je initiële data beschrijft de bestaande
tandboog van patiënt.
3. Vergelijk de ideale met de tandboog die je voor je hebt en schrijf de verschillen op
Vervolgens:
- Bepaal doelstellingen
- Stel de behandel volgorde op
Diagnostische tools
Klinische parameter: een diagnostische vondst dat kan worden geëvalueerd,
gekwantificeerd/omschreven en opgeschreven (aantal missende elementen, sondeerdiepte, TMJ
functie). Een typische klinische parameter kan het best worden geëvalueerd bij het klinisch
onderzoek.
Initiële dataverzameling bestaat uit:
- Klinisch onderzoek
o Zachte en harde weefsels
- Radiografisch onderzoek
o Zachte en harde weefsels
- Articulator-gemonteerd afgietsel
o Tandverdeling en beschikbare ruimte
- Extra-orale en intra-orale foto’s
o Kleurinformatie en bijkomende bevindingen
Behandeldoelen