,GESCHIEDENIS EN
ONDERZOEKSMETHODEN VAN DE
PSYCHOLOGIE
INLEIDING
belang van psychologie als sociaal werker
handvatten om de situatie van de cliënt beter te begrijpen
inzicht in je eigen gedrag
DE STUDIE PSYCHOLOGIE
psychologie = de wetenschap van het gedrag en de mentale processen (gevoelens en gedachten)
van het individu (maar breed domein met vele specificaties)
rol van psychologie binnen sociaal werk
zich verplaatsen in een ander speelt belangrijke rol
verklaringen van gedrag van cliënten ontwikkeld voor interventies
het belang van interpretatie
onze interpretatie van de situatie speelt een rol (de objectieve werkelijkheid is niet altijd bepalend)
denken, voelen en gedrag; de ervaring van de werkelijkheid (hoe nemen mensen de
werkelijkheid waar en welke processen spelen daarbij een rol…)
ervaring (en interpretatie) is dus meer van belang dan objectieve realiteit
voorbeelden
aap krijgt komkommer bij trucje maar als hij ziet dat andere druiven krijgen wordt hij kwaad
mensen hebben liever geen geld dan een ongelijke verdeling
de drie thema’s van de psychologie
wisselwerking tussen gedachten, onze emoties en ons gedrag
psychologie = wetenschap die zich richt op het beschrijven, verklaren en voorspellen van het
gedrag, gedachten en de emoties van mensen (Gray & Bjorklund, 2004)
o klinische psychologie = variant van psychologie die focust op stoornissen en hoe
emoties, gedachten en gedrag afwijken van wat normaal is
oorsprong psychologie: Wilhel Wundt en William James
voor het eerst psychologische kenmerken in wetenschappelijk onderzoek
onderscheid: mensenkennis en wetenschappelijk kennis
verschil = methode bij wetenschap is grondiger
gelijkenis = soort vragen
wat is psychologie (niet)?
psychologie = wetenschap
betwijfelen van ongefundeerde beweringen van pseudowetenschappen door onderzoek te
doen (‘common sense’ uitspraken betwijfelen)
pseudowetenschappen = elke benadering om fenomenen uit de werkelijkheid te verklaren
die geen beroep doet op de wetenschappelijke methode (bv. astrologie, handlezen,…)
psychologie = gedragswetenschap sociologie bestudeert
gedragswetenschap onderzoekt hoe individuen (dieren of mensen) in groepsprocessen
interactie treden met elkaar en met de wereld waarin ze leven
psychologische verklaringen voor gedrag zoeken
sociale psychologie
bestudeert invloed
groepsprocessen op
individuen
,psychologie = sociale wetenschap (individu in interactie met de maatschappij
sociale interacties: coöperatie en competitie
sociale cognitie
sociale beïnvloeding: individuen en groepen
persoonlijkheid: individuele verschillen en samenstelling/organisatie van individuele levens
psychologie = biologische wetenschap (hersenen vormen de fysieke basis van de psyche)
neurowetenschap (neuroanatomie, -fysiologie)
andere lichaamssystemen: hormoon- en immuunstelsel
inzichten uit: genetica, biologie, neurologie en ecologie
HET BEGON MET FILOSOFIE
filosoof René Descartes (17de eeuw) over aard van de waarheid:
systematische twijfel = ‘je moet altijd twijfelen aan je opvattingen’
bv. sollicitatiebrieven nooit verschil weten als je zwarte mensen niet uitnodigt
cogito ergo sum (‘ik denk dus ik ben’)
niet alles is vrije wil: aangeboren eigenschappen en reflexen
filosoof René Descartes over aard van de mens:
mens = combinatie van lichaam en geest
o katholieke leer: ieder mens heeft goddelijke ziel dus onmogelijk om menselijk gedrag
te verklaren vanuit wetenschap
reflex = automatische handeling die razendsnel plaatsvindt bv. hete pan laten vallen
o reflexen niet bepaald door goddelijke maar dierlijke ziel
o reflexmatig gedrag kan plaatsvinden zonder invloed van goddelijke ziel
René bewees dat deel van het menselijk gedrag (of dierlijke ziel) onderzocht kan worden
een goddelijke ziel in een sterfelijk lichaam
dualisme = mens bestaat uit een ziel en een lichaam
stoffelijk lichaam met een goddelijke ziel (staan in interactie met elkaar)
o zijn wij alleen ons brein? en vrije wil dan? of bestaat die helemaal niet?
o zijn wij lichaam of geest? = lichaam-geest problematiek
telekinese = door gedachten voorwerpen kunnen besturen
o ziel in staat lichaam te besturen (gedachten staan ‘in verbinding’ met onze spieren)
aangeboren eigenschappen
onderscheid mens en dier
verschil = enkel mens bezit goddelijke ziel
o mensen kunnen logisch redeneren en hebben een vrije wil
Descartes verklaarde gedrag vooral vanuit aangeboren eigenschappen en kenmerken
o = nature-benadering (nog steeds ene actueel thema in psychologie)
EEN BLANCO BLAD
John Locke (17de eeuw) over nurture:
tabula rasa = ieder mens geboren met blanco blad
o eigenschappen worden ontwikkeld door interactie met de omgeving
o einde leven = volgeschreven blad
‘An Essay Concerning Human Understanding’: boek over drie principes
, o leren door middel van associatie
o leren door middel van straffen en belonen
o leren door middel van imiteren
leren door associatie
belangrijk vorm van leren: associaties maken
tegenwoordige benaming = klassiek conditioneren
o invloed op emoties bv. nacht-monsters maakt kinderen bang
o invloed op gewoontes bv. omgeving-drugsverslaving
leren door straffen en belonen
gedrag leren:
tegenwoordige benaming = operant conditioneren
principe van straffen en belonen
o toepassing dieren bv. pootje leren uitsteken door koekjes te geven
o toepassing kinderen bv. sticker bij hoge score op toets
o toepassing volwassenen bv. in instelling privileges geven bij gewenst gedrag
leren door imiteren
leren via imitatie:
tegenwoordige benaming = mondeling
o bij onduidelijke situaties
sociaal leren = leren via het imiteren van een rolmodel
rol van mondeling in hulpverlening belangrijk bv. cliënt kan gewenste gedrag oppikken
invloed van Locke
‘An Essay Concerning Human Understanding’
positieve boodschap: nadruk op flexibiliteit en maakbaarheid mens
WAAR KOMEN VERSCHILLEN TUSSEN MENSEN VANDAAN
Hoe kan je er achter komen of iets aangeboren of aangeleerd is…
vb. intelligentie bij kinderen
door opvoeding (= aangeleerde verklaring)
door genen (= aangeboren verklaring)
nature-nurture-discussie: Welke verklaring van toepassing?
blanco blad leert niets: een terugkeer naar nature
Immanuel Kant (1724-1804):
ieder mens geboren met aangeboren neiging (nature) om oorzakelijke verbanden, tijd en
grootte in te schatten
meer dan één wereld: de objectieve en de subjectieve wereld
Immanuel Kant (1724-1804):
uitgangspunt ‘We zullen de echte werkelijkheid nooit kennen’
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.