KTHK SAMENVATTING
COLLEGE: ONTWIKKELING KIND
Ontwikkelingspsychologie =
Wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit van conceptie tot
adolescentie.
Wetenschappelijk ® op grond van onderzoek naar algemeen geldende principes
Groei, verandering en stabiliteit ®
• Groei (van klein naar groot, rijping) vaardigheden die steeds beter worden
• Verandering/differentiatie (van eenvoudig naar complex)
• Stabiliteit, iets blijft hetzelfde
Dat gebeurt door fysieke, biologische factoren, maar ook door leren
• Actief contact met de omgeving
• Met ervaringen iets doen
Thema’s
• Fysieke ontwikkeling
- Invloed hersenen, zenuwstelsel, spieren, zintuigen etc.
• Cognitieve ontwikkeling = intellectuele vermogens (relatief getal)
- Leren, geheugen, taal, oplossen van problemen, intelligentie
• Sociale ontwikkeling
- Ontwikkeling, verandering van sociale relaties en interacties met anderen
• Persoonlijkheidsontwikkeling
- Eigenschappen die de ene van de andere persoon onderscheiden
- Duurzame eigenschappen van een persoon
Leeftijdsgroepen
Prenatale periode = conceptie tot geboorte
Babytijd = 0-3 j
Peuter en kleutertijd = 3-6 j
Schooltijd = 6-12 j
Adolescentie = 12-20 j
Continue en discontinue ontwikkeling
Continue ® Geleidelijk ontwikkelingsproces (Bv lichaamsgroei)
Discontinue ® Soms abrupt verlopend ontwikkelingsproces.
Kunnen voor een lange tijd alleen hetzelfde, daarna opeens een
ontwikkeling met
enorme sprongen.
Kritieke en gevoelige periode
Kritieke periode ®
Een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de
grootste impact heeft.
Gevoelige periode ®
Moment waarbij sprake is van extra gevoeligheid voor invloeden omgeving, hoeft
niet altijd onomkeerbaar te zijn.
,Sociale leertheorie
Gedrag ontstaat altijd in interactie met omgeving
• Agressief gedrag is aangeleerd
• Albert Bandura:
- Straffen en belonen (directe bekrachtiging)
- Imitatie en modeling (indirecte bekrachtiging)
- Bobo-doll experimenten
• Modeling
Nature en nurture
•Nature = genetisch
- Nadruk op ontdekken erfelijke eigenschappen en vermogens
• Nurture = omgeving
- Nadruk op invloeden omgeving op iemand ontwikkeling
Hechting
• 0-4 maanden ® nog niet aan een specifiek persoon (wel erg gericht op contact)
• 5-7 maanden ® voorkeur voor bepaald persoon (meestal ouders)
• 7-9 maanden ® hechting bestendigt, gaat gepaard met angst voor vreemden
• 9 maanden-4 jaar ® kind leert dat ouders altijd terugkomen
• Vanaf 4 jaar ® karakter hechting verandert in vertrouwen
Harlow deed experiment met rhesusaapjes.
Temperamentclusters
Goodness of fit =
Idee dat de ontwikkeling afhankelijk is van de mate waarin het specifieke
temperament van kinderen aansluit op de aard en de eisen en verwachtingen
van de omgeving waarin ze opgroeien.
Normale ontwikkeling van sociaal gedrag 1
• ‘Normale’ kinderen genieten van sociale prikkels en zoeken die actief op.
- Naar gezichten kijken
- Luisteren naar stemgeluid
- Glimlachen
- Laten kietelen
• Non-verbale communicatie start al snel
• Gedeelde aandacht is bij ‘normale’ kinderen een voorloper van communicatie
- Dezelfde kant op kijken als de opvoeder en zoeken waar hij naar kijkt
- Iets aanwijzen
Theory of mind
,Emoties van de ander en jezelf herkennen, vooral het kunnen verplaatsen in een
ander
Normale ontwikkeling en sociaal gedrag 2
• Emoties herkennen en gaan uiten
- Ontstaat vanaf 6 maanden
• Sociale emoties
- Ontstaan in de loop van het 2e levensjaar, zoals trots en schaamte
• Sociale cognitie
- Begrijpen van de kennis en wensen van andere mensen
• Doen alsof-spel (fantasiespel)
- Vanaf 3 jaar
Normale ontwikkeling
• Krijgt het steeds meer controle over zijn gedrag
• Executieve functies ontwikkelen zich
- Organisatie, planning enz. Bij kinderen met ADHD minder ontwikkeld
• Geheugen ontwikkelt zich bij ouder worden
- Bij kinderen met ADHD minder; negatieve gevolgen voor concentratie
• Opgroeiende kinderen leren steeds beter om een beloning uit te stellen
• Kinderen met ADHD hebben een hekel tegen uitstel
Kinderen met gedragsproblemen
Eerste set van kenmerken
• Dikwijls vervormingen en lacunes in gedachtegang
• Korte termijn denken
• Moeite om perspectief van een ander in te nemen
• Reageren eerder agressief en fel in onduidelijke situaties
• Tekort aan probleemoplossingsvaardigheden
Ouders over gedragsproblemen kind
4 jaar ® koppig
5 jaar ® boos, prikkelbaar
6 jaar ® plagen, vechten, ander de schuld geven
6,5 jaar ® liegen
7 jaar ® wreed tegen dieren
7,5 jaar ® vernielen, stelen
8 jaar ® brand stichten, spijbelen
9 jaar ® vloeken
10 jaar ® weglopen
Executieve functies (EF)
Betreffen cognitieve regelfuncties, de controle over eigen gedrag, emoties en
gedachten.
1. Werkgeheugen ® iets even onthouden
2. Interferentiecontrole ® even niet aan iets ander denken of naar iets anders
luisteren of kijken
3. Respons-inhibitie ® even wachten voordat ik iets ga doen. Eerst tot 10 tellen
4. Taakswitching ® even stoppen waarmee ik bezig was omdat iets anders
belangrijker is en voor
moet gaan
5. Planning ® in gedachten een aantal stappen ordenen in een tijdspad. Vereist
een aantal van
bovenstaande vaardigheden.
Bij ADHD vooral 1,3 en 4 verstoord
, Afwijkende ontwikkeling gedrag
• ASS (Autistisch Spectrum Stoornissen)
• ADD en ADHD
Kenmerkende symptomen bij ASS
• Problemen met sociale interactie
• Afwijkende taalontwikkeling
• Ontbreken van symbolisch fantasiespel
• Behoefte aan structuur, herhaling vaste ritmen
- Goed in details
Aandachttekortstoornis ADD en ADHD
• Aandachttekort betreft vooral minder goed functionerende executieve
functies en geringere
zelfcontrole.
• Oudere kinderen met ADHD klagen over chaos in hun hoofd
• Lage concentratie, raakt dingen kwijt, makkelijk afleidbaar
Hyperactiviteit en impulsiviteit
• Onrustig, veel praten
• Ongeduldig, afraffelen
• Eerst doen, dan denken
