Goede en duidelijke samenvatting van geschiedenis tijdvak 5, de ontdekkers en hervormers. Gebaseerd op de filmpjes van Jortgeschiedenis. Erg handig bij je toetsen of examens.
Hoofdstuk 5 – Tijd van Ontdekken en Hervormers (1500 – 1600)
Paragraaf 1 – De wereld wordt groter (De Europese expansie)
Kenmerkende aspecten:
Het begin van de Europese overzeese expansie
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
Vanaf jaar 1000: West-Europa begon langzamerhand op te bloeien, het werd een stabiele agrarische
samenleving. Daarom kreeg Europa steeds meer de kans om ook buiten Europa te kijken.
West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld (=voorstelling die je hebt van de wereld).
Alleen Europa, Noord-Afrika en de Arabische wereld zijn bekend.
Europese expansie vanaf de 15e eeuw:
Portugezen en Spanjaarden zijn de eerste die op pad gaan.
Redenen voor Europese expansie:
Economie:
Islamitische handelaars brachten producten mee zoals dure specerijen, zijde, goud en zilver etc. In
Eu was daar veel vraag naar, maar kon alleen verkregen worden via Islamitische handelaars.
Europeanen wilden dat zelf halen, hier konden ze rijk van worden.
Alleen Islamitische heersers lieten christelijke Europese handelaars niet over land door, dus gingen
ze het overzees proberen.
Politiek:
Spaanse en Portugese vorsten steunden de ontdekkingsreizigers want het kon uitbreiding van je
macht betekenen, veroveren van een groot rijk.
Cultureel:
Verspreiding van het christendom en nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur.
Met reizen van Columbus begint Spaanse verovering van Midden- en Zuid-Amerika.
Spaanse conquistadores (=veroveraars) koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca's.
Gevolgen:
Indianen sterven door Europese ziektes (tientallen miljoenen indianen door bv mazelen)
Indianen worden gekerstend
Indianen worden gedwongen tot arbeid
Protest tegen slechte behandeling Indianen (vooral van Katholieke priesters). Zij hadden Indianen
net tot christenen bekeerd en vonden dat Christenen hun medechristenen niet zo mochten
behandelen.
Gevolg vanaf 1542:
Trans-Atlantische slavenhandel:
Slavenhandel over de Atlantische oceaan, import van Afrikaanse slaven vormt het begin van de
driehoekshandel.
Europese koloniën en factorijen rond 1600:
Spanjaarden en Portugezen hebben hele grote gebieden in handen, maar Nederlanders en Engelsen
zijn ook bezig en hebben al heel wat factorijen (versterkte handelsposten) in handen
Paragraaf 2 - Renaissance en humanisme
Kenmerkende aspecten:
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
, De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid
15e eeuw:
~ Noord-Italiaanse stadsstaten (Milaan, Venetië, Genua, Florence) maakten zich los van Duitse keizer
en paus en worden zelfstandige stadsstaten met eigen bestuur.
~ Steden liggen gunstig tussen rijke Vlaamse handelssteden als Gent en Brugge, en handelaars uit
Midden-Oosten. Rijkdom neemt door groeiende handel toe en wordt rijkste gebied van heel Europa.
Nieuw mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
Middeleeuwen: Memento mori (gedenk te sterven)
I
V
Renaissance: Carpe diem (pluk de dag, leven op aarde ook belangrijk)
Nieuwe belangstelling voor klassieke erfgoed (alles wat over is gebleven van Grieken en Romeinen)
Renaissance: wedergeboorte.
Architectuur en kunst op basis van de klassieke vormentaal (tijdvak 2).
Humanisten: geleerden die op basis van geschriften van oude Grieken en Romeinen probeerden de
wereld beter te begrijpen.
Humanisme: kritische denkhouding en je moest leven als universele mens (mens die van alles
verstand had)
Hèt Prototype van universele humanist: Leonardo Da Vinci, was bezig met schilderkunst, met
wiskunde, deed helikopters ontwerpen enz.
Door nieuwsgierigheid en kritische denkhouding humanisme komt er een nieuwe wetenschappelijke
belangstelling. Ze probeerden de wereld te verklaren op een rationele manier (met het verstand)
~ Belangrijke gebeurtenis humanisten: verovering van Constantinopel door moslims in 1453.
Paragraaf 3 – de kerkhervorming
Kenmerkend aspect:
De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
Toenemende kritiek op de geestelijkheid:
Paus streeft naar wereldlijke macht. Paus was in midden-Italië en deel Frankrijk al
wereldlijke macht, mensen vroegen zich af of paus wereldlijke macht moest hebben.
Paus net als andere hoge geestelijken bezig met luxe leven, corruptie en rijkdom.
Parochiepriesters hadden vaak slechte opleiding gehad, wisten vaak niet eens precies wat
belangrijkste was in hun geloof (onwetendheid) en veel konden b.v. niet eens latijn, de taal
van de bijbel.
Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de inquisitie (kerkelijke
rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoort en veroordeelt.
Vanaf 15e eeuw:
Kritiek op de geestelijkheid kon snel verspreid worden via de nieuw uitgevonden drukpers.
Gevolg: begin van de kerkhervorming of reformatie:
Protestbeweging tegen misstanden en manieren van geloven in de katholieke kerk.
Katholieke kerk:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper charlottejanssenn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
