College aantekeningen van de hoor- en werkcolleges Benaderingen Taal en Taalgebruik, onder leiding van Kees de Glopper (Taalbeheersing) en Daniëlle Fluks (Taalkunde).
Aantekeningen colleges Benaderingen Taal en Taalgebruik – Taalbeheersing
Online presentatie 1
Genres in taalgebruik
Taalbeheersers doen onderzoek naar taalgebruik, naar communicatie met behulp van taal.
Taalbeheersers proberen systematiek in taalgebruik bloot te leggen door na te gaan welke
factoren van invloed zijn op verbale overdracht van informatie. Aan deze fundamentele
doelstelling van de taalbeheersing is een praktische of technologische doelstelling
verbonden: taalbeheersers zijn er ook op gericht taalgebruik te optimaliseren. Deze dubbele
doelstelling is vanaf de ‘geboorte’ van de taalbeheersing in zwang.
Wat hebben genres nu met taalgebruik te maken, met de systematiek daarin? Veel van ons
taalgebruik bestaat uit min of meer conventionele oplossingen voor terugkerende
problemen. Wie bijvoorbeeld een ander van iets wil overtuigen, verzint niet iedere keer een
unieke aanpak om dat te doen, maar grijpt terug op ‘formats’ of sjablonen. Zo’n
prototypische aanpak kan er uit bestaan dat je begint met het innemen van een standpunt,
dat je vervolgens met argumenten onderbouwt, waarbij je ook aandacht besteedt aan
mogelijke tegenwerpingen en die ontkracht. Wie een artikel wil publiceren in een
wetenschappelijk tijdschrift, zal vaak beginnen om het belang van het onderzoeksgebied te
poneren, een korte schets te geven van de stand van zaken in het onderzoek, een ‘niche’ of
kennisprobleem aan te duiden en een doelstelling voor het uitgevoerde onderzoek te
formuleren die een oplossing behelst van het kennisprobleem.
Waarom onderzoek naar ‘genre’?
- Genre is funderend kenmerk van taalgebruik
- Genrekennis heeft centrale plaats in modellen voor tekstbegrip en -productie
- Empirische evidentie voor genre-effecten in taalgebruik en in lees- en
schrijfvaardigheid
o Variaties in tekstbegrip en tekstkwaliteit hangen samen met verschillen in
genres
- Geen nieuw gezichtspunt: klassieke retorica is een genretheorie
Hedendaagse definitie genre: een categorie teksten die zich kenmerken door
overeenkomstige conventies aangaande context en doel, inhoud en structuur, linguïstische
kenmerken en (som) grafische vormgeving
- Definitie Swales 1990: A genre comprises a class of communicative events, the
members of which share some set of communicative purposes. These purposes are
recognized by the expert members of the parent discourse community, and thereby
constitute the rationale for the genre. This rationale shapes the schematic structure
of the discourse and influences and constrains choice of content and style
o Verschil: Swales legt veel nadruk op het sociale en culturele karakter van
genres. Ze worden gebruikt in discourse communities
,Onderzoek naar genres Moves
Genrecyclus
- Deconstructie: analyse van een verzameling teksten die bij een bepaald genre horen
- Joint constructie: onder begeleiding van de leerkracht samen teksten opbouwen die
binnen het genre passen
- Independent constructie: zonder verdere hulp of begeleiding schrijven van eigen
teksten die aansluiten bij het genre
, Werkcollege 1 – 16/2/2021
Is het aantal onderzochte brieven (46) genoeg? Representatief?
Berekenen, schatten, variatie
Weinig -> 100 of 200 is beter om een precieze uitspraak te kunnen doen
Wie garandeert dat hun analyse klopt? Betrouwbaarheid controleren
Meerdere keren uitvoeren, door een onafhankelijke 2e analist en analyses naast
elkaar leggen
Overeenkomsten, verschillen eruit halen
Alles begint bij een goede specificatie van de populatie (alle teksten die kunnen worden
opgevat als een representant van het genre)
Online presentatie 2
Persuasieve teksten
Waarom onderzoek naar persuasieve teksten?
Als taalgebruikers bestoken we elkaar dag in dag uit met overtuigende teksten. We
proberen elkaar te overtuigen van onze kijk op de wereld om zo ons gelijk te halen en
onze zin te krijgen. Persuasief taalgebruik speelt zich af in allerlei contexten: de
huiselijke, de publiek-politieke en de massamediale.
Quintillianus’ De opleiding tot redenaar is een van de hoogtepunten van de klassieke
retorica. De opleiding tot redenaar gaat van begin tot eind over persuasief
taalgebruik, over de voorbereiding, de opbouw, de verwoording en de inprenting van
betogen die tot doel hebben om het hoofd en hart van een gehoor te winnen.
Onderzoek naar persuasieve communicatie is sterk internationaal georiënteerd. Voor
het Nederlands is een onderzoek naar overtuigende teksten op een toegankelijke
manier ontsloten door de drie H’s: Hoeken, Hornikx en Hustinx.
Persuasion (O’Keefe): a successful intentional effort at influencing another’s mental state
through communication in a circumstance in which the persuade has some measure of
freedom.
Van overtuigen is sprake wanneer niet toevallig, maar bedoeld en met succes de
mentale toestand van een ander (d.w.z. diens gedachten en of gevoelens) is
beïnvloed door middel van communicatie (en dus niet met inzet van andere
middelen) onder omstandigheden die de ontvanger van de persuasieve boodschap
een zekere vrijheid lieten (er was met andere woorden geen sprake van dwang).
(Figuur 2.2) Prototypische of zuivere gevallen van overtuigen vind je in het midden van de
cirkel. Daar is sprake van intentionele, geslaagde, niet-dwingende, symbolische (d.w.z. talige)
en interpersoonlijke pogingen tot beïnvloeding van mentale toestanden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romyvandermolen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
