ONDERNEMINGSRECHT – RECHT VOOR ORGANISATIES
___________________________________________________________________________
van organisaties wordt aandacht besteed
HOOFSTUK 1 aan
ONDERNEMINGSRECHT EN praktijkgericht vraagstukken binnen
BEDRIJFSKUNDE organisaties.
Wet- en regelgeving zijn externe politieke
invloeden die vaak van invloed zijn op een COMPLIANCE EN
organisatie. Het wordt ingedeeld in BEDRIJFSETHIEK
specifieke onderdelen van het recht; deze Compliance geen aan of een organisatie
onderdelen worden rechtsgebieden werkt conform de geldende wet- en
genoemd. regelgeving.
Rechtsgebieden hebben ik bepaalde Het gaat over regelgeving, de handhaving
gevallen een juridische samenhang. Er is van regelgeving en de verbinding tussen
dan sprake van een zekere integratie van de deze twee werelden de door middel van
twee rechtsgebieden. compliance gelegd kan worden.
Non- compliance kan ingrijpende gevolgen
STRATEGIE EN INTERNE STURING hebben voor de organisatie en haar
Ondernemingsrecht is een belangrijke tool bestuurders, commissarissen en
om de strategie van de organisatie tot medewerkers, zoals
uitvoering te brengen. Hierbij gaan we proveaansprakelijkheid voor schulden,
ervan uit dat elke afzonderlijke kwijtraken van een vergunning, het sluiten
managementfunctie zijn eigen juridische van de organisatie of een onderdeel
aspecten kent. De volgende onderdelen daarvan en boetes voor het management.
maken deel uit van het strategisch beleid:
- De rechtsvorm; Mvo principes van de organisatie zijn
- Concernvorming; steeds vaker leidend bij alle zakelijke
- Juridisch risicomanagement; beslissingen.
- Kartelovereenkomsten; Bedrijfsethiek gaat over de waarden en
- Samenwerkingsafspraken: normen van een organisatie en het daaruit
- Franchise; voortvloeiende gewenste gedrag.
- Joint venture; __________________________________
- Fusies;
- Overnames; HOOFDSTUK 2
STRATEGISCHE MODELLEN ONDERNEMING EN
Ondernemingsrecht is het vakgebied dat RECHTSPERSOON
organisaties een juridische structuur biedt. De registratieplicht in het Handelsregister
De structuur is afhankelijk van de is gebaseerd op de Handelsregisterwet
rechtsvorm van de organisatie. (Hrw). In deze wet wordt het begrip
De toenemende juridisering houdt in dat er onderneming wel behandeld, maar een
steeds meer internationale regels komen. concrete definitie ontbreekt.
Bedrijfskunde richt zich op de
bedrijfsprocessen van organisaties. Het Een andere wet, de Wet op de
houdt zich bezig met de (interne) ondernemingsraden (WOR), heeft een
organisatie en de (externe) eigen definitie van een onderneming. Een
marktomgeving. Door middel van een onderneming heeft de volgende algemene
integrale en multidisciplinaire benadering kenmerken: winstgericht, organisatorisch
verband, rechtsvorm is niet relevant.
, rechtshandeling verricht, maar zelf niet aan
deze rechtshandeling gebonden is. De
vertegenwoordigde organisatie is wel
Welke rechtsvorm wordt gekozen, is gebonden aan de rechtshandeling.
afhankelijk van diverse factoren, zoals:
- Aansprakelijkheid van de eigenaar; De vertegenwoordigingsbevoegdheid
- Continuïteit; vloeit niet voort uit een wettelijke regeling,
- Fiscale aspecten; maar uit een afspraak tussen de organisatie
- Het aantrekken van kapitaal; en de medewerker. Die afspraak is wel
- Financieringsbehoefte en gebaseerd op een wettelijk onderwerp, Art. 3:60
mogelijkheden; namelijk volmacht, art. 3:60 BW. BW
- Het huwelijkse regime van de Ook kan iemand bevoegd zijn voor de
eigenaar; organisatie als vertegenwoordiger op te
- Mogelijkheden voor treden op basis van opdracht of lastgeving Art. 7:400,
samenwerking/ fusie. (art. 7:400, 414 BW). 414 BW
Organisatievormen zonder en met Volmacht staat vermeld in het BW en heeft
rechtspersoonlijkheid dus een privaatrechtelijke grondslag.
Volmacht kan worden toegepast door
particulieren en door organisaties.
HET HANDELSREGISTER
In art. 5 Hrw staan de ondernemingen Art. 5 Hrw
vermeld die moeten worden ingeschreven.
De inschrijfplicht heeft 2 doelen:
- Informatievoorziening, iedereen
moet informatie over een
De opgesomde rechtspersonen zijn volgens ingeschreven onderneming kunnen
Art. 2:1
BW art. 2:3 BW privaatrechtelijke verkrijgen van de KvK.
rechtspersonen. Daarnaast zijn er ook - Derden bescherming, die afgaat op
Art. 2:2
BW
publiekrechtelijke rechtspersonen, zoals de de ingeschreven gegevens mag
Staat, provincies, gemeentes en erop vertrouwen dat deze gegevens
Art. 2:3
BW
waterschappen (art. 2:1 BW). juist zijn. Als feiten onjuist of
Kerkgenootschappen hebben onvolledig zijn ingeschreven, kan
rechtspersoonlijkheid volgens art. 2:2 BW. dit aan derden die hiervan onkundig
Er zijn dus 3 soorten rechtspersonen: zijn, niet worden tegengeworpen Art. 25
- Publiekrechtelijke rechtspersonen (art. 25 Hrw).
Hrw
(art. 2:1 BW);
- Kerkgenootschappen (art. 2:2 BW); Diverse overheidsinstanties kunnen op Art. 28
- Privaatrechtelijke rechtspersonen basis van art. 28 Hrw gegevens inzien, Hrw
(art. 2:3 BW). waaronder de minister van Veiligheid en
Justitie, een officier van justitie en de
VERTEGENWOORDIGING EN Belastingdienst.
VOLMACHT
De bevoegdheid van de Het nalaten van verplichte inschrijving of
vertegenwoordigers van de onderneming het anderszins handelen in strijd met de in
wordt vertegenwoordigingsbevoegdheid de Handelsregisterwet neergelegde Art. 28 lid
1 Hrw
genoemd. Bij vertegenwoordiging staat verplichtingen in verboden en strafbaar
Art. 1 WED
centraal dat de vertegenwoordiger wel een volgens art. 28 lid 1 Hrw en art. 1 WED.
, aan dat het schenden van de
publicatieregels geen misdrijf, maar een
OPRICHTING VAN EEN overtreding is.
ORGANISATIE WET CONTROLE OP
Een rechtspersoon, zoals een bv of RECHTSPERSONEN
stichting, wordt opgericht via de notaris, De rechtspersonen en bij de rechtspersoon
die de inschrijving verzorgt. Bij oprichting betrokken natuurlijke personen, zoals de
van een eenmanszaak, vof, cv of bestuurder, de aandeelhouder, leden en
maatschap vult de ondernemer zelf digitaal familie, worden door het Ministerie van
alle gegevens in. Veiligheid en Justitie gecontroleerd op
Als een organisatie zich inschrijft bij de fraude en financieel misbruik.
KvK, worden de gegevens automatisch Anders dan het BW, dat deel uitmaakt van
doorgegeven aan de Belastingdienst. De het privaatrecht, behoort deze wet tot het
organisatie hoeft zich niet apart aan te publiekrecht.
melden bij de Belastingdienst. __________________________________
Naast inschrijving in het handelsregister HOOFSTUK 3
moeten nog meer zaken worden geregeld,
waaronder: EENMANSZAAK
- Het kiezen van een rechtsvorm; Een eenmanszaak is een onderneming
- Het kiezen van een bedrijfsnaam/ waarvan één natuurlijke persoon de
handelsnaam; eigenaar is.
- Het regelen van vergunningen; Er gelden voor het oprichten hiervan geen
- Het opstellen van algemene eisen, wel moet de onderneming
voorwaarden; ingeschreven worden in het
- Het opstellen van een administratie/ Handelsregister van de KvK (art. 5 HrW), Art. 5 HrW
jaarrekening; en moet een administratie worden
- Het regelen van het pensioen; opgesteld en bewaard (art. 3:15i BW) Art. 3:15i
BW
- Het regelen van personeel en Ten aanzien van de schuldeisers geldt dat
administratie; de ondernemer met zijn gehele vermogen
- Sociale verzekeringen. aansprakelijk is voor alle schulden
(art. 3:267 BW). Omdat juridisch sprake is Art. 3:267
WET OP DE ECONOMISCHE van één vermogen, omvat het eventuele BW
DELICTEN faillissement van de eigenaar van de
Het doel van de WED is het ongedaan eenmanszaak het gehele vermogen.
maken van economische behaald voordeel MAATSCHAP
dat is ontstaan door het overtreden van de De maatschap is een
wet. Ook is het de bedoeling van de samenwerkingsovereenkomst die vaak
wetgever om oneigenlijk wordt gebruikt door personen die een vrij
concurrentievoordeel te bestrijden dat beroep uitoefenen. Artsen, advocaten,
wordt behaald doordat een organisatie zich belastingadviseurs ect.
niet houdt aan een wet. Maten zijn allemaal zelfstandig
Het organiseren van een inzicht in de ondernemer en gezamenlijk vormen zij die
geldende wet- en regelgeving is een maatschap. De regeling van de maatschap Art.
onderdeel van juridisch (kwaliteits-) is te vinden in art. 7A:1655 e.v. BW. 7A:1655
e.v. BW
management en van compliance.
OPRICHTINGSVEREISTEN Art.
Als geen publicatie plaatsvindt binnen de De maatschap is volgens art. 7A:1655 BW 7A:1655
BW
wettelijke termijn, is er sprake van een een overeenkomst waarbij twee of meer
Art. 2 lid 4 economisch delict. Art. 2 lid 4 WED geeft personen afspreken om een startkapitaal
WED
, bijeen te brengen, met de bedoeling om het WINST EN VERLIES
daaruit ontstane financiële voordeel met Gemaakte winst en geleden verlies kunnen
elkaar te delen. worden verdeeld volgens een onderlinge
afspraak of volgens de wettelijke
Op grond van de wettelijke definitie is het verdeelsleutel. De verdeling vindt plaats
niet wettelijk vereist om de naar verhouding van ieders inbreng bij Art.
7A:1670 lid
maatschapsovereenkomst schriftelijk vast oprichting (art. 7A:1670 lid 1 BW). 1 BW
te leggen. Een onderlinge overeenkomst is
dus rechtsgeldig. Vanwege de contractvrijheid die de
wetgever hier aan de maten biedt, is er in
De maatschap ontstaan op het moment dat de praktijk een grote variatie in de
de overeenkomst wordt gesloten, tenzij in afspraken over de verdeling van winst en
Art. die overeenkomst een ander moment is verlies.
7A:1661 aangegeven (art. 7A:1661 BW). Als een maat alleen arbeid inbrengt, wordt
BW
deze inbreng voor de berekening van winst
INBRENG en verlies door de wet gelijkgesteld aan
Financiering van de eerste maatschap den inbreng van de maat met de kleinste Art.
activiteiten vindt vaak plaats met de inbreng (art. 7A:1670 lid 2 BW). 7A:1670 lid
inbreng van de individuele maten. 2 BW
Art. De inbreng van een maat kan bestaan uit Met betrekking tot de vrijheid die de maten
7A:1662
BW (art. 7A:1662 BW): geld, goederen, genot hebben in de verdeling van winst en
van goederen en arbeid. verlies, spelen twee artikelen
dwingendrechtelijk een rol. Zo vormen dus
De inbreng van goederen kan plaatsvinden een beperking op de contractvrijheid. Het
op 3 verschillende manieren: betreft de volgende 2 artikelen:
- Juridische inbreng, de maat die - Art. 7A:1671 BW; de vaststelling Art.
7A:1671
goederen inbrengt, draagt volgens van de grootte van ieders aandeel BW
de wet deze goederen mede aan de in de winst door één maat of een
andere maten in eigendom over. derde is ongeldig. Art.
Voor de individuele maat betekent - Art. 7A:1672 BW; de afspraak dat 7A:1672
BW
dat hij zijn deel van maar één maat gerechtigd is tot de
gemeenschappelijke maatschap winst is ongeldig. Wel mag worden
eigendom niet meer in eigendom afgesproken dat één maat het
kan overdragen of verpanden verlies aanzuivert.
zolang bij maat is.
- Zuiver gebruiksrecht, door Als een organisatie te veel verliezen lijst,
bijvoorbeeld een bedrijfspand ter volg vaak een faillissement. Omdat een
beschikking te stellen aan de maatschap een
maatschap. De inbrengende maat samenwerkingsovereenkomst is, is er geen
blijft de enige eigenaar van het eigen vermogen van de maatschap en kan
bedrijfspand; een waardeverschil de maatschap dus ook niet failliet worden
daarvan is voor zijn rekening en verklaard.
risico. Ook het personen- en familierecht is van
- Economische inbreng, door invloed op de rechtspositie van een maat.
bijvoorbeeld een pand ter Stel dat een maat gehuwd is onder
beschikking te stellen aan de gemeenschap van goederen, is de
maatschap, waarbij een eventueel echtgenoot van de maat niet deelgerechtigd
waardeverschil voor rekening en in het maatschapsvermogen, maar
risico van de maatschap komt. economisch maakt de deelneming in de
