Dit is een samenvatting van de hele historische context 'Nederland ' en is geschikt voor havoleerlingen.
Het document bestaat uit :
- Een samenvatting (met duidelijke oorzaak-gevolg relaties en veranderingen aangegeven);
- Een chronologisch overzicht van belangrijke jaartallen;
- Een schema ...
Deelvraag 1: Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland
van 1948 tot 1978? (op politiek, economisch en sociaal-cultureel gebied)
Herstel van de verzuilde samenleving
Eind 19e eeuw: ontstaan sterk verzuilde samenleving in Nederland.
De samenleving bestond uit (en werd vertegenwoordigd door) vier zuilen: socialisten,
protestanten, katholieken en liberalen. De liberalen waren eigenlijk tegen de verzuiling.
De verzuiling houdt in dat iedereen zich zoveel mogelijk terugtrekt in een eigen zuil.
Tijdens WO II werd er door nazificatie een eind gemaakt aan de verzuiling.
Confessionelen: politieke stroming die haar godsdienstige overtuiging als uitgangspunt
neemt voor het politieke beleid en vorming van de samenleving. De confessionelen
werkten de doorbraak van de verzuiling tegen uit angst om gelovigen te verliezen: de
vertrouwdheid van de eigen zuil gaf gevoel van zekerheid en veiligheid waar na de
oorlog veel behoefte aan was.
Politieke veranderingen na 1945
Na WO II werd de neutraliteitspolitiek losgelaten. Nederland koos voor een actievere rol
in de wereldpolitiek.
Redenen:
- NL werd in 1940 tijdens WO II ondanks haar neutrale status bezet tot 1945.
- NL werd door de koude oorlog een bondgenoot van de VS. De steun van de VS
werd snel geaccepteerd, niet alleen door de dreiging van de Sovjet-Unie, maar ook
vanwege de Marshallhulp. Het accepteren van deze hulp en steun betekende dat de
VS druk kon uitoefenen: toen Indonesië zich in 1945 onafhankelijk verklaarde, wilde
NL dat niet accepteren, maar was het gedwongen onder Amerikaanse druk toch te
doen in 1949.
Gevolg: begin van Europese samenwerking. Door samenwerking kon Europese vrede
gewaarborgd worden, stonden ze sterker tegenover de Sovjet-Unie en was er kans op
economische groei door handel.
Na de oorlog waren de internationale verhoudingen veranderd. Niet langer Engeland,
Duitsland en Frankrijk waren machtig, maar vooral de Sovjet-Unie en de VS.
NL wilde zijn neutraliteit niet bewaren en koos voor het vrije, kapitalistische westen.
NL was vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van Europese samenwerking:
- NAVO (1949): een militair samenwerkingsverband tegen het communisme.
- EGKS (1951): een samenwerkingsverband voor de productie van de grondstoffen
kolen en staal: wederzijds vertrouwen was hard nodig. Nationale belangen werden
ondergeschikt aan het Europees belang.
- EEG (1958): de opvolger van de EGKS, waardoor er een Europese markt tot stand
kwam. Landen binnen dit verdrag konden zonder belemmeringen handeldrijven.
Tussen 1946 en 1959 bestonden de kabinetten uit sociaaldemocraten en
confessionelen: de rooms-rode regeringen.
Rood: Partij van de Arbeid onder leiding van Willem Drees.
Rooms: de Katholieke Volkspartij (KVP).
1
, Om de kans op stakingen en demonstraties van ontevreden arbeiders zo klein mogelijk
te houden, besloten confessionelen coalities aan te gaan met socialisten.
Ondanks ideologische verschillen werkten deze partijen samen. Redenen:
- De wederopbouw vroeg om samenwerking.
- Beiden vonden dat de overheid een grote rol moest spelen in de economie en
armoedebestrijding.
Het gezamenlijk aanpakken van de wederopbouw werd als belangrijk beschouwd.
De rooms-rode regeringen benadrukten via propaganda deze boodschap (‘samen het
land opbouwen’).
Economische veranderingen vanaf 1948
Na WO II kende NL tot ongeveer 1960 een periode van economische groei en
toenemende industrialisatie. Oorzaken hiervan:
- Marshallhulp (1947): zowel financiële als materiële steun (tot ±1952).
- Geleide loonpolitiek in de jaren ’50: beleid van de regering om de lonen slechts
heel weinig te laten stijgen, waardoor Nederland een ‘goedkoop’ land werd: goed
voor de export. De hoogte van de lonen werden niet op de vrije markt bepaald door
vraag en aanbod. Ook de prijzen werden onder controle gehouden. Op deze manier
kon er relatief goedkoop geproduceerd en gebouwd worden.
Gevolgen van de geleide loonpolitiek:
o Toename werkgelegenheid. In ruil voor werkgelegenheid moesten arbeiders
tevreden zijn met een laag loon en relatief lange werkweek.
o Toename welvaart en groeiende economie.
- Stijgende export. Het Wirtschaftswunder: een oorzaak van de economische groei in
Nederland was het snelle herstel van West-Duitsland. De export vanuit NL nam toe
door het herstel van heel West-Europa, maar Duitsland werd een belangrijkste
handelspartner.
- De ontdekking van het gasveld van Slochteren in 1959: verkoop van aardgas.
- Iedereen werkte hard en leefde sober.
Gevolgen van de economische groei van de jaren ’50
Voor rooms-rode coalities was het idee van een maakbare samenleving leidend.
De gedachte was dat de overheid een belangrijke maatschappelijke
verantwoordelijkheid heeft om het leven voor iedereen beter te maken.
Direct na de oorlog wilde de overheid zorgen voor bestaanszekerheid: uitkeringen in
geval van ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
Het ideaal was dat er meer economische gelijkheid zou ontstaan. Door toenemende
welvaart konden de rooms-rode regeringen, tussen 1948 en 1958, geleid door minister-
president Willem Drees de verzorgingsstaat opbouwen.
Verzorgingsstaat: een samenleving waarin de overheid alle burgers, zwakkeren,
ondersteunt en beschermt door middel van sociale wetgeving en zekerheid.
Loonstijging in de jaren ’60. Begin jaren ’60 was de welvaart zover gestegen dat er
krapte ontstond op de arbeidsmarkt. Werkgevers voelden zich gedwongen om hogere
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SoftHearted. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
