Inleiding recht
Leerdoelen:
De student weet wat het zelfbeschikkingsrecht is.
De student kan vrijwilligheid en dwang in het recht van elkaar onderscheiden en
weet binnen welke wettelijke kaders dwang kan worden toegepast.
De student kent de beginselen subsidiariteit, proportionaliteit, rechtvaardigheid en
rechtmatigheid en kan deze toepassen in de praktijk.
De student kent de wetten over vrijwillige en gedwongen zorg en de rechten van de
patiënt/cliënt daarbinnen. De student weet onder welke voorwaarden iemand
gedwongen opgenomen of behandeld kan worden en weet welke procedures daarbij
gelden.
Zelfbeschikkingsrecht
Het recht om te beslissen over:
Je lichaam
Je privacy
Je vrijheid van bewegen
Iemand kan gebruik maken van het zelfbeschikkingsrecht door bijvoorbeeld een
wilsverklaring op te stellen, hieraan moet de zorgverlener zich houden.
Deze rechten vinden we in:
De internationale verdragen, zoals IVBPR en EVRM, als mensenrechten (universeel)
De Grondwet als grondrechten (alleen van toepassing voor de burgers van
Nederland; dus niet voor mensen zonder verblijfsvergunning)
Als een nationale wet in conflict staat tot een internationaal verdrag, gaat het verdrag voor.
Klassieke grondrechten = grondrechten waar je geen inbreuk op mag maken. De overheid
moet daarvan afblijven en is hierin passief.
Sociale grondrechten = de overheid moet ervoor zorgen dat die rechten worden
verwezenlijkt, de overheid is hierin actief.
Het zelfbeschikkingsrecht bestaat uit: het recht op bescherming van de persoonlijke
levenssfeer (art. 10) en de onaantastbaarheid van het lichaam (art. 11).
Zelf kunnen beslissen over wanneer en op welke wijze je leven eindigt is een bijzondere
vorm van zelfbeschikking. Euthanasie en zelfdoding zijn uitingsvormen van het
zelfbeschikkingsrecht, maar dit recht is bij wet gelimiteerd: er is sprake van een strafbaar feit
als degene die euthanasie toepast of hulp biedt bij zelfdoding niet aan strenge eisen van de
wet heeft voldaan. De regels rondom euthanasie en hulp bij zelfdoding staat in de Wet
toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtlvhz). Euthanasie betekend
dat iemand vanuit zijn recht op zelfbeschikking een arts verzoekt om zijn leven te
beëindigen. Onder hulp bij zelfdoding wordt verstaan het opzettelijk iemand bij zelfdoding
behulpzaam zijn of het aanreiken van middelen aan de patiënt, die dood tot gevolg hebben.
Zorgvuldigheidseisen bij euthanasie:
Er moet sprake zijn van een zorgvuldig en weloverwogen verzoek en van ondraaglijk en
uitzichtloos lijden van de patiënt.
, De arts is niet verplicht aan de wens van een patiënt te voldoen. Hij heeft ook niet de plicht
de patiënt te verwijzen naar een andere arts. De arts moet ook voldoen aan de
zorgvuldigheidseisen. De arts moet zijn handelen laten toetsen door een van de vijf
regionale toetsingscommissies euthanasie, die vaststellen of een arts aan alle
zorgvuldigheidsvoorwaarden heeft voldaan.
In de nieuwe Wet toetsing stervenshulp aan ouderen (Wts) die geldt voor ouderen van 70
jaar en ouder staan zorgvuldigheidseisen opgenomen waaraan de professional die
stervenshulp verleent zich dient te houden. Er hoeft in dit geval geen sprake te zijn van
uitzichtloos lijden, de oudere hoeft niet geïnformeerd te worden over vooruitzichten en er
hoeft niet naar een andere oplossing te worden gezocht. Stervenshulp gebeurt op het
verzoek van de oudere zelf.
Vrijwillige zorg
Geregeld in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO)
(onderdeel van boek 7 Burgerlijk Wetboek)
Een geneeskundige behandelingsovereenkomst moet aan de volgende eisen voldoen
om geldig te zijn:
- Wilsovereenstemming
- Handelingsbekwaam
- Niet strijdig met de wet, goede zeden of openbare orde
In de WGBO staan de rechten en plichten van cliënten en zorgverlener. De WGBO gaat over
de relatie tussen de cliënt en de zorgverlener.
De rechten van de cliënt (WGBO)
Recht op toestemming
In een wilsverklaring kan een patiënt van tevoren toestemming geven voor bepaalde
medische handelingen. Bijvoorbeeld de non-reanimatieverklaring. De patiënt geeft in een
levensverklaring aan dat hij wil dat er geen euthanasie wordt toegepast. In een
zorgverklaring legt de patiënt vast onder welke condities hij wel of niet wil worden
behandeld in zijn laatste levensfase.
Zonder jouw toestemming gebeurt er niets met jouw lichaam.
Voor minderjarigen tot 12 jaar is de toestemming vereist van ouder(s) met gezag c.q.
de wettelijke vertegenwoordiger(s).
Vanaf 12 tot 16 jaar is zowel de toestemming vereist van de ouder(s) c.q. de
wettelijke vertegenwoordiger(s) als van het kind.
Jongeren vanaf 16 jaar beslissen zelfstandig en hebben een zelfstandig recht op
informatie.
Recht op een zorgplan/zeggenschap over eigen leven(swijze)
Recht op second opinion
Je hebt een keuze in wie jouw hulpverlener is.
Recht op privacy
Beroepsgeheim is niet absoluut.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jasmijnvanveen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.