Prehistorie: tijd van jagers en boeren: tot 3000 v. chr.
prehistorie → tijd voor geschreven bronnen
leefwijze van jagers en verzamelaars
- nomadisch bestaan, bouwen tenten/hutten, beperkte hoeveelheid stenen werktuigen:
vond verbetring plaats van de technieken (ontstaan pijl en boog, bijlen, speren, etc.)
- cultuur valt te bepalen via materiële bronnen, schrijfkunst was nog niet beheerst
(over de betekenis/denkwijze van grotschilderingen valt dus niks te zeggen wat
wetenschappelijk aantoonbaar is)
- 12000 v. chr. overgangsfase in leefwijze plaats, langzaam gebruik maken van
kampen die voor langere tijd bewoond bleven
ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
- klimaatverandering zorgt voor een vermindering van vanzelfsprekend voedsel terwijl
de bevolking in nederzettingen toenam →
- neolithische revolutie, ontdekken landbouw en domesticering van het vee
- vruchtbare halve maan
- mesopotamië (gebied tussen Eufraat en de Tigris)
het ontstaan van landbouwsamenlevingen
- mensen trokken naar gebieden met vruchtbare grond → langs rivieren
- vestiging van sedentaire dorpen (wonen op een vaste plaats)
- dorpen groeide uit, ontstaan sociale ongelijkheid, groei van voorwerpen en
werktuigen (ploegen, sikkels, potten)
- grote nabijgelegen groeiende dorpen werden gedwongen tot samenwerking
(irrigatielandbouw) → ontstaan nieuwe samenlevingen
ontstaan van eerste stedelijke gemeenschappen
- landbouwopbrengst groeide zodanig dat er ruimte kwam voor specialisatie
- gemeenschappen groeide uit tot stadstaten → een land met een centraal bestuur,
dat zorgt voor wetgeving/rechtspraak
- ontstaan bouw van tempels (polytheïsme)
- hiërarchische opbouw, godsdienstig centrum, specialisten en een schrift ( 3400 vc:
spijkerschrift)
- mogelijkheid vastleggen wetten, administratie, koop en verkoop vastleggen,
belastingen innen, cultuur/denkwijze vastleggen → begin historie (tijd van
ongeschreven en geschreven bronnen)
Egypte
- stedelijke gemeenschappen rondom de Nijl met farao’s
- hiërogliefen als schrift
- natiestaat: woonden in een staat en volk voelde zich een natie (een volk met
gemeenschappelijke kenmerken: taal,godsdienst,wetgeving)
, oudheid: tijd van de grieken en romeinen 3000 v. chr. - 500 na chr.
In Griekenland ontwikkelden zich als gevolg van het landschap, vele aparte eilanden/bergen,
afzonderlijke landbouwgemeenschappen
- wel gemeenschappelijke taal, goden, gewoontes
- stedelijke cultuur met stadstaten → poleis, stad met omheen liggende platteland,
vaste grenzen en eigen bestuur ca. 850 vc
- grote bevolkingsgroei dwingt tot kolonisatiegolf → verspreiding Griekse cultuur
- tussen 500-480 vc. bedreiging door de Perzen, uiteindelijke overwinning
de ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en
politiek in de Griekse stadstaat
- politiek
- monarchie, aristocratie, oligarchie, tirannie, democratie (sparta: monarchie,
aristocratie en democratie mix; Athene: monarchie → aristocratie → oligarchie,
opkomst rijke burgerij → democratie, opkomst soldaten etc.)
Athene: loting, vrijheid en gelijkheid voor de wet, schervengericht
- wetenschappelijk
- nieuwe wetenschappers verwonderen zich over de natuur, wat de mens kon zien,
heelal → leidt tot vragen, niet meer beantwoorden met goden maar ontwerpen een
nieuwe manier van wetenschappelijk denken
- burgerschap
- filosofen, sofisten → is er sprake van een algemene waarheid? Nee, je moest
mensen van je mening overtuigen (gaven les in spreken aan adel, behouding van
macht in volksvergadering)
mensen als socrates → proberen met socratische methode = voortdurend vragen
blijven stellen - aan te tonen dat er wel zoiets bestaat als een algemene waarheid
de klassieke vormentaal van de Grieks(-Romeinse) cultuur
- bouw van tempels met zuilen en bovenaan een driehoek
- marktpleinen → politiek economisch centrum, veel beelden die de schoonheid van
de mens weergaven
- Griekse literatuur, goden verhalen, mythen, eerste historische werken, toneelstukken,
etc.
- 5e/4e eeuw vc. klassieke periode/klassieke oudheid
Peloponnesische oorlog
- Sparta (hoplieten) vs Athene, grote zee mogendheden, Sparta won, snel weer
verdreven
