Bedrijfsrecht Theorie en Vaardigheden
Week 1: Rechtsvormen
Privaatrechtelijke rechtspersonen, boek 2 BW:
Vereniging – niet verwarren met vereniging van eigenaren VVE
Coöperatie – niet verwarren met een woning corporatie!
(Onderlinge waarborgmaatschappij, wordt niet behandeld)
Naamloze vennootschap (NV)
Besloten vennootschap (BV)
Stichting
Ter onderscheiding (GEEN privaatrechtelijke rechtspersonen):
Personenvennootschap (maatschap, VOF, CV) = samenwerkingsovereenkomst (art. 7A:1655 BW)
Eenmanszaak
Regelingen rechtspersonen
Wettelijke regelingen:
Boek 2 BW
Handelsregisterwet 2007 & Handelsregisterbesluit 2008
Wet op de Ondernemingsraden (WOR)
Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen 2020 (Stb. 2020, 507; treedt in werking per 1 juli 2021)
Statuten:
Door de rechtspersoon zelf opgestelde regels betreffende de interne organisatie.
Maken onderdeel uit van de akte van oprichting.
Personenvennootschappen kennen geen statuten.
Rechtspersoonlijkheid
Art. 2:5 BW:
‘Een rechtspersoon staat wat het vermogensrecht betreft, met een natuurlijk persoon gelijk, tenzij uit
de wet het tegendeel voortvloeit’
Dus rechtspersoon is zelfstandig drager van eigen rechten en plichten.
Rechtspersoon kan zelf overeenkomsten sluiten/ onrechtmatig handelen/ strafbare feiten plegen/
worden vervolgd.
Belangrijke kenmerken:
Rechtspersoon kan niet zelf handelen.
Elk rechtspersoon heeft daarom altijd een bestuur
‘Eigen vermogen’ van de rechtspersoon; afgescheiden van privévermogens bestuurders en andere
betrokkenen.
> Dus in beginsel geen persoonlijke aansprakelijkheid voor schulden voor de rechtspersoon
jegens: bestuurders, aandeelhouders (art. 2:64/175 BW), leden van een vereniging of
toezichthouders.
Uitzonderingen:
Leden coöperatie (W.A.; zie 2:55 lid 1 jo. 2:56 BW)
> ‘Zij die bij ontbinding leden waren, of minder dan een jaar tevoren hebben opgehouden leden
te zijn, zijn tegenover de rechtspersoon naar de in de statuten aangegeven maatstaf voor een
tekort aansprakelijk.’
> W.A. = Wettelijke aansprakelijkheid leden
> U.A. = Leden zijn niet wettelijk aansprakelijk
> W.A. beperkte aansprakelijkheid = tot een bepaald maximum aangegeven in de statuten.
, Bestuurders informele vereniging (2:30)
> Informele vereniging = Vereniging die spontaan is opgericht door een meerzijdige
rechtshandeling. Dan hoeven ze niet eerst naar de notaris. Bestuurders van een informele
vereniging zijn jegens de schuldeisers hoofdelijk aansprakelijk naast de vereniging.
Doel rechtspersonen
Doel NV/BV en coöperatie:
Een onderneming drijven die gericht is op het behalen van winst
Winst kan dan worden uitgekeerd aan de aandeelhouders/ leden van de coöperatie
Doel stichting:
Maatschappelijke functie
Denk aan: goede doelen, scholen, ziekenhuizen
Uitkeringsverbod, tenzij het uitkering betreft die een ideële of sociale strekking hebben (art.
2:285 lid 3 BW) (bijv. uitkering aan ziekenhuis door hartstichting)
Bestuurders/werknemers mogen wel salaris genieten (is wel een plafond voor hoogte salaris)
Doel vereniging:
Maatschappelijke functie
Denk aan sportverenigingen
Geen winstoogmerk (art. 2:26 lid 3 BW)
Bestuurders/werknemers mogen wel salaris genieten (is wel plafond voor hoogte salaris)
‘Eigen vermogen’ – Hoe komt de rechtspersoon aan geld?
Kapitaalvennootschappen (NV en BV):
Door het uitgeven van aandelen
Voor aandelen moeten mensen een bepaald bedrag storten (nominale waarde, beginwaarde
van de aandelen volgens de statuten).
Eventueel ook lening bij de bank (vreemd vermogen)
Verenigingen:
Verschillende manieren. Bijv. betalen van contributie door leden, overheidssubsidies,
inkomsten uit kantine, sponsoring.
Coöperaties:
In beginsel door zelf financiering
Stichting:
Ledenverbod
Draaien op overheidssubsidies en sponsoring
Maar bijv. bij musea ook entreegelden etc.
Keuze van het type rechtspersoon hangt samen met het doel van de onderneming. Dit heeft gevolgen voor de
inrichting van de privaatrechtelijke rechtspersoon.
Inrichting rechtspersonen
Kapitaalvennootschappen (NV/BV):
Bestuur (verplicht orgaan)
In aandelen verdeeld kapitaal (art. 2:64/175)
Aandelen hebben 3 functies:
1. Aantrekken van kapitaal
2. Zeggenschapsfunctie in AV (kanttekening: Wet Flex-bv 2012 introduceerde
stemrecht loze aandelen)
3. Winstverdelingsfunctie
Algemene vergadering van aandeelhouders (AV) (verplicht orgaan)
, Eventueel Raad van Commissarissen (RvC) (niet verplicht)
Keuze wel of geen RvC. Wel RvC? Dan twee keuzes:
One tier board = bestuur + toezichthoudende functie van RvC samengebracht onder 1 orgaan
Two tier board = zowel een RvC als een bestuur
Ondernemingsraad
Is niet een orgaan van de rechtspersoon
Medezeggenschaps’orgaan’ op het niveau van de onderneming (art. 25/27/30 WOR)
Houden zich bezig met persoonlijke aangelegenheden, arbeidscondities etc.
Hebben een adviesfunctie (art. 25 WOR)
Concern = Verschillende NV’s of BV’s maken onderdeel uit van een concern.
Verenigingen/coöperaties (art. 2:53a BW)
Art. 2:53a BW schakelbepaling, veel wat voor verenigingen geldt, geldt ook voor de coöperatie
Bestuur (verplicht)
Geen in aandelen verdeeld kapitaal
Algemene ledenvergadering (ALV) – gevormd door de leden
Eventueel toezichthoudend orgaan
Tenzij one tier board (WBTR 2020, art. 2:44a BW)
Ondernemingsraad (verplicht bij maar dan 50 werknemers o.g.v. WOR)
Stichting:
Bestuur (verplicht)
Ledenverbod
Eventueel toezichthoudend orgaan
Tenzij one tier board (WBTR 2020, 2:291a BW)
Ondernemingsraad (verplicht bij maar dan 50 werknemers o.g.v. WOR)
Bevoegdheden van de organen
Bestuur (art. 2:44/129/239/291 lid 1 BW)
= Belast met het besturen.
Leiding dagelijkse gang van zaken
Financiële beheer, in- en verkoop van goederen, aansturen van bepaalde bedrijfsonderdelen,
personeelsbeleid.
Kan worden gedelegeerd aan werknemers, maar bestuurders houden verantwoordelijkheid.
Uitstippelen beleid voor de toekomst
Rechtspersoon vertegenwoordigen in het economische verkeer
Art. 2:10 en 2:101 /210 BW (jaarrekening)
Het belang van de rechtspersoon en de eventueel met haar verbonden onderneming of organisatie staat
voorop.
Art. 2:129/239 lid 5 BW
, Art. 2:44 lid 3 BW (WBTR 2020)
Art. 2:291 lid 3 BW (WBTR 2020)
Eigen privé belangen behartiging is een tegenstrijdig belang!
Organisatie Elke privaatrechtelijke rechtspersoon drijft niet een onderneming in de zin van een
activiteit die gericht is op het behalen van winst. Deze term is georganiseerd voor niet-commerciële
stichtingen of verenigingen, bijv. sportverenigingen, hartstichting.
Bestuur = autonome bevoegdheid. Dit betekend dat het bestuur zelf bepaald hoe ze haar bestuurstaak
uitoefent.
Aandeelhoudersvergadering AV (NV/BV)
AV heeft ‘alle bevoegdheden, die niet aan het bestuur of aan anderen is toegekend’ (2:107/217 BW)
Bevoegdheden worden uitgeoefend oor uitoefening van het stemrecht (art. 2:118/228 BW)
Zie voorbeelden: De kern, hoofdstuk 5
Met name: benoeming/ ontslag bestuurders
> Aandeelhouders vinden in de meerderheid dat het bestuur een bepaalde activiteit moet
afstoten/aantrekken en de bestuurders zien dit absoluut niet zitten? Risico voor
bestuurder om te worden ontslagen door AV.
> Bestuurder dient dit risico te aanvaarden, want als zij wel uitvoering gaan geven aan een
instructie waar zij het niet mee eens zijn en het gaat mis, dan ben je als bestuurder zeer
waarschijnlijk met je privé vermogen aansprakelijk voor de schade die daardoor wordt
geleden (i.v.m. ernstig tekortschieten). Bestuurder moet ontslag dus accepteren, maar kan
deze eventueel wel aanvechten bij de rechter, wellicht dat er dan nog een recht op
schadevergoeding is.
Raad van Commissarissen RvC (NV/BV)
(in geval van Two-Tier Board)
Taken (art. 2:140/250 lid 2 BW):
Het houden van toezicht
Advisering aan het bestuur
RvC richt zich naar belang NV/BV + onderneming
Het bestuur legt ook verantwoording af aan de RvC:
Art. 2:147/257 lid 1 BW: RvC kan bestuurders schorsen ( RvC zal de kwestie hoogstwaarschijnlijk
voorleggen in de AV, en vervolgens zal de bestuurder dan waarschijnlijk ook ontslagen worden door
de aandeelhouders)
Benoeming van de commissarissen:
Art. 2:142/252 BW: door de aandeelhoudersvergadering
Bijzonderheid in art. 2:143/253 BW: bijvoorbeeld bank of overheid (stelt zelf commissaris aan als
voorwaarde bij het geven van geld/subsidie)
Ontslag commissarissen:
Art. 2:144/254 BW: door degene die bevoegd is tot benoeming
One tier board (NV/BV)
One tier board is opgenomen in de wet om een faciliteit te bieden aan buitenlandse investeerders. Men was
bang dat het duale model wellicht buitenlandse investeerders zou afschrikken.
Art. 2:129a/239a BW
Bestuur met uitvoerende en niet uitvoerende bestuurders
> Uitvoerende bestuurders taken: dagelijkse gang van zaken.
> Niet uitvoerende bestuurders taken: toezicht houden op de uitvoerende bestuurders.
Niet uitvoerende bestuurders in plaats van commissarissen
