Beschrijven van verschillen
- Tussen individuen = interindividuele verschillen
- Tussen groepen = intergroepsverschillen
Veel soorten groepen mogelijk, bv. op basis van sekse, nationaliteit etc.
- Binnen één persoon = intra-individuele verschillen
- Interindividuele verschillen in intra-individuele verschillen
Beschrijven van verschillen waarin?
- Trek
- Motieven
- Emoties
Positief/negatief en duur/fluctuaties
- Zelf (zelfvertrouwen, identiteit…)
Beschrijven van verbanden tussen verschillen
Verschillen op het vlak van 1 variabele. Deze variabele wordt dan in verband gebracht met verschillen
op het vlak van een andere variabele. Hoe hangen deze samen?
Proximale verklaringen: factoren die in de tijd min of meer samengaan met te verklaren verschillen.
Distale verklaringen: factoren die verderaf liggen in de tijd (uit eigen levensgeschiedenis of die eigen
levensgeschiedenis overstijgen).
Theophrastus
- Student bij school van Plato
- Collectie van persoonlijkheidsschetsen die hij ‘karakters’ noemde = persoonlijkheidstypen
- ‘Primitieve beschrijving’ van persoonlijkheidstrekken/types
Beginpunt persoonlijkheidspsychologie: Allport
1
,Hoofdstuk 1
Definitie van persoonlijkheid: een verzameling van psychologische kenmerken (of trekken) en
psychologische mechanismen die een individu typeren, die op een relatief duurzame manier
georganiseerd zijn, en die de interactie van een persoon met en diens aanpassing aan zijn omgeving
beïnvloedt.
Een persoonlijksheidstrek is pas echt een persoonlijkheidstrek als een persoon over het algemeen
voldoet aan de eisen van een bepaalde trek. Vragen die samenhangen met
persoonlijkheidspsychologie zijn:
- Hoeveel trekken zijn er?
- Hoe zijn deze trekken georganiseerd?
- Hoe komen deze trekken tot stand en waar komen ze vandaan?
- Wat hangt samen met, en zijn de gevolgen van het hebben van een trek?
Een psychologisch mechanisme lijkt veel op een trek, maar toch zijn het twee verschillende dingen.
De term mechanisme verwijst meer naar het proces van persoonlijkheid. Dit proces ziet er als volgt
uit:
Input: bepaalde informatie uit de omgeving
Beslissingsregel: het denken aan specifieke opties
Output: het sturen van gedrag in een bepaalde categorie
Een goede persoonlijkheidstheorie bestaat uit het volgende:
- Omvattendheid (comprehensiveness): verklaart de theorie al de feiten en observaties in zijn
domein?
- Heuristische waarde: leidt de theorie tot nieuwe ontdekkingen?
- Testbaarheid (predicties toelaten): kan de theorie empirisch getest worden?
- Spaarzaamheid (parsimony): bevat de theorie weinig voorstellen en assumpties?
- Mogelijkheid tot integratie met andere theorieën = interdisciplinair
2
,HC 2
Hoofdstuk 2: Persoonlijkheidsassessment, persoonlijkheidsmeting en onderzoeksdesign
Soorten gegevens
Met deze verschillende soorten gegevens kunnen ‘stukjes’ persoonlijkheid gemeten worden. Aan de
hand van meerdere van deze metingen kan er iets gezegd worden over iemands persoonlijkheid.
1. S-data (self-report data)
Dit is als het ware ‘self-report data’. Er worden een aantal vragen voorgelegd waar men zelf
antwoord op geeft. Bijvoorbeeld een interview of een vragenlijst.
De voordelen van zelfrapportage zijn dat bepaalde informatie niet toegankelijk is voor
derden, bij een interview is er sprake van een grondige kijk op een individu en een vragenlijst
is weinig tijdsintensief en er kunnen grote steekproeven afgenomen worden.
1. Ongestructureerd
Hierbij is er ruimte voor eigen invulling aan bijvoorbeeld de vragen en de manier
waarop deze gesteld worden, bij een interview met open vragen.
Autobiografieën en narratieven zijn ook voorbeelden van ongestructureerde S-data.
2. Gestructureerd
Bijvoorbeeld een zelfrapportagelijst met adjectieven (losse woorden). Bij deze
manier van onderzoek is er een groot nadeel. Bij een zelfrapportagelijst met
adjectieven is er geen tussenweg.
Klassieke persoonlijkheidsvragenlijsten kunnen aangepast worden. Ook kan er een
gecontextualiseerde vragenlijst ontworpen worden. Een nieuwe manier van vragenlijsten is
de Experience Sampling. Hierbij wordt er een aantal keer per dag gevraagd hoe je jezelf op
dat moment voelt.
Algemene nadelen van S-data:
3. Afhankelijk van motivatie en capaciteit van de persoon
4. Alexithymie = een gebrek aan het voelen van je eigen emoties
5. Gebrek aan zelfkennis
Bias:
6. Sociale wenselijkheid en goede zelfrepresentatie
7. Geheugenbiassen: vooral positieve zaken over zichzelf onthouden en negatieve
zaken vergeten.
3
, 2. O-data (observatie data)
Het systematisch registreren/observeren van het gedrag van anderen.
Voordelen:
8. Sommige biassen zijn minder aanwezig dan anderen
9. Je beschikt over toegang tot andere info, bijvoorbeeld de indruk die een persoon
maakt op anderen
10. Er wordt met meerdere observatoren gewerkt; interbeoordelaarsbetrouwbaarheid
Wie observeert?
11. Professionele observatoren; bijvoorbeeld in een lab (gecontroleerde aanpak) of in
een naturalistische setting (ecologische validiteit)
12. Kennissen van target; bijvoorbeeld de ouders of vrienden van bepaalde personen
wordt vragen gesteld over de persoon in kwestie. Zij kennen de target en deze zijn
context-afhankelijk van persoonlijkheid.
Naturalistische observatie: er wordt geobserveerd in een ‘natuurlijke omgeving’. Zo worden
gebeurtenissen geobserveerd die normaal zijn in het dagelijks leven van de participant.
Artificiële observatie: onderzoek wat bijvoorbeeld gedaan wordt in een lab onder
‘onnatuurlijke omstandigheden’.
3. T-data (testdata)
Er zijn veel verschillende soorten tests:
13. Experimentele methodes
Dit is een wisselwerking tussen S-data en T-data. Bijvoorbeeld de invloed van
dominantie op leiderschap.
De nadelen hiervan zijn het risico van faken, de ecologische validiteit is niet hoog en
de invloed van de proefleider kan effect hebben op de uitslag van een test.
14. Impliciete tests
De meting van attitudes wordt vaak
beïnvloed door sociale wenselijkheid,
zelfrepresentatie, etc.
Associatief netwerk:
15. Mechanische registratieapparatuur
Bijvoorbeeld een actometer. Het
voordeel van zo’n actometer is dat de
metingen objectief zijn. Vaak wordt er
een gemiddelde over een aantal dagen gemeten.
16. Fysiologische data
Hierbij kan bijvoorbeeld gekeken worden naar de hartslag van iemand.
17. Projectieve technieken
Er wordt een ambigue stimulus aangeboden, waarna beschreven moet worden wat
er gezien wordt. Een goed voorbeeld hiervan is de Rorschach test.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gijsvanrosmalen1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
