COPD
COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease.
- Chronisch obstructieve longziekte.
Een verzamelnaam voor de longaandoeningen chronische bronchitis en longemfyseem.
- De prevalentie (bestaande gevallen) is: 20 op de 1000.
- De incidentie (nieuwe gevallen) is: 2 op de 1000.
- Jaarlijks zijn er 6000 sterftegevallen in NL.
Dit is 4% van de totale sterftegevallen.
Hierdoor behoort het tot de ziekte met de hoogste sterfte.
- Roken is in het merendeel van de gevallen de oorzaak.
- Meer bij mannen.
Wat gebeurt er?
- De longblaasjes worden minder elastisch.
- De wanden gaan tussen de blaasjes kapot.
- De wanden van de luchtwegen worden dik en opgezwollen.
Er is een overproductie van slijm wat leidt tot verstoppingen.
- Het is onomkeerbaar en leidt tot invaliditeit en uiteindelijk tot de dood.
- Het is vooral een vernauwing, wat bij het uitademen weerstand kan geven en dus lastig is.
- De thorax gaat in een inspiratiestand staan, omdat die elasticiteit verminderd is.
Er moet veel moeite gedaan worden om de luchtwegen kleiner te maken.
- Hoe beter de conditie is (van de ademhalingsspieren), hoe beter je de ademhaling kan
uitvoeren.
Hoe uit het zich?
- Mensen hebben problemen met ademhaling regelmatig periodes van kortademigheid
Het kan gepaard gaan met chronische of vaak terugkerende hoest
en overmatige slijmproductie.
Daarnaast zijn luchtvervuiling en roken belangrijke prikkels die
hoesten kunnen veroorzaken.
- Kortademigheid kan ontstaan door een vernauwing van de
luchtwegen verminderde longfunctie.
- Bij chronische bronchitis is de vernauwing van de luchtwegen
permanent aanwezig.
Een bronchitis is een ontsteking van de bronchiën, de grote
luchtwegen tussen de luchtpijp en de longblaasjes.
Chronische bronchitis is een bronchitis die niet meer over gaat.
Bij emfyseem is een deel van de longblaasjes kapot, waardoor de
longfunctie (de uitwisseling op niveau van de longblaasjes) ernstig
beperkt is. Longemfyseem is een aandoening waarbij de longen
sterker uitgerekt zijn dan normaal het geval is, terwijl de interne
microstructuur ervan voor een gedeelte verloren is gegaan.
De functie van de longen is het uitwisselen van zuurstof en kooldioxide met
het bloed. Dit gebeurt door middel van ventilatie, diffusie en perfusie. De
longen zitten via vliezen (pleura) vast aan diafragma en de borstwand.
- Wanneer er sprake is van buikademhaling gaat het middenrif omlaag.
- Wanneer er sprake is van borstademhaling gaat de thorax omhoog en het wordt ook breder.
, Bij inademen zijn er ademhalingsspieren (mm. Intercostali externi en het diafragma) en
hulpademhalingsspieren (mm. Scaleni, mm. Sternocleidomastoideus, mm. Trapezius en mm.
Levator scapula).
Uitademen is over het algemeen passief. Dit komt omdat het longweefsel elastisch is en
terugveert tijdens uitademing. De uitgerekte buikspieren veren ook terug.
Als die elasticiteit verminderd is, kan het dus niet makkelijk terugveren en gaat het
uitademen lastiger. Wanneer er wordt uitgeademd tijdens inspanning, is dit actief
en wordt gedaan door de mm. Intercostali interni.
Er is:
- Een verminderde elasticiteit van de longblaasjes.
- Een lagere drukopbouw.
- Een vermindering van druk bij de uitstroom.
- Een versmalling van de luchtwegen.
- Moeite met uitademen. Pursed lips breathing en
longtoilet helpt hierbij.
Diffusie is een gasuitwisseling. Je hebt 300 miljoen aveoli (longblaasjes), die een oppervlakte van 100
m2 hebben. Het celmembraan is 0.2 micrometer. Hier gaat het zuurstof doorheen, vanuit de longen
naar het bloed. De kooldioxide gaat vanaf het bloed naar de longen.
Bij COPD is de elasticiteit van het longweefsel verminderd. De longblaasjes gaan stuk.
- Er is een verdikking van de luchtwegen wat leidt tot een
verminderde diameter.
- De slijmproductie zorgt voor een verstopping. Het
uitwisselingsoppervlak neemt af en er is een verdikking
van het alveolaire membraan. Dit alles zorgt voor een
verminderde O2-diffusie.
De bloeddruk in de longcirculatie is lager dan de
lichaamscirculatie. Perfusie en ventilatie worden op elkaar
afgestemd, normaal gesproken. Lucht bevat 21% O2,
atmosferische druk O2 : 160 mmHg, alveolaire O2 spanning:
100-110 mmHg, in bloed O2 spanning 40 mmHg.
Zuurstof diffendeert moeilijk. Daarom helpt
hemoglobine.
- Hemoglobine is makkelijk in staat om zuurstof te
binden. Hb is dus belangrijk voor het transport
van zuurstof.
De hoeveelheid hemoglobine neemt af, waardoor de O2 transportcapaciteit afneemt. Er kan
minder zuurstof naar de weefsels.
Hierdoor ontstaat vermoeidheid. Dit heeft te maken met de sense of effort: hoeveel moeite
moet ik doen om toch die zuurstof opname perifeer groter te maken. Daar zit een limiet
aan.
, Bij COPD is er een beschadiging van de bronchiën en alveoli. De afgifte van elastase (hormoon die
elasticiteit afbreekt) zorgt voor destructie.
De symptomen van COPD zijn
- Hoesten, opgeven van sputum, dyspnoe d’effort, piepende ademhaling en herhaaldelijke
infecties.
Dit kan leiden tot de volgende systemische gevolgen: deconditionering, spierzwakte,
gewichtsverlies en ondervoeding en eventueel zelfs tot depressie, angst en isolement.
Voor diagnostiek kan je gebruik maken van spirometrie en peakflow-meting. Spirometrie is onder
andere FVC (forced vital capacity) en FEV1 (forced expiratory volume in 1 seconde). De peakflow
correleert goed met de FEV1.
GOLD staat voor Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease.
- Chronisch obstructief longlijden is een vermijdbare en behandelbare aandoening met
significante extrapulmonale effecten die kunnen bijdragen tot de ernst van de aandoening bij
individuele patiënten.
- De pulmonale component wordt gekenmerkt door luchtwegobstructie die niet volledig
reversibel is. De luchtwegobstructie is progressief en geassocieerd met een abnormale
inflammatoire respons van de longen op schadelijke partikels of gassen.
- Een belangrijk onderdeel bij het bepalen van de ernst van de COPD is het meten van de
maximale hoeveelheid lucht die u in één seconde kunt uitblazen. Dit zegt iets over de
vernauwing van de luchtwegen.
- De GOLD indeling vergelijkt deze uitslag met de gemiddelde uitslag van een gezond persoon
van dezelfde leeftijd en geslacht.
GOLD I: lichte COPD, meer dan 80% van voorspelde waarde. GOLD II: matig COPD, tussen
50% en 80% van voorspelde waarde. GOLD III: ernstig COPD, tussen 30% en 50% van
voorspelde waarde. GOLD IV: zeer ernstig COPD, minder dan 30% van voorspelde waarde.
Behandeling
Voor de behandeling wordt aerobe training en krachttraining (inactiviteitsatrofie) aanbevolen. Het
ziekteproces is zelf niet te beïnvloeden, maar de spieren kunnen wel optimaal in conditie worden
gebracht en gehouden.
- Het oefenprogramma volgens de ACSM-guidelines is: 30 min, minimaal 3x per week, matig tot
zware intensiteit (50-85% van VO2max, 70% van 1RM), de componenten zijn uithouding
spierkracht en lenigheid en de duur is minimaal 6 weken.
Richtlijn COPD: extra informatie bij deze samenvatting
- COPD is een aandoening gekarakteriseerd door een niet volledig reversibele
luchtwegobstructie. Hij is over het algemeen progressief en wordt veroorzaakt door een
abnormale ontstekingsreactie van de longen op inhalatie van schadelijke deeltjes of gassen. De
ernst van de aandoening wordt ingedeeld in de categorieën lichte, matige of ernstige ziektelast.
Een exarbatie van COPD is een verslechtering van de conditie van de patiënt binnen één of
enkele dagen, die wordt gekenmerkt door een toename van dyspneu en hoesten.
- COPD gaat gepaard met een hoge mortaliteit. Vroeger kwam het vooral bij mannen voor, maar
tegenwoordig ook steeds meer bij vrouwen. Vrouwen hebben vaak een ernstiger COPD, die ook
vaker op relatief jongere leeftijd ontstaat. Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor voor
het ontstaan van COPD.
