Functieleer: Uitgebreide samenvatting (2020)
Ivyvanekert
Samenvatting Functieleer
--- Hoofdstuk 1: Wat is psychologie? ---
Functieleer is een basisvak in de psychologie dat zich bezighoudt met de studie van
psychologische functies zoals waarnemen, aandacht, leren, onthouden, taal,
redeneren en beslissen. Deze functies zijn de basis-ingrediënten voor het uitvoeren
van dagelijkse taken. Functies hebben een structuur in het brein, bij sommige gevallen
zijn alle gebieden van het brein verlicht en bij andere bezigheden zijn juist specifieke
gebieden van het brein verlicht.
De voorontwikkelingen
Psychologie is een wetenschap die gedrag bestudeerd om de interne processen
te grijpen die aan dat gedrag ten grondslag liggen. Hermann von Helmholz deed
onder andere onderzoek naar de eerste zenuwimpulsen, hij wist als eerste hoe dit
geleid werd en hoe snel deze geleid werd (30 m/s). Franciscus Donders was een
oogarts en had ontdekt dat het oog soms te lang of te kort kon zijn en hoe dit verholpen
moest worden: bril, lenzen. Mentale chronometrie is een onderzoek van hem waarbij
hij de tijd mat van mentale processen om de structuur van de geest te begrijpen. Hoe
snel hoor je het verschil tussen woorden en hoe snel kun je het verwerken en
uitspreken. Dit deed hij met 3 experimenten:
1) De proefpersoon hoort alleen Ki, en herhaalt het zo snel mogelijk
A-reactie: maar 1 mogelijkheid en geen keuze → 197 ms
2) De proefpersoon hoort Ki, Ka, Ke, Ko, Ku en herhaalt alles zo snel mogelijk
B- reactie: meerdere mogelijkheden en keuzes → 285 ms
3) De proefpersoon hoort Ki, Ka, Ke, Ko, Ku en mag alleen Ki herhalen
C-reactie: meerdere mogelijkheden en geen keuze → 243 ms
Hierbij gaat het om het onderscheid horen van alle klanken en de snelheid van de
uitspraak. Dit werd later gebruikt bij een fMRI-scan, hoe snel wordt er zuurstof
verbruikt in het brein bij herkennen of niet herkennen van bepaalde gezichten. Iedere
kubieke meter van je brein gebruikt zuurstof. Er is altijd activiteit in het brein.
Darwin bedacht de evolutietheorie, deze theorie ging over levende wezen die het
resultaat waren van een aanpassingsproces na mate de omstandigheden/omgeving
verandert. Degene die het beste is aangepast aan zijn omgeving, overleeft. Het gaat
hier om natuurlijke selectie. De mens is uit een dier geëvolueerd, wat betekent dat
menselijke gedrag op dezelfde manier bestudeerd kan worden als diergedrag en dat
mensen kenmerken hadden geërfd die ook bij dieren voorkwamen. Van tevoren werd
er gesteld (door voornamelijk de kerk) dat wanneer mensen ergens niet overleven, hun
ziel niet verbonden was met de rest van de wereld en dat het niet was onderworpen
aan aardse wetmatigheden.
, Functieleer: Uitgebreide samenvatting (2020)
Ivyvanekert
Het ontstaan van de psychologie
Het ontstaan van de psychologie begon toen Wilhelm Wundt in 1879 het eerste
laboratorium aan de universiteit van Leipzig opende voor experimentele psychologie.
Hiermee werd de basis gelegd voor de wetenschappelijke psychologie. Onderzoekers
begonnen de natuurwetenschappelijke methode toe te passen op studie van
psychologische processen. Zijn vraag aan zijn 5 studenten was: waar gaan we ons
nou echt mee bezighouden? Wat willen we onderzoeken?
Hij vond dat er onderzoek gedaan moest worden naar het bewustzijn/ de
onmiddellijke ervaring, een begrip voor deze denkwijze was het structuralisme. Het
bewustzijn hangt af van:
• Sensaties op de zintuigen (zien, horen, ruiken, proeven)
• Mentale beelden/ herinneringen
• Gevoelens (ervaren)
Wanneer de zintuigen iets opvangen, moet er in je geheugen een beeld of herinnering
zijn om iets te herkennen/ om je ergens bewust van te worden. Wanneer je zintuigen
wel iets opvatten, alleen je hebt hier geen beelden of herinneringen van, dan ga je je
afvragen wat dat is. Gevoelens spelen ook een rol, want voor sommige is iets veel
waardevoller dan voor de ander. Hoe ga je dit op een wetenschappelijke manier
onderzoeken, welke methode heb je nodig? Op basis van introspectie, het vragen
stellen over de ervaring, kan de structuur van het bewustzijn ontdekt worden. Echter,
dit was geen goede methode, omdat dit een methode van zelfreflectie is, dit is voor
iedereen anders. Alleen wanneer iemand een trap oploopt, gaat dit vanzelf en kun je
moeilijk uitleggen hoe je dit doet. Je doet het gewoon.
Daarnaast waren belangrijke personen in de psychologie Alfred Binet en Théodore
Simon, zij ontwikkelde de eerste bruikbare intelligentietest. Voorheen waren ze bezig
met hoe ze de menselijke verschillen in kaart konden brengen. Hiervoor maakte ze
een test waarvoor je een score kreeg, deze bepaalde jouw intelligentie en hiermee
konden onderzoekers onderscheid maken tussen de verschillende van de mensen.
Tevens was William James een belangrijk persoon, omdat hij het functionalisme
bedacht: psychologie diende om onderwijs te optimaliseren, gevaarlijke afwijkingen op
te sporen en behandelen, bevorderen van industriële productie.
Een van de belangrijkste personen van de psychologie was Sigmund Freud. Dit
omdat hij de theorie van de psychoanalyse bedacht. Deze theorie stelde dat
bewustzijn en gedrag slechts oppervlakkige fenomenen zijn. De mens is een rationeel
wezen, je maakt een bewuste keuze. Echter zijn er onbewuste krachten die de
oorsprong bieden van persoonlijkheidsverschillen en mentale stoornissen. Deze
krachten zorgen ervoor dat wij keuzes maken, NIET de rationele denkwijze.
2
, Functieleer: Uitgebreide samenvatting (2020)
Ivyvanekert
De Gestalt psychology (Wertheimer, Wolfgang en Koffka) kwam in opstand tegen de
denkwijze van Wundt. Hun kerngedachte was dat het geheel meer was dan de soms
van delen. Ze verzetten zich tegen het structuralisme: perceptie (waarneming) is meer
dan sensatie, en tegen behaviorisme (complex gedrag is meer dan de som der
componenten). De Gestalt psychologen gebruikte het fenomeen van de apparente
beweging als bewijs voor hun stelling: Wanneer 2 lampjes op hetzelfde moment
oplichten, op de juiste afstand en timing, lijken ze te bewegen als 1 lampje, hoog-laag
of link-rechts.
De manier waarop je dit waarneemt kun je beïnvloeden met je eigen wil. Perceptie is
een constructie (het een geheel maken), een geen passieve reflectie. Je brein zorgt
ervoor dat een beweging gemaakt wordt, ook al is er geen beweging. Ogen hebben
dus zenuwen die beweging waarnemen. Je hebt een “generaal” in je brein zitten die
ervoor zorgt dat wanneer je 1 voorwerp op een bepaalde manier ziet bewegen, je alle
voorwerpen op diezelfde manier ziet bewegen. Of je iets links-rechts of hoog-laag ziet
bewegen, ligt aan de afstand en de snelheid waarmee dit gebeurt. Dit gebeurt ook in
het auditieve domein, hier is ook sprake van constructie. Eerst hoor je in een
galop/ritme een hoge en lage toon, wanneer de frequentie en snelheid verandert ga je
of een hoge toon horen of een lage toon.
Aspecten binnen de psychologie
Biologie speelt op 4 manieren een rol bij de psychologie:
1) Centrale zenuwstelsel: Het centraal zenuwstelsel maakt gedragingen
mogelijk. Wanneer er aandoeningen in het stelsel zijn, hebben deze effect op
het psychologisch functioneren. (psychologische problemen kunnen daarom
behandeld worden door geneesmiddelen die inwerken op het CZS)
2) Invloeden van lichaam op geest: Het lichaam of de staat van het lichaam kan
op invloed zijn van het denken/gedragen van de mens. (honger, pijn, zonlicht,
lichaamsbeweging)
3) Erfelijkheid: eigenschappen kunnen erfelijk zijn, tweelingonderzoek,
adoptiestudies, stamboomonderzoeken (IQ, persoonlijkheid, ADHD)
4) Evolutie: bepaalde gedragingen kunnen begrepen worden vanuit menselijke
evolutiegeschiedenis (bijv. partnerkeuze)
Cognitieve psychologie: het begrijpen van menselijk gedrag/ geest en hoe dit wordt
voorspelt door middel van informatie-verwerkende cognitieve processen die zich in de
hersenen afspelen. Behavioristen van Watson ontkenden het bestaan van de
“cognities”. Tolman deed in de jaren dertig een onderzoek met ratten waarin hij zei dat
ratten een soort van cognitieve “map” hebben. Als je die in een doolhof loslaten, waar
ze vrij konden lopen, en er werd op gegeven moment eten gegeven dan liepen die
ratten ernaartoe. Hebben de ratten tijdens hun vrije looptijd het doolhof leren kennen?
Ja. Ze leren het inzicht te kennen, wanneer er iets geblokkeerd werd namen ze een
andere weg. Ratten die geen vrije looptijd hadden, moesten van alles gaan proberen.
Vele dieren hebben altijd de herinnering waar hun nest is, ook al zijn ze er kilometers
vandaan.
3
