Recht rondom arbeid en sociale verzekeringen
Week 1: de totstandkoming van de (internationale) arbeidsovereenkomst
Arbeidsrecht
- Onderdeel privaatrecht
- Bronnen arbeidsrecht:
- Internationaal recht (Europees Sociaal Handvest stakingsrecht)
Internationale arbeidsorganisatie (normen voor arbeidstijden etc. diverse
Europese richtlijnen)
- Burgerlijk wetboek (boek 7 titel 10, boeken 3 en 6)
- Wet Melding collectief ontslag, Wet arbeid en zorg, Wet minimumloon etc.
- Het CAO-recht WCAO
- Rechterlijke uitspraken
- Gewoonterecht
Notities:
Privaatrecht kenmerkt zich door veel vrijheid, veel regelend recht, maar Arbeidsrecht juist
veel bepalingen van dwingend recht. Boek 3 vermogensrecht in het algemeen, boek 6
verbintenissen recht.
Hoe kan dat? Werknemer verdient bescherming ten opzichte van werkgever, want werknemer
zit in afhankelijke positie verkeert. Deze beschermingsgedachte vind je ook terug in de wet.
Voorbeeld 7:678 lid 3 BW, art. 7:681 lid 4 BW. Werkt een bepaling ten nadele van een
werknemer, bijvoorbeeld concurrentiebeding, dan strenge eisen gesteld aan totstandkoming
daarvan. Art.7:643 BW
Overige wetten: door de overheid vastgestelde regels met als doel sociaal-economisch
bescherming of ordening te bieden. Arbeidsbeschermingswetten.
- 610-615 algemene bepalingen
- 616-633 loon
- 634-645 vakantie en verlof
- 646-649 gelijke behandelingen
- 650-653 bijzondere bepalingen in arbeidsovereenkomst
- 654-658 verplichtingen werkgever
- 659-661 verplichtingen werknemer
- 662-666 recht werknemer overgang onderneming
- 667-686 einde arbeidsovereenkomst
- 687-689 handelsvertegenwoordiger
- 690-691 uitzendovereenkomst
Als in het verleden al zou kunnen worden aangenomen dat er sprake is van ‘gewoonterecht’
dat ertoe leidde dat de overeenkomst bij het bereiken van de pensioenleeftijd van 65 jaar van
rechtswege eindigde, zoals Prof. Lutjens heeft betoogd in het Nederlandse Juristenblad van
29 augustus 2008, dan is de kantonrechter van oordeel dat een dergelijke ‘gewoonterecht’
niet meer van deze tijd is, mede gelet op de discussie die thans wordt gevoerd over verhoging
van de AOW-gerechtigde leeftijd naar 67 jaar en de maatschappelijke ontwikkelingen van de
laatste jaren, waarbij stoppen met werken bij het bereiken van de leeftijd van 65 jaar niet
meer vanzelfsprekend is’. Deze argumentatie overtuigd ons geenszins. Een discussie op zich
kan er biet toe leiden dat de rechter vooruitloopt op de -mogelijke- uitkomst van die discussie
door reeds thans het bestaan van een gewoonte niet meer aan te nemen, ook al is de vraag of
de gewoonte nog ‘actueel’ is de aanleiding voor de discussie.
,Verzekeringstype
- Werkloosheidswet (WW)
Als je geheel of gedeeltelijk werkloos wordt, kan je een WW-uitkering aanvragen. De
WW is een tijdelijke uitkering om het verlies aan inkomen op te vragen.
- Ziektewet (ZW)
Een Nederlandse wet die regelt dat zieke werknemers, in gevallen waarbij de
loondoorbetalingsverplichting voor de werkgever bij ziekte niet van toepassing
is, recht hebben op een uitkering.
- Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)
WIA is de uitkering die je kan aanvragen als je door ziekte niet of minder kan werken.
- Wet op de verschillende arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)
- Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ)
- Algemene Ouderdomswet (AOW)
Een basispensioen voor iedereen die in Nederland gewerkt of gewoond heeft. Men
ontvangt dit pensioen vanaf het moment dat met de AOW-leeftijd bereikt heeft. De
hoogte van de AOW-uitkering wordt onder andere bepaalt door de hoogte van het
minimumloon.
- Algemene nabestaandenwet (ANW)
Als weduwe of weduwnaar met kinderen tot 18 jaar kom je in aanmerking voor een
nabestaandenuitkering. De overheid zorgt met de nabestaandenuitkering uit de ANW
dat nabestaanden een basisinkomen hebben.
- Algemene Kinderbijslagwet (AKW)
Iedereen die in Nederland woont of hier werkt heeft in principe recht op kinderbijslag
voor eigen, stief- of pleegkinderen tot 18 jaar. Voorwaarde is dat diegene de kinderen
onderhoudt.
- Zorgverzekeringswet (ZVW)
Een verplichte verzekering voor inwoners van Nederland die ziektekosten vergoedt.
De zorgverzekering vergoedt alle zorgkosten die onderdeel zijn van het basispakket.
Een ander woord voor zorgverzekering is basisverzekering.
- Wet langdurige zorg (WLZ)
Een zorgwet, bedoeld voor mensen die voortdurend (intensieve) zorg nodig hebben in
de nabije omgeving. Denk hierbij aan chronisch zieken, kwetsbare ouderen en mensen
met een ernstige geestelijke of lichamelijke beperking of aandoening.
Materiele werkingssfeer
- Het risico in verband waarmee de betreffende sociaalzekerheidsregeling een
voorziening biedt.
- Traditionele risico’s (bijvoorbeeld werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, ouderdom)
- Moderne sociale risico’s (bijvoorbeeld zorgtaken, Wet arbeid en zorg)
Werknemerschap
- Cruciale terminologie ten aanzien van het arbeidsrecht en de sociale zekerheid.
- Privaatrechtelijke dienstbetrekking (7:610 BW).
- Publiekrechtelijke dienstbetrekking (benoeming als ambtenaar)
- Gelijkgestelde functies (rariteiten)
- Uitgezondere functies (mogelijk wel werknemer in de zin van 7:610 BW)
Privaatrechtelijke dienstbetrekking art. 7:610 BW
- Verplichting verrichten arbeid
- Gedurende zekere tijd
- Verplichting loon te betalen
- In dienst van andere partij
,Arbeid
- Aard van de ‘bedongen prestatie’ doorslaggevend
- In essentie ten voordele komend van de werkgever
Geen arbeid
- Stagiair: ziet op uitbreiding van eigen kennis en ervaring
- Beurspromovendus: academici die louter op basis van begeleidingsovereenkomst
wetenschappelijk onderzoek doet leidend tot dissertatie
Persoonlijk verrichten
- Indien werknemer zonder toestemming zich mag laten vervangen = niet persoonlijk
- Werk kan weigeren zonder wanpresentatie te plegen (tolk eiste rechtspos als wn KTR
wees af aangezien hij oproep mocht weigeren zonder wanpresentatie te leveren Jar
2003/150)
- Instructiebevoegdheid werkgever zowel inhoudelijk als formeel van aard.
Loon
- Verschuldigde tegenpresentatie van werkgever aan werknemer op basis ter zake van
bedongen arbeid
- Fooien niet verschuldigd door werkgever dus geen loon
- Onkostenvergoeding geen loon:
- Echter wel indien vergoeding de onkosten overstijgen
In dienst van
- Gezagsverhouding
- Niet altijd duidelijk = hoe hoger opleidingsniveau, specialisme
- Feitelijke invulling niet altijd doorslaggevend
- Doorslaggevend is of de mogelijkheid bestaat tot gezag (HR NJ 1984,92 (x/z)
- Onder andere ten aanzien van werkdiscipline
Gezagsverhouding
- HR acht altijd de ‘omstandigheden van het geval’ doorslaggevend
- Materiële benadering: vakantiewerkers arrest. Werkgever inhoudelijk zeggenschap
over inhoud van het werk. (Lichte mate van vrijheid ten aanzien van verschijning was
niet doorslaggevend)
- Formele benadering: Imam-arrest werktijden en vakantiedagen door werkgever
vastgesteld. Geen inhoudelijke instructie bevoegdheid.
- Aard van de verhouding ‘godsdienstig ambtenaar’ leent zich niet voor een materiële
gezagsverhouding
Aanneming van werk art. 7:750 ev BW
De ene partij, de aannemer, verbindt zich voor de andere partij, de aanbesteder, tegen een
bepaalde prijs een bepaald stoffelijk werk tot stand te brengen
(Gezagsverhouding ontbreekt)
, Notities
Een bouwbedrijf maak jij een overeenkomst mee dat er een dakkapel op jouw huis geplaatst
gaat worden tegen overeenkomst van aanneming van werk: stoffelijke aard =
resultaatsverbintenis. Art. 7:750 BW
Voorbeeld: aannemer, meubelmaker
De aannemer hoeft niet zelf het werk te verrichten, maar onder zijn leiding door een ander
laten doen.
Het gaat om eindproduct. Resultaat staat centraal niet in inspanning. Gelijkwaardige
partijen/ geen gezagsverhouding. Wel regels over hoe te gedragen vaak.
Aannemer en opdrachtgever zijn meer gelijkwaardige partijen en daarom minder uitgebreide
regels. De wet geeft ook regels hoe de partijen zich moeten gedragen. Art. 7:765 BW
Overeenkomst van opdracht art. 7:400 BW
- De ene partij (de opdrachtnemer) verbindt zich jegens de andere partij (de
opdrachtgever)
- Buiten dienstbetrekking werkzaamheden te verrichten
- Die in iets anders bestaan dan tot stand brengen van stoffelijke aard, bewaren van
zaken, het uitgeven van werken of vervoeren van personen en zaken
- Dienst persoonlijk te worden verricht
- Zekere mate van instructiebevoegdheid (bijvoorbeeld advocaat)
Notities
BV hebben veelal betrekking op overeenkomsten met een dienstverlenend karakter, zoals
advocaat, arts, accountant, makelaar, architect. De opdrachtovereenkomst hoeft niet tot een
gegarandeerd resultaat te leiden = inspanningsverplichting
Soms wel persoonlijk de opdracht verrichten want opdracht gekregen wegens persoonlijke
kwaliteiten, bijvoorbeeld een kunstenaar.
Mogelijk bij belastingdienst een Verklaring Arbeidsrelatie aan te vragen (VAR) dan ben je
werkzaam op grond van een opdracht zelfstandige.
Overeenkomst van opdracht: niet stoffelijke aard, maar dienstverlenend art. 7:400 BW
Voorbeeld: kapper, dokter, advocaat, tandarts (patiënt betaalt, maar geen gezagsverhouding,
bepaalt niet de werktijden B.V.), makelaar, architect.
Het gaat hierbij om de dienst en niet om het eindproduct.
VAR (verklaring arbeidsrelatie) belastingdienst: vaak neemt men dan aan dat het geen
arbeidsovereenkomst is. Niet verplicht dat dezelfde persoon het werk doet. Soms wel:
kunstenaar.
Gelijkwaardige partijen. Wel regels over hoe te gedragen vaak.
Schemergebied
- Soms aard overeenkomst. Niet nader omschreven of considerans tegenstrijdig
- Omstandigheden van geval bepalen type overeenkomst
- Processueel werknemer in voordeel sinds Wet Flexibiliteit en Zekerheid
- Rechtsvermoeden art. 7:610a BW
3 opeenvolgende maand. Wekelijks dan wel minimaal 20 uur per maand arbeid heeft
verricht.
- Vermoeden: werkgever kan weerleggen (wie stelt bewijst nu eens niet)