Literatuur thema
revalidatie
,Inhoudsopgave
Richtlijn multipele sclerose – Federatie Medisch specialisten...............................................................3
Rehabilitation for people with multiple sclerosis: an overview of Cochrane Reviews...........................8
Raamwerk klinimetrie...........................................................................................................................9
Physiotherapy theory and practice......................................................................................................10
Hoofdstuk 6 – application of motor learning in neurorehabilitation: a framework for healthcare
professionals........................................................................................................................................10
Leerboek klinische neurologie.............................................................................................................13
Paragraaf 3.1 Opbouw van het zenuwstelsel.......................................................................................13
Paragraaf 4.2 Onderzoek van kracht en sensibiliteit............................................................................14
Paragraaf 5.1 Centrale regulatie van beweging...................................................................................21
Paragraaf 5.2 Onderzoek van de centrale motoriek.............................................................................25
Paragraaf 5.3 Problemen met staan en lopen......................................................................................27
Paragraaf 6.1 Functionele organisatie van de hersenstam..................................................................28
Hoofdstuk 24 Multiple sclerose en aanverwante aandoeningen..........................................................29
H26 Ziekten van de basale kernen........................................................................................................32
H27 Dementie.......................................................................................................................................38
How to prepare for and present at a journal club................................................................................45
Consensus paper: Revisiting the Symptoms and Signs of Cerebellar Syndrome...................................48
The assessment and treatment of postural disorders in cerebellar ataxia: a systematic review –
Marquer..............................................................................................................................................49
KNGF-richtlijn Ziekte van Parkinson....................................................................................................50
Inleiding................................................................................................................................................50
Diagnostisch proces..............................................................................................................................54
Therapeutisch proces............................................................................................................................56
The many facets of motor learning and their relevance for Parkinson’s disease – Marinelli................62
Effects of physical activity and exercise on the cognitive function of patients with Alzheimer disease: a
meta-analysis......................................................................................................................................64
Geriatrie in de fysiotherapie en de kinesitherapie...............................................................................65
Hoofdstuk 9 – Dementie.......................................................................................................................65
Rehabilitation for Individuals with Dementia: Facilitating Succes........................................................68
Summary dementia guidelines WHO...................................................................................................72
2
,Richtlijn multipele sclerose – Federatie Medisch
specialisten
Diagnostiek, vroege herkenning en begeleidende klachten bij MS:
- Aanbevolen wordt de gereviseerde McDonald-criteria uit 2010 te hanteren voor het
stellen van de diagnose
- Aanbevolen wordt om een MRI van het CZS te maken ter ondersteuning van de
diagnose, om een indicatie te maken van de ziekteactiviteit en om andere
aandoeningen uit te sluiten
- Liquordiagnostiek is niet noodzakelijk voor de diagnose, maar aanbevolen om het
onderscheid tussen CIS of MS te maken
Beloop:
- Tijdelijke neurologische verslechteringen die na kortere of langere tijd geheel of
gedeeltelijk herstellen (relapse/schub)
- Geleidelijke progressie van neurologische handicaps over langere tijd
Problemen bij activiteiten en participatie in kaart brengen:
- MSIS-29 en MSIP
o Bij de MSIS-29 ontbreken onderdelen over communicatie, slikken en seksualiteit
o Bij de MSIP ontbreekt een item over slikken
- Aanbevolen wordt om voor het screenen op problemen in specifieke activiteiten- en
participatiegebieden gebruik te maken van specifieke meetinstrumenten
o Vooral bij slik-, taal-, spraak-, en communicatie-problemen
Cognitieve stoornissen:
- Informeer mensen dat de mogelijk bestaat dat in de loop van jaren cognitieve
stoornissen kunnen ontwikkelen en omdat de voorspelbaarheid gering is, is het goed
om de omgeving hier tijdig mee te informeren
- Gebruik een testbatterij die een beeld geeft van:
o Snelheid van informatieverwerking, leren en geheugen, executief functioneren,
visuo-spatiële waarneming en woordvloeiendheid (bijvoorbeeld BRBNT,
MACFIMS, Benton Judgement of Line Orientation Test)
o Gebruik daarbij ook vragenlijsten voor vermoeidheid en stemming
CFQ
- Voor de invloed van cognitieve stoornissen op activiteiten in het dagelijks leven kan
men de AMPS gebruiken
- Voer het onderzoek niet tijdens een relaps uit, maar bij voorkeur 4-6 weken erna
- Factoren die invloed kunnen hebben op het cognitief functioneren zijn:
o Fysieke factoren (visuele en motorische beperkingen, pijn, blaasontsteking)
o Medicatiegebruik
o Psychiatrische symptomen (depressie, angst, psychose, onzekerheid over het
beloop, verwerkingsproblemen, manische symptomen)
o Vermoeidheid
Vermoeidheid:
- Let bij de keuze van de vragenlijst/subschaal op het vermoeidheidsaspect en de tijd
waarover je het wil meten
3
, - FSS voor ernst en frequentie vermoeidheid
- MFIS voor fysiek, cognitief en psychosociaal functioneren
- CIS20R voor subjectief ervaren vermoeidheid, afname van motivatie, activiteit en
concentratie
- Verricht bij vastgestelde vermoeidheid een brede biopsychosociale analyse naar
oorzaken en onderhoudende factoren
o Let hierbij op depressie, pijn, spasticiteit, medicatie, slaapstoornissen,
cognitieve problematiek, angst en cognitie over de vermoeidheid, over- en
onderbelasting, conditieverlies, oriënterend labonderzoek naar
infecties/anemie/schildklierfunctie
- Definitie: “a subjective lack of physical and mental energy that is perceived by the
individual or caregiver to interfere with usual or desired activity”
Conditieverlies:
- Gebruik reguliere testen voor het meten van de inspanningscapaciteit bij zeer milde
symptomen van MS
- Houdt bij duidelijke fysieke beperkingen rekening hiermee met de keuze voor de test
en de interpretatie van de resultaten
- Bij MS ligt de afwijkende fysiologische respons in de geleiding van het zenuwweefsel
o De geleidingsstoornissen worden vaak pas na enige tijd van inspanning evident
- Mensen met MS zijn minder fysiek actief door:
o Verminderde spierkracht, spasticiteit, ataxie, depressie en vermoeidheid
- Testen:
o Statische motorische vermoeidheid door MVIC
Maximale vrijwillige isometrische kracht
Myometrie
o Dynamische motorische vermoeidheid door repetitieve maximale contracties
o Ambulante motorische vermoeidheid door 500m lopen
Kan ook 6MWT mensen met MS hebben een hogere rusthartslag, een
sterker gevoel van ervaren vermoeidheid, lopen minder ver en hebben
een hogere maximale hartslag
Psychische en psychosociale problemen:
- Ben alert op depressies en andere psychopathologie vanwege de invloed op de
kwaliteit van leven en andere klachten die veelvuldig worden gezien bij MS
- Hanteer de BDI en HADS om depressieve klachten te inventariseren
- Leg het informeren over seksuele disfuncties en problematiek neer bij MS-
verpleegkundigen/psychologen/seksuologen
- Veel voorkomende problemen zijn:
o Angst voor de toekomst, ontgoocheling en wanhoop, woede, verdriet,
depressie, onzekerheid, schaamte
Immunomodulerende en immunosuppressieve behandeling:
- Relapsing remitting MS kan men behandelen met IFNB-1a of 1b of glatirameer-acetaat,
behalve als er geen ziekteactiviteit meer is bij radiologische follow-up
- Clinical islolated syndrome kan men behandelen met IFNB-1a of 1b of glatirameer-
acetaat als er een klinisch relevante eerste exacerbatie is en aanzienlijke radiologische
activiteit
4