Beweging en sturing
Deel 1 – Centraal zenuwstelsel 1
Embryologie
Het zenuwstelsel is ontstaan uit zes delen van een neurale buis: telencephalon, diencephalon,
mesencephalon, metencephalon, myelencephalon en het ruggenmerg. Telencephalon worden de
grote hersenen, het metencephalon wordt de pons en het cerebellum, het mesencephalon is het
middenbrein, het myelencephalon is de medulla oblongata, het diencephalon zit binnenin de grote
hersenen en bestaat uit (hypo)thalamus, hypo/epifyse.
Hersenkwabben
Frontaalkwab: motoriek, uitspreken taal (Broca), gedrag,
concentratie
Parietaalkwab: sensoriek, rekenfunctie (D),
ruimtelijk inzicht (ND)
Temporaalkwab: geheugen, gehoor,
begrip van taal (D, Wernicke)
Occipitaalkwab: visus
Limbische kwab: bevat hippocampus en fornix. Emoties
(Insula): smaak
Hersenvliezen
De cerebrale arteriën lopen in de arachnoida.
Harde hersenvlies: dura mater
Zachte hersenvliezen: archnoid en pia mater
Ventrikelsysteem
Het ventrikelsysteem bestaat uit onderling verbonden holtes in de hersenen, deze holtes bevatten
cerebrospinale vloeistof. Dit vocht wordt gemaakt in de plexus choroideus, dit is zo’n 450cc per dag.
Het vocht wordt uiteindelijk afgevoerd via het vierde ventrikel naar de subarachnoidale ruimte, waar
het geresorbeerd wordt door arachnoidale granulaties, het vocht komt dan in het veneuze systeem
terecht. Het ventrikelsysteem is het nauwst bij het cerebrale aquaduct.
Het eerste en tweede ventrikel zijn samen de laterale ventrikels en liggen in het
telencephalon, het derde ventrikel ligt tussen de twee helften van het diencephalon, het vierde
ventrikel bevindt zich in de pons en medulla.
Hersenschors
In de cortex van de hersenen zitten gebieden met verschillende functies.
Primaire motorcortex (M1): op de precentrale gyrus, initiatie en uitvoering bewegingen.
Supplementaire motorcortex: moeilijke motoriek uitvoeren; planning & initiatie willekeurige
bewegingen.
Premotore cortex: planning & initiatie willekeurige bewegingen.
,Secundaire motorcortex: moeilijke motoriek uitvoeren
Taalfunctie: ligt in de dominante hemisfeer (contralateraal aan de schrijfhand)
Broca: frontale kwab > bij meeste mensen links
Wernicke: temporale kwab > bij meeste mensen links
Hersenbanen (afdalend)
Corticospinale baan: naar ruggenmerg, motoriek
- Tractus corticospinales lateralis: 90%, kruist over naar contralaterale kant, innerveert
distale spieren (extremiteiten).
- Tractus corticospinalis medialis: 10%, blijft ipsilateraal lopen, innerveert axiale spieren
(romp)
Corticobulbaire baan: naar hersenstam en innervatie via hersenzenuwen.
Tectospinale baan: vanaf het tectum mesencephali (vier heuvelen), houding veranderd door zicht
(mediaal systeem)
Rubrospinale baan: vanaf nucleus ruber, fijn, automatisch systeem (lateraal)
Reticulospinale baan: maakt neurotransmitter, arousal
Vestibulospinale baan: vanaf vestibulum, evenwicht (mediaal systeem)
Hersenbanen (opstijgend) > zie deel 8
Opstijgende hersenbanen (spinothalamische baan) bevatten sensorische informatie. Alle sensorische
zenuwen schakelen over in de thalamus, behalve die van de reuk.
Gnostisch: voor fijne tast, schakelt over in medulla oblongata.
Vitaal: voor pijn, grove tast en temperatuur.
Pathologie
Broca’s afasie: spreken gaat moeilijk (lidwoorden en bijv. naamwoorden worden overgeslagen), men
begrijpt wel goed wat een ander zegt.
Wernicke’s afasie: spreken gaat vloeiend, maar de zinnen slaan nergens op, men begrijpt tevens niet
goed wat een ander zegt.
Deel 2 – Centraal zenuwstelsel 2
Hersenstam
Functies: sturing oog- en loopbewegingen, regulatie ademhaling & bloeddruk, bewustzijn, slikken,
houding en evenwicht.
Tien van de twaalf hersenzenuwen treden in/uit de stam. Bevat reflexwegen, ascerenderende en
descenderende baansystemen.
, Cerebellum: stuurt motorprogramma’s bij. Als dit niet goed werkt > dronkemansgang.
Fout in spinocerebellaire banen: cerebellaire ataxie
Hersencirculatie
Vanuit aa. carotides interne (2x) en aa. vertebralis = aftakkingen a. subclavia (2x – verenigen zich bij
de pons tot a. basilaris).
Monden uit in cirkel v. Willis, hieruit ontspringen de a. cerebri.
a. cerebri anterior : voorste mediale gedeelte
a. cerebri media: convexiteit
a. cerebri posterior: achterste basale gedeelte
a. meningea media: hersenvliezen (ligt wat onder canalis carotis)
De hersencirculatie wordt autonoom geregeld, bv. vasoconstrictie na bloeddrukdaling vindt in de
hersenen niet plaats. Het cerebrum heeft een centripetale bloedsomloop (buiten > binnen).
De hersenen hebben te allen tijde zuurstof en glucose nodig. De autoregulatie zit op een bepaald
bloeddrukgebied, bij lange tijd hypertensie schuift dit op.
Veneuze afvloed: via sinussen in dura mater > vv. jugulares internae > v. cava superior > R. atrium
Afdalende banen
Mediale systeem: sturing van de romp, axiale spieren, houding, spiertonus. Bilateraal
Laterale systeem: sturing van de extremiteiten, distale spieren, fijne select. motoriek. Contralateraal.
Beschadiging pyramide Beschadiging alfa-neuronen
Type paralyse Spastische paralyse Slappe paralyse
Atrofie Geen Ernstige atrofie
Diepe pees reflex Toename Afwezig