Samenvatting
Samenvatting maatschappijleer - HAVO 4 - Rechtstaat
Samenvatting maatschappijleer over hoofdstuk rechtstaat voor HAVO 4
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Maatschappijleer HAVO 4Rechtstaat
1. Recht en rechtvaardigheid
Je kent de functies van regels en wetten en je weet wat rechtsnormen zijn.
Rechtsnormen zijn gedragsregels die door de overheid wettelijk wordt vastgelegd.
Rechtsnormen ontstaan enerzijds om het maatschappelijke leven geordend te laten
verlopen en conflicten op te lossen. Anderzijds komen rechtsnormen voort uit de
waarden en normen die de meeste mensen met elkaar delen.
Je kent het verband tussen rechtsnormen en het begrip rechtvaardigheid.
Rechtvaardigheid is de persoonlijke opvatting van het geen dat juist/eerlijk is.
Rechtsnormen zijn gedragsregels die door de overheid wettelijk wordt vastgelegd.
Het is belangrijk dat rechtsnormen zo veel mogelijk overeenkomen met de opvattingen
die wij als burgers hebben over goed en kwaad. Af en toe veranderen rechtsnormen,
omdat met de tijd mee dingen veranderen. Wat vroeger normaal was, kunnen we nu heel
oneerlijk vinden.
Je weet hoe de rechtsstaat is ontstaan en je kent in dit verband de begrippen
rechtsstaat, absolute monarchie en dictatuur.
Rechtstaat(= een staat waarin burgers door grondrechten worden bescherd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid.) is (ruim 2 eeuwen geleden) ontstaan om
gevoelens van onrechtvaardigheid en misstanden te voorkomen.
Absolute monarchie is de regeringsvorm waarbij de koning alle macht heeft. In 1789 is
daar een eind aan gemaakt.
In een grondwet staat wat de grondrechten zijn en hoe het land geregeerd moet worden.
Ook dictaturen hebben een vaak een grondwet, maar de grondrechten worden er niet
gerespecteerd. In een dictatuur bepaalt één machthebber één partij in feite wat de
regels zijn.
Je kunt uitleggen dat in een rechtsstaat zowel rechten als plichten bestaan en
je kunt van allebei voorbeelden geven.
Rechten (= datgene waar je recht op hebt)-> vrijheid van meningsuiting
Plichten (= datgene wat je moet doen)-> alle jongeren hebben leerplicht en de overheid
heeft het plicht om te zorgen voor goed onderwijs.
Plichten gelden voor de overheid en de burgers.
Je kent de verschillende rechtsgebieden.
Binnen een recht bestaan verschillende rechtsgebieden, met als belangrijkste
onderscheid het verschil tussen publiekrecht en privaatrecht.
Publiekrecht:
Publiekrecht regelt de inrichting van de staat en de relatie tussen burgers en overheid.
Het is als volgt onderverdeeld:
- Staatsrecht: bevat alle regels van de Ned staat -> bevoegdheden van ministers,
rechten van Kamerleden
- Bestuursrecht: regelt de verhouding tussen burger en overheid. -> als je een cafe
wilt beginnen moet je daarvoor een vergunning aanvragen.
- Strafrecht: bestaat uit alle wettelijke regels die aangeven welk gedrag strafbaar is.
Privaatrecht:
Privaatrecht/burgerlijk recht regelt de betrekkingen tussen burgers onderling. ->zorgt
ervoor dat burgers elkaar rechtvaardig behandelen.
, VB: als je je handtekening hebt gezet onder een telefoon abonnement heb je plicht te
betalen en heb je recht op een goed product.
- Personen- en familierecht: regelt zaken als huwelijk, scheiding, geboorte,
overlijden.
- Ondernemingsrecht: bepaald welke voorwaarden je bepaalt onder welke
voorwaarden je een bedrijf mag opzetten.
- Vermogensrecht: dat alle zaken omvat die te maken hebben met iemand vermogen.
VB: sluiten van koop, huur, arbeidsovereenkomst of regelen van nalatenschap.
VB: als je een huis huurt, moet je op tijd je huur betalen, maar de huiseigenaar moet
zorgen voor veilige gas- en elektraleidingen.
2 Grondbeginselen van de rechtsstaat
Je kent het doel van de rechtsstaat en de bijbehorende grondbeginselen.
Het doel van een rechtstaat is om te zorgen voor de veiligheid van de burgers:
ze beschermen tegen de macht van de overheid en ervoor zorgen dat burgers gelijk
worden behandeld en in vrijheid kunnen leven.
Bijbehorende grondbeginselen:
- Er is sprake van een verdeling van de macht.
- De grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet.
- Door het legaliteitsbeginsel mag de overheid alleen beperkingen opleggen aan de
vrijheid van burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.
Je weet wat de Trias Politica is en hoe deze in Nederland wordt toegepast.
Trias Politica:
- Wetgevende macht = mensen die de regels verzinnen.
Bestaat uit de 1e + 2e kamer (=regering)
- Uitvoerende macht = mensen die de wetten uitvoeren.
Bestaat uit de regering (=ministers)
- Rechterlijke macht = bij aanklaging van de overheid.
bestaat uit rechters
Hoe komt een wet tot stand? -> wetgevende macht
1. 1 of meer ministers maken een wetsontwerp (met behulp van ambtenaren)
2. De ministerraad (het kabinet oftewel ministers) overleggen en stemmen erover.
3. Raad van staten geeft advies over het wetsontwerp.
4. – De 1e + 2e kamer = het parlement
heeft 150 leden
-2e kamer heeft amendement (= ze mogen het wetsontwerp wijzigen)
-Ze stemmen over het wetsontwerp
-De 2e kamer mag ook zelf een wetsontwerp verzinnen (= recht van initiatief)
5. -De 1e kamer heeft 75 leden ->het senaat
-heeft geen recht van amendement
-hebben wel recht van stemmen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pienvankuik. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen