, Coster, S & Hooft, P.C. (2004). Warenar. Eerste druk (1617). Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker.
Aantal bladzijden: 114. Aantal versregels: Thema: proza: blijspel/komedie, toneelstuk.
De literaire waarde van goudstukken
Warenar is een toneelstuk, geschreven door P.C. Hooft en S. Coster. Het blijspel bestaande
uit vijf bedrijven gaat over Warnar, een echte vrek. Op een dag vindt hij een verborgen pot gevuld
met goudstukken terug in zijn haard. Omdat hij ontzettend gierig is, wil hij koste wat het kost het
goud beschermen tegen dieven. Dit klinkt logisch, maar Warnar weet dit te overdrijven: hij
wantrouwt iedereen, ontslaat om deze reden zijn dienstmeid, kan ’s nachts niet goed slapen, omdat
hij moet controleren of de pot nog vol zit, verplaatst de pot meerdere keren en beschuldigt iedereen
die ook maar in de buurt gekomen kan zijn van het goud. Ondertussen heeft Warnar niet door dat
zijn dochter Claertje hoogzwanger is, terwijl zij moeite heeft met het vinden van een
huwelijkspartner. Pas wanneer Ritsert, de aanstaande vader, Warnar op de hoogte brengt, komt hij
hier achter. Warnar is op dat zelfde moment zijn goud kwijt en Ritsert helpt hem, nadat hij hem om
de hand van zijn dochter gevraagd heeft, met de zoektocht naar de pot met goud. Terwijl Claertje
bevalt, krijgt Warnar zijn pot met goud terug en uiteindelijk geeft Warnar de goudstukken alsnog als
huwelijksgeschenk aan Ritsert. 1 Om dit literaire werk te kunnen begrijpen en te kunnen plaatsen in
de tijd van ontstaan is het belangrijk om te weten welke ontwikkelingen zich hebben voorgedaan in
de zestiende en de zeventiende eeuw. Als eerst komen de auteurs van het toneelstuk aan bod,
waarna de geschiedenis en de culturele context zullen worden besproken. Vervolgens word ingegaan
op de literaire ontwikkelingen in de zestiende en de zeventiende eeuw. Tot slot worden de hiervoor
genoemde deelonderwerpen aan elkaar verbonden en wordt er afgesloten met de plaatsing van
Warenar in de besproken tijd: de gouden eeuw.
Het boek is geschreven in 1617 door twee samenwerkende personen: P.C. Hooft en S. Coster,
allebei zeer bekende auteurs uit de gouden eeuw. Beiden besteedden tijd aan het moraliseren in hun
komedies, wat een duidelijk kenmerk van blijspelen in de zestiende en zeventiende eeuw was. 2 Hooft
werd vooral bekend met zijn Tragedie Geerardt van Velsen (1613), maar daarvóór werd hij in zijn
eigen tijd al zeer gewaardeerd als toneelschrijver. 3 Coster stond bekend om de moralistische
onderwerpen die hij aansneed. Menselijke zondes speelden hierbij een grote rol. Zo komt in Warenar
gierigheid duidelijk aan bod en wordt deze eigenschap als slecht gepresenteerd. Jarenlang werd
Hooft gezien als de auteur van dit blijspel en uit onderzoek is uiteindelijk gebleken dat Coster deze
status met Hooft deelt.4 De auteurs hebben samen een oer-Hollands toneelstuk gemaakt, dat zich
ontwikkelde tot een van de meest succesvolle in de volkstaal geschreven komedies uit de
zeventiende eeuw.5
In de tijd van ontdekkers en hervormers en in de tijd van regenten en vorsten hebben in
Nederland en in de rest van Europa veel ontwikkelingen plaatsgevonden. Deze perioden kwamen na
de middeleeuwen. Hierbij is het ene tijdvak niet zomaar in een keer overgegaan in de andere, maar is
de ene periode door veranderende en nieuwe inzichten en door invloeden van buitenaf in de andere
periode overgevloeid. Het tijdperk waarin God centraal stond en het leven van de mensen om het
christelijke geloof draaide, is afgelopen. De tijd van het aannemen van de voorgeschotelde
informatie door de katholieke kerk en van de anonimiteit is voorbij. De burgers wilden eigen
1
Coster, S & Hooft, P.C. (2004). Warenar. Eerste druk (1617).
2
Smits-Veldt, M.B. (1991). Het Nederlandse renaissancetoneel. P. 71.
3
Smits-Veldt, M.B. (1991). Het Nederlandse renaissancetoneel. P. 61.
4
Mensonides, F. (2006). Samuel Coster en de Nederduytsche Academie.
http://www.fransmensonides.nl/teeuwis_zij4.htm
5
De Deltareeks (s.a.). P.C. Hooft en S. Coster: Warenar. http://www.letterenfonds.nl/deltareeks/hooftware.php
