Bijeenkomst 1 – Bestuursrecht en Privaatrecht: (al)gemene
rechtsregels
Taak 1 – Publiekrecht of Privaatrecht?
Beargumenteer:
a. Publiek- en privaatrecht hebben elk belangrijke karakteristieken
Het uitgangspunt is dat beiden rechtsgebieden eigen karakteristieken kennen (zie onderstaand
schema). Dientengevolge zijn de regels van beider rechtsgebieden geschreven voor verschillende
verhoudingen. Dit betekent tevens dat beide rechtsgebieden een in beginsel complete regeling van de
daardoor beheerste rechtsverhoudingen moeten bieden.
Het bestuursrecht kende in Nederland echter een trage ontwikkeling, daarom zijn
privaatrechtelijke regels regelmatig zonder meer op bestuursrechtelijke rechtsverhoudingen toegepast.
Zij worden ingeroepen om leemtes op te vullen (zie de drie wijzen waarop dit kan geschieden zoals
genoemd in het college week 1).
Inmiddels is de gemene leer verlaten (deze verklaarde in beginsel het privaatrecht van toepassing,
tenzij het bestuursrecht uitdrukkelijk in een uitzondering voorzag). Tegenwoordig kennen wij een
gemengde leer: gezien hun eigen karakteristieken zijn de rechtsregels van het ene rechtsgebied niet
vanzelfsprekend van toepassing op het andere. Dit staat echter geenszins in de wet dat sommige regels
in beide rechtsgebieden toepassing vinden. Sterker nog, de eenheid die ieder rechtsstel behoort na te
streven dwingt ertoe dezelfde regels voor beide gebieden te laten gelden indien overtuigende
argumenten voor een verschillende regeling ontbreken.
Het privaatrecht vormt de grootste bron voor regels die gemeenschappelijk zijn aan het
bestuursrecht en het privaatrecht. De laatste tijd is er een ontwikkeling gaande in de andere richting:
regels uit het bestuursrecht lenen zich voor toepassing in privaatrechtelijke verhouding. Het
uitgangspunt moet zijn: privaatrecht is ontwikkeld voor privaatrechtelijke verhoudingen, en
bestuursrecht voor de verhouding tussen overheid – burger. Een tweede uitgangspunt vormt het feit
dat aanknopen bij de behoefte aan eenheid in het rechtssysteem een must is (convergentie waar
mogelijk!).1 Verschillen tussen rechtsregels moeten berusten op argumenten en niet voortvloeien uit
het feit dat ieder rechtsgebied eigen regels ontwikkeld zonder acht te slaan op hetgeen in een ander
deel van het recht geldt.
Privaatrecht Publiekrecht
Regelt de verhouding tussen burgers Regelt de verhouding tussen burger en overheid
(vaak) meervoudige rechtshandelingen Dominante rechtshandeling: eenzijdig, de
overheid stelt immers zelf de regels voor de
verhouding tussen haar en haar burgers vast. De
bestuursorganen die deze regels uitvoeren,
beschikken veelvuldig over de bevoegdheid
eenzijdig de rechtspositie van de burger te
wijzigen.
Besluit staat centraal: plannen, beschikkingen,
etc.
Gelijkheid van partijen (al kent het privaatrecht Bestuur beschikt als onderdeel van de overheid
ook verhoudingen waarin de ene partij over bijzondere bevoegdheden: machtspositie.
structureel over een sterkere positie beschikt dan
de andere)
Partijvrijheid + vrijheid tot het aangaan van Legaliteitsbeginsel
welke rechtshandeling je dan maar wilt (tenzij
3:40 BW)
Lijdelijke rechter Actieve rechter (art. 8:69(2) en (3) Awb
1
Dit bevordert de rechtsgelijkheid en rechtszekerheid.
, b. Het gebruik van privaatrecht door de overheid heeft voor- en nadelen
Regels worden van overeenkomstige De scheidingslijn tussen de twee
toepassing verklaard waardoor er geen rechtsgebieden is niet meer heel duidelijk.
nieuwe regels hoeven te worden ontwikkeld Het maakt het lastiger voor burgers om te
wat alleen maar voor extra verwarring en bepalen naar welke rechter ze moeten gaan
ingewikkeldheid van het recht zou zorgen. en welke procedure hiervoor gevolgd moet
Het gebruik van bestaande regels zorgt voor worden/welke termijnen gelden.
rechtszekerheid aangezien men weet hoe Legaliteitsbeginsel kan worden omzeild.
deze regels eruitzien en er jurisprudentie
over bestaat.
Meer maatwerk mogelijk middels een
overeenkomst i.p.v. besluit: 1-op-1 in ovk,
niet zoals besluit rekening houden met
bezwaren. Nadeel: minder bescherming
andere burgers.
Leemtes in het bestuursrecht kunnen worden
opgevuld.
NB: Máár, door HR Windmill wél bescherming (doorkruisingsformule).
Taak 2 – Gemeenschappelijkheden in Publiek- & Privaatrecht: een contradictio in
terminis?
In hoofdstuk 1 uit Gemeenschappelijk recht van Scheltema c.s. worden belangrijke leerstukken uit het
privaatrecht tegen het licht van het bestuursrecht gehouden. De auteurs zoeken én vinden tal van
equivalenten in beide rechtsgebieden. Daar waar een equivalent ontbreekt – doorgaans in het
bestuursrecht – bekijken zij of het privaatrecht ‘rechtstreeks’ of ‘overeenkomstig’ zou kunnen worden
gebruikt om de leemte op te vullen. De auteurs huldigen hierbij twee uitgangspunten:
- bestuursrecht en privaatrecht zijn aparte rechtsgebieden, waaruit de rechtsregels niet zonder
meer inwisselbaar zijn.
- er bestaat behoefte aan convergentie tussen bestuursrecht en privaatrecht.
Op het eerste oog lijken deze uitgangspunten lineair tegenover elkaar te staan, maar uit nadere
bestudering van ‘verwante’ onderwerpen in het BW en de Awb blijkt dat er op tal van punten
inderdaad gesproken zou kunnen worden van ‘gemeenschappelijk’ recht.
a. Inventariseer een aantal leerstukken in het (geschreven en ongeschreven) recht die in
beide rechtsgebieden als gemeenschappelijk kunnen worden beschouwd.
- ‘Handeling met beoogd rechtsgevolg’
Privaatrecht: art. 3:32 BW
Publiekrecht: bestuursrecht hanteert het in art. 1:3 lid 2 Awb
- ‘Recht om te procederen/nakoming te vorderen’
Privaatrecht: art. 3:296 BW
Publiekrecht:
Geen reactie op (aan)vraag?
o Appellabel besluit: bezwaar/beroep via art. 6:2 sub b Awb
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robinUM. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.