Een samenvatting uit het boek Durf te denken! van H4 van het vak filosofie. In begrijpelijke taal met voorbeelden. Onderaan de samenvatting is ook een lijst met uitgewerkte begrippen en toonaangevende visies.
Hoofdstuk 4 Durf te denken: Wetenschapsfilosofie
4.1 Wat is wetenschapsfilosofie?
Wat is wetenschap?:
- Wetenschap = 1. menselijke activiteit om de wereld te onderzoeken en betrouwbare
kennis te vergaren. 2. het geheel van kennis dat voortkomt uit die menselijke
activiteit. 3. een aantal disciplines zoals chemie, fysica en biologie.
- Wetenschapsfilosofie = tak van filosofie die zich bezighoudt met wetenschap.
- Wetenschapsfilosofie heeft een descriptieve en normatieve component.
- Descriptief = beschrijft hoe de wetenschap functioneert, zonder waardeoordelen.
- Normatief = voorschrijft hoe de wetenschap zou moeten zijn, hoe het hoort te zijn.
De familie van wetenschappen:
Wetenschap Studieobject Voorbeelden
Natuurwetenschappen De levenloze natuur, het Natuurkunde, scheikunde,
universum kosmologie en geologie.
Levenswetenschappen Levende wezens. Biologie, genetica, ecologie
en geneeskunde.
Menswetenschappen De menselijke mentale Psychologie, sociologie,
vermogens en hun economie,
producten. rechtsgeleerdheid en
geschiedenis.
Formele wetenschappen Abstracte entiteiten Logica, wiskunde en
statistiek.
- Wetenschapsfilosofen onderscheiden bovenstaande takken in de wetenschap.
- Disciplines als taalkunde en geschiedenis worden soms niet als wetenschap gezien
in enge betekenis omdat hun methoden erg verschillen. Dit komt door de aard van
hun object.
- Toch worden deze disciplines als wetenschap gezien in de ruime zin, omdat zij ook
proberen betrouwbare kennis over de wereld te vergaren.
- Formele wetenschappen hebben een speciale plaats. Deze wetenschappen doen
niet aan empirische waarneming, maar bestuderen enkel abstracte objecten. Ze zijn
essentieel voor de andere wetenschappen.
- De scheidslijnen tussen de disciplines zijn niet strikt. Sommige wetenschappen
behoren tot meerdere disciplines. De onderverdeling dient om je wegwijs te maken.
- De takken van de wetenschap splitsen zich steeds verder op omdat wetenschappen
zich gaan specialiseren. De problemen worden daarmee ingewikkelder.
Reductie en unificatie:
- Op elk niveau van de werkelijkheid doen zich andere principes en wetmatigheden
voor.
- Geen enkele tak van de wetenschap is volledig autonoom (zelfstandig).
, - Twee beginselen in wetenschap. Reductie = het verklaren van verschijnselen op
hoger niveau door te verwijzen naar onderliggende structuren en processen.
Reductie vormt het onderwerp van filosofische discussies. (Zijn alle mentale
processen reduceerbaar? Is het geheel dan niet meer dan de delen?)
- Unificatie = één maken. Alle verschijnselen tot één hypothese/theorie samen te
brengen.
4.2 Wetenschappelijke methodologie
- Al heel lang stellen filosofen zich de vraag hoe de mens kennis kan opdoen.
- Na de wetenschappelijke revolutie werd dit een probleem van een zoektocht naar de
wetenschappelijke methode. Hiermee wordt één methode bedoeld waarmee alle
wetenschappelijke onderzoeken gedaan kunnen worden.
- Bestaat er één wetenschappelijke methode of zijn er meerdere van zulke methoden?
Deductieve methode:
- Volgens Aristoteles werkt wetenschap aan de hand van de deductieve methode.
- Vanuit axioma’s (als grondslag aanvaarde bewering, hoeft niet perse waar te zijn),
ook wel premissen genoemd, leiden wij conclusies af. (Elke x is een y. A is een x.
Dus A is een y.)
- Deductieve redeneringen zijn absoluut zeker, maar hoeven niet waar te zijn. Als één
van de premissen onwaar is, is de conclusie ook niet meer waar. Wel is de
redenering juist.
Inductieve methode:
- De filosoof Francis Bacon gebruikte als eerste moderne filosoof een methode voor
moderne wetenschap.
- Volgens hem is de deductieve logica te strikt en niet toereikend voor wetenschap.
- Een inductieve redenering start uit waarnemingen of feiten. Vervolgens leiden we
daar algemene, universele conclusies af.
- Aristoteles is het hiermee oneens, want de conclusie is niet afgeleid uit premissen.
Dat de zon elke dag tot nu toe is opgenomen betekent niet dat wij met zekerheid
kunnen zeggen dat hij morgen weer opkomt.
- Dit probleem trekt alles inductieve generalisaties. ^
David Hume:
- Probleem van inductie helder uitgewerkt:
- Hij was empirist die ervan uitging dat alle kennis, behalve wiskundige en logische
waarheden, voortkwam uit ervaring.
- Erkende wel dat onze neiging tot veralgemeningen een menselijke denkgewoonte is,
die onontbeerlijk is voor ons dagelijks leven en ook voor wetenschappers.
- Strikt genomen volgt een algemene conclusie nooit met zekerheid uit enkelvoudige
waarnemingen.
Logisch positivisten:
- Wiener Kreis (groep filosofen (de logisch positivisten)) probeerde een methode op te
stellen voor de toetsing of verificatie van inductieve veralgemeningen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sanazpakhshi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,52. Je zit daarna nergens aan vast.
