Samenvatting van literatuur van het vak inleiding in de orthopedagogiek van de Erasmus Universiteit. Alle leerdoelen zijn beantwoord van probleem 1 tot en met probleem 7.
Probleem 1. 100 jaar orthopedagogiek
LD1. Wat is orthopedagogiek en wat zijn overeenkomsten/verschillen tussen psychologie,
orthopedagogiek en psychiatrie?
Orthopedagogiek = studie naar opvoeding van kinderen die mogelijk in de ontwikkeling belemmerd
worden
Normatieve visie: wat wenselijk en haalbaar is in de opvoeding
Kerntaken orthopedagoog: pedagogisch onderzoek, diagnostiek, behandeling en begeleiding
o Cliënt zelfredzaam maken – optimaal in maatschappij laten functioneren
Verschuiving klassieke naar moderne benadering (1980)
Klassieke benadering (tot 1960)
o Opvallende en afwijkende kind staat centraal
Baartman, Gelderen, Vliegenhart
o Probleem komt vanuit kind zelf
Probleem verhelpen d.m.v. strenge opvoeding
o Geen preventie, enkel vaststellen probleem en behandeling
Moderne benadering (vanaf 1980)
o Problematische opvoeding is onderscheidend kenmerk
Probleem komt vanuit omgeving
Optimaliseren opvoeding
o Wel preventie & behandeling
o Nakken, Ten Horst, De Ruijter
3 aandachtsgebieden orthopedagogiek
Ontwikkelingsstoornissen, lichamelijke en zintuigelijke beperkingen
Ernstige emotionele en gedragsproblemen
Leerproblemen- en stoornissen
Verschillende algemene orthopedagogieken
1. Probleem specifieke theorieën
a. Theorieën die gebruikt worden binnen bepaald werkveld
2. Basis theorie
a. Basis theorie over hulpveerlening – gemeenschappelijke basis
3. Metaniveau – theoretische orthopedagogiek
a. Debat over kwaliteit, geldigheid theorieën en bruikbaarheid methode regels
b. Beroepsethiek
c. Continue verandering van standpuntengericht
Verschillende visies op orthopedagogiek
Empirische wetenschap – natuurwetenschappelijk model (kennis)
o Dataverzameling ter verklaring van problemen
o Empirische-analytische pedagogiek: systematische wijze verschillende
pedagogische handelingen uitproberen en zien of er een effect is
o Niet zinvol om enkel over praktijk van opvoeding en onderwijs te filosoferen
Handelsgerichte wetenschap (kunde)
Naast empirische kennis ook kunde
o Niet alleen kennis nodig maar ook professionele vaardigheden en methodieken
o Doel: systematische toepassing van georganiseerde sociale kennis
, Orthopedagoog Psycholoog Psychiater
Wijsbegerig & Antropologisch Empirisch-analytische Empirisch-analytische
Filosoferen (later ook gedragswetenschap gedragswetenschap
empirisch)
Handelingswetenschap
Integratief (verschillende Individu Bio-psychosociaal model
perspectieven dus ook
verschillende disciplines)
Behandeling: Behandeling: Behandeling: individuele
ouderbegeleiding en gedragstherapie therapie / medicatie
ondersteuning opvoeding
Normatieve visie Beschrijvende wetenschap Herkennen, begrijpen,
verklaren en leren
beïnvloeden van emotionele
en gedragsproblemen van
kind
Tegen normatieve visie
Behandelingsgericht Diagnose gericht Diagnose gericht
Geen suïcidaliteit behandelen Geen suïcidaliteit Mag suïcidaliteit behandelen
behandelen
Mensbeeld Mensbeeld Klinische kant
Niet alle levensfasen Alle levensfasen
LD2. Hoe heeft orthopedagogiek zich ontwikkeld over de tijd?
Middeleeuwen
Christelijke boodschap – naastenliefde
o Geen onderscheid tussen armen, zieken en gehandicapten (enkel tussen
besmettelijke ziekten en ernstige geesteszieken)
Cariatieve zorg: liefdadigheidszorg van gasthuizen/hospitalen
Gedragsproblemen aangepakt met dwang en straf
17e eeuw
Geschiedenis pedagogiek ontwikkelt zich
o Comenius: kindertijd belangrijke periode in ontwikkeling
o Rousseau: verlichting
e
19 eeuw
Toenemende aandacht psychische problemen
Eerste initiatieven voor onderwijs aan kinderen met mentale achterstanden
Groeiende openbare pedagogische ruimtes (moreel en religieus)
Besef onderscheid geesteszieke en geestelijke achterstand/beperking
Idiotisme + zwakzinnigheid
o Idiotenschooltje
Meeste kinderen volgen onderwijs (eind 19 e eeuw)
20e eeuw
Positie kind verandert – omslag in denken over oorsprong en ontwikkeling psychische
problemen
o Nu ook omstandigheden als oorzaak
Niet langer problematiek door aanleg maar door ongunstig leefmilieu
o Landelijke voorzieningen (gezondheidszorg en kinderbescherming)
1903: Vereniging onderwijzers en artsen
o Inrichtingen voor onderwijs aan achterlijke en zenuwzwakke
,Belangrijke jaartallen
1901: leerplicht ingesteld
1905: Kinderwet in NL + onderscheid volwassen en kinderstrafrecht
o Uithuisplaatsing, ontzegging ouderlijke macht werd mogelijk – rechter kan
voogdij regelen
1918-1926: Benoeming eerste hoogleraren pedagogiek
o Casimir, Kohnstamm, Waterink, Hoogveld en Gunning
1929: cursussen voor onderwijzers in buitengewoon onderwijs
1930: Scholen voor psychopaten en epileptische kinderen
1944: onderscheid psychologie en pedagogiek
1949: opvoedkundige behandeling van psychische defecte kind en
verwaarloosde/criminele kind + pedagogiek wordt universitaire opleiding
1965: orthopedagogiek eigen afstudeerrichting
Andere algemene ontwikkelingen
Vroeger: ontwikkelingsstoornissen biologische oorzaak
o Verpleging in inrichtingen
o LVB – bleven vaak thuis
Invoering leerplicht (1901) – oplossing nodig want reguliere onderwijs konden ze niet
aan deelnemen
o Onderwijzers + artsen (O&A) vormen speciaal onderwijs stelsel van
bijzondere voorzieningen in onderwijs en verpleging in inrichtingen
Maatschappijkritische stroming
o Emancipatie persoon en in twijfel stellen invloed voorzieningen
Door weinig te verwachten van mensen met VB worden ze niet
uitgedaagd om capaciteiten tot ontwikkeling te brengen
Door voorzieningen worden ze buiten de maatschappij gehouden
Nieuw model: integratie en recht om anders te zijn
o Overheid voert expliciet beleid dat gericht is op de zorg van kinderen met
problemen en beperkingen
o Beleid wordt beïnvloed door wetenschappelijke inzichten – ook omgekeerd
LD3. Hoe is de jeugdzorg georganiseerd en wat is de plaats van de orthopedagoog?
Jeugdzorg – verbeteren opvoedcapaciteiten en samenwerkingen binnen gezin + vroegtijdig
signaleren problematische situaties en preventie
Schakel tussen meerdere instellingen voor belangen van jeugdige
Ontwikkeling jeugdzorg
1920: Nederlandse buitengewoon Lager Onderwijs (BLO)
o Eerst alleen voor zwakzinnige kinderen, hierna ook scholen voor dove, blinde en
slechthorende kinderen
1922: Kinderbeschermingsmaatregelen aangevuld
o Ondertoezichtstelling = beperking ouderlijke macht door aanwijzen van
gezinsvoogd die ouders bijstaat
o Kinderrechter = geeft aanleiding voor gezinsvoogden en steunt met gezag
Oordeelt in kinderstrafzaken en maakt deel uit van de rechtbank als het
gaat om ouderlijke macht en voogdij
1989: Wet Jeugdhulpverlening en Zo-zo-zo beleid
o Kinderen zo dicht mogelijk bij huis, zo kort mogelijk, zo snel mogelijk en zo licht
mogelijk hulp krijgen
, o Vergroting eerstelijnsvoorzieningen (jeugdzorg, huisarts, voorzieningen voor
advisering etc.) en meer aandacht voor preventie
o Overheid steunt dit financieel
o Besef twee kwesties onveranderd:
Onoverzichtelijkheid van gebrek aan samenhang in geheel van
jeugdhulpvoorzieningen
Gescheiden financiering van verschillende sectoren van jeugdzorg
1996: overheid ging scheiding basisonderwijs en speciaal onderwijs minder scheiden
2005: Wet op Jeugdzorg
o Oprichting Bureau jeugdzorg = instantie die garant zou staan voor toegang tot
tweedelijns-jeugdvoorzieningen
o Bureau jeugdzorg werd thuishaven voor Advies- en Meldpunt
Kindermishandeling (Veilig Thuis) – zorgde vooruitvoering van civielrechtelijke
(kinderbescherming) en strafrechtelijke (jeugdreclassering) maatregelen
o Cliënten kregen recht op jeugdzorg als Bureau jeugdzorg daar voldoende grond
voor zag + toegang tot zorgvoorzieningen via verwijzing in medisch circuit
2015: Jeugdwet verving wet op jeugdzorg
o Gemeenten zijn financieel en bestuurlijk verantwoordelijk voor alle vormen van
jeugdzorg en jeugdhulp
o Doel: kwaliteit van zorg verbeteren voor jeugd en zorg dichterbij gezin
organiseren, meer samenhang
o Gemeenten hebben jeugdhulpplicht
Problemen jeugdzorg:
Interpretatieproblemen jeugdweg
Zware problemen krijgen geen passende hulp of hulp komt te laat
Te veel abrupte gesloten plaatsingen
Veel administratieve lasten
Financiële problemen
Capaciteit specialistische jeugdhulp staat onder druk
Vormen hulp die jeugdzorg biedt:
Jeugdige woont thuis
o Ambulante hulp: cliënt verplaatst zich voor de behandeling zonder daar te
overnachten en gene die zorg geeft komt naar huis van cliënt
o Pedagogische hulp: iemand bezoekt het gezin
o Daghulp, dagbesteding
Jeugdige woont niet thuis
o Pleegzorg
o Residentiële zorg: kinderen leven vrijwillig of gedwongen, dag en nacht buiten
hun eigen omgeving. Ze verblijven in leefgroepen en worden begeleid door
pedagogisch medewerkers
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sachakorte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
