Samenvatting
aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 3 chili basisboek vwo 3
aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 3 chili basisboek vwo 3 paragraaf 1 tm 5
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Aardrijkskunde basisboek hoofdstuk 3Paragraaf 1
B67 Platen en breuken
De aardkorst bestaat uit verschillende platen. De barsten of scheuren tussen die platen noem je
breuken. De platen en breuken zijn ontstaan door endogene krachten. Vlak onder de aardkorst
stroomt magma in het rond (convectiestromen). Door de kracht van de stroming zijn er breuken
ontstaan. De kennis over de bewegingen van platen heet platentektoniek.
B68 Bewegingsrichtingen van platen
Langs de breuklijnen is de aardkorst voortdurend in beweging. Dat zijn de gebieden met vulkanisme
en aardbevingen. Er zijn drie bewegingsrichtingen van de platen:
Divergentie: de platen drijven uit elkaar. Dat gebeurt op de bodem van de oceanen. Op de
plek waar de platen uit elkaar drijven, komt magma naar boven. Op de zeebodem koelt het
magma af en vult het gat tussen de twee platen op. Zo ontstaat een langgerekte bergrug
onder zee, de mid-oceanische rug.
Convergentie: de platen drijven naar elkaar toe. Meestal duikt de ene plaat dan onder de
andere. Als een zwaardere plaat onder de lichtere duikt noem je dat subductie. Op de plek
waar de plaat wegduikt, is de zee soms wel 10km diep. Zo’n diepe kloof onder in de zee
, noem je een trog. Het kan ook zijn dat 2 continentale platen tegen elkaar botsen en een
gebergte vormen.
Transforme beweging: de platen schuiven langs elkaar.
B73 aardbeving
De platen drijven op vloeibaar gesteente, dat langzaam stroomt. Door die beweging verschuiven de
platen. Langs de plaatranden is de aardkorst dan ook voortdurend in beweging. Soms schuiven de
platen langs elkaar, soms duiken ze onder elkaar. Dat schuiven gaat heel schokkerig. Jaren achter
elkaar gebeurt er niets en dan opeens verschuiven de platen een paar meter tegelijk. Dat levert
enorme aardschokken op: een aardbeving. Een aardkorst begint ergens diep in de aardkorst. Dat
diepste punt heet het hypocentrum. Het punt aan het aardoppervlak daar recht boven heet het
epicentrum. Daar voel je de zwaarste schokken. De meeste en zwaarste aardbevingen komen voor
als 2 platen naar elkaar toe drijven (convergentie) en onder elkaar duiken.
B77 reliëf
Reliëf betekent hoogteverschillen in het landschap. Er zijn 4 reliëfvormen:
1. Hooggebergte: de meeste toppen zijn hoger dan 1500m
2. Middelgebergte: de meeste toppen zijn tussen de 500 en 1500m hoog.
3. Heuvelland: de meeste toppen zijn tussen de 200 en 500m.
4. Laagland: het is vrijwel overal lager dan 200m.
Een gebied zonder reliëf is een vlakte. Als zo’n gebied lager ligt dan 500m, is het een laagvlakte.
Boven de 500m, heet het een hoogvlakte of plateau.
B78 Gebergtevorming
De gebergteketens zijn gevormd door endogene krachten. Gebergten liggen altijd aan de rand van
huidige of vroegere platen. De geweldige krachten bij een botsing van 2 platen zorgen voor het
plooien van stukken van de aardkorst.de gebergten die door plooiing zijn ontstaan noem je
plooiingsgebergten. Voorbeeld hiervan is het Andes gebergte (Zwaardere Oceaanoplaat drukt tegen
lichtere continentale plaat van zuidamerika: Hoge bergen (-7000 meter) en diepzeetroggen van wel
8.000 meter diepte. De himalaya en de Alpen botsen twee evenzware continenten op elkaar botsen,
ze duiken niet onder elkaar maar tegen elkaar.
B79 Horsten en slenken
Door endogene krachten ontstaan er barsten in de aardkorst. Langs zo’n breuklijn kunnen stukken
van de aardkorst horizontaal langs elkaar gaan schuiven. Soms schuiven ze in verticale richting langs
elkaar. De aardkorst komt dan omhoog of omlaag. De omhooggeduwde stukken heten horsen. Het
weggezakte deel heet slenk. De gebergten die ontstaan door verticale verschuivingen, noem je
breukgebergten.
B80 Oud en jong gebergten
Jonge gebergten zijn nog niet afgesleten door exogene krachten van water, wind en ijs. Dat zie je
aan de hoge toppen, de scherpe bergkammen en de diepe dalen. Het zijn hooggebergten. Oude
gebergten zijn door erosie in de loop van de tijd afgerond en de dalen opgevuld met
verweringsmateriaal. Het zijn vaak middelgebergten. Er zijn ook gebieden die vroeger hoog waren,
maar nu helemaal zijn afgevlakt. Zo’n afgevlakt gebied van minstens 500 miljoen jaar oud, noem je
een schild.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mathijsss. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen