Samenvatting
Hygiëne en veiligheid
De besmettingscyclus: micro-organismen kunnen zich volgens een bepaalde cyclus verplaatsen en
verdelen. Een doorbroken cyclus kan het ziek worden voorkomen of een ziekte bestrijden.
- Organismen vermeerderden en verplaatsen zich hetzelfde. Elk micro-organisme heeft een
eigen karakter en dus een eigen aanpak.
1 infectieus agens: is de eerste schakel in de besmettingscyclus, infectiebron genoemd.
- Ziekteverwekkend vermogen
- Elke organisme eigen karakter -> onderscheid aeroob ( bacterie die in de lucht gedijen) en
anaeroob (bacterie die zonder lucht kan gedijen), goedaardig, kwaadaardig.
2 Reservoir: zegt iets over de verblijfplaats van het pathogene micro-organisme (PMO).
- PMO kunnen op allerlei plaatsen gevonden worden, er zijn echter plaatsen te waar PMO
altijd te vinden zijn.
- In ziekenhuis -> omgang met mensen, apparatuur, stilstaand water alert zijn op PMO.
- Het reservoir is er altijd -> de verblijfplaats kan je niet zomaar schappen.
- Keten kan hier al gebroken worden door mensen regelmatig te onderzoeken, apparatuur
goed schoon te houden en het voorkomen van vocht ophoping.
- Micro-organisme is nu geïdentificeerd en de verblijfplaats is bekend -> nog geen reden tot
alarm. Voordat micro-organisme ziekteverwekkend wordt moet hij eerst verblijfplaats
verlaten.
3. Porte de sortie: de uitweg om het reservoir te verlaten wordt de porte de sortie genoemd
, - Uitgangswegen voor PMO zijn: lichaamsopeningen voor excreta en secreta zoals urethra en
de anus, traanbuizen en zweetkanaaltjes, neusgaten en de mond. (vagina kan gezien worden
als porte die sortie bij seksueel overdraagbare aandoeningen).
- De besmettingscyclus kan verbroken worden door het toepassen van persoonlijke hygiëne en
maatregelen op de werkplek.
4. Vervoermiddel en verspreidingsweg:
- Een infectieuze agens kan alleen het reservoir verlaten via de porte de sortie wanneer het
over een vervoermiddel beschikt. Het vervoersmiddelen verplaats het micro-organisme via
een verspreidingsweg naar een ander slachtoffer.
- Producten die onze lichaamsopeningen kunnen verlaten kunnen bacteriën (gaan) dragen.
- Excreta en secreta, huidschilfertjes, druppeltjes (aerosolen) in de uitademingslucht zijn
vervoersmiddelen.
o Excreta: zijn uitscheidingsproducten, dus afvalstoffen, zoals feces, urine en zweet
o Secreta: afscheidingsproducten van klieren, waarbij je onderscheid kunt maken
tussen externe en interne secreta.
Interne: klieren die stoffen produceren en het afgeven aan het bloed (geen
afvoerbuis)(schildklierhormoon)
Externe: stoffen worden naar buiten de klier uitgescheiden, hebben
afvoerbuis (traanvocht)
- Grote druppels kunnen het PMO zelfs omhullen en beschermen waarna het pas vrijkomt bij
verdamping of uiteenspatten. ( norovirus en griepvirus wordt meestal zo verspreid)
- Vooral externe secreta kan PMO bevatten en in enkele gevallen zit PMO alleen is het secreet.
- Komt vaak voor dat PMO zich in afscheidingsproducten nestelen zodat dit de klier kan
verlaten.
- Zweet, urine zijn steriel maar kunnen micro-organismen bevatten en verplaatsen.
- Verspreidingswegen spelen een cruciale rol bij de daadwerkelijke overdacht van PMO van de
bron naar de ontvanger.
- Verspreidingswegen kunnen zijn direct contact (aanraking, de handen), voedsel of besmet
water, voorwerpen, insecten, lucht en dergelijke.
- Dit keten kan doorbroken worden door een directe bestrijding van de PMO bij de drager ->
bv. sterilisatie,filtering van aircosystemen en goede hygiëne bij de voedselbereiding, goede
en consequente handdesinfectie.
- Soms moet een besmet persoon geïsoleerd worden ( MRSA)
5. Porte d’entrée: de plaats die micro-organismen hebben gebruikt om toegang tot het lichaam van
de ontvanger te krijgen. (micro-organisme kan ziekte veroorzaken als die is binnen gedrongen in
toekomstige ontvanger)
- Meestal plaatsen met veel slijmvliezen die in contact staat met de buitenwereld, zoals
mondkeelholte, luchtwegen, maag darmkanaal, urinewegen, vagina, kapotte huid, placenta
of navelstreng en rechtsreeks in de bloedbaan bij injectie of infusie is een porte d’entrée.
( infectieus agens kan via deze plaatsen lichaam binnendringen)
- Keten doorbreken door te zorgen dat ingangen goed beschermd blijven en dat er zo
minmogelijk PMO met deze kwetsbare structuren in aanraking komt.
- Wonden goed verzorgen, medische instrumenten die in contact komen met de huid moeten
steriel zijn (katheter, drain, endoscopen, sondes)
6. Ontvankelijke gastheer: kandidaat slachtoffer.
, - Na de omzwervingen van de PMO en het vinden van de porte d’entrée komen we bij de
kandidaat slachtoffer, eventuele nieuwe gastheercel.
- Om ziek te worden moet deze gastheer namelijk ontvankelijk zijn voor de PMO. Veel
besmetting lopen met een sisser af. De ontvanger hoeft er niet perse ziek van te worden en
kan met succes van eigen kracht het micro-organisme onschadelijk maken of drager worden
(MRSA).
- Omstandigheden die de ontvankelijkheid beïnvloeden: medicijnen die de weerstand
onderdrukken, ziekte die weerstand verminderd, leeftijd, conditie, pasgeborene of ouderen,
brandwondenpatiënten, mensen met hart en longaandoeningen of suikerziekte en
operatiepatiënten behoren tot de risicogroepen.
- Doorbreken -> vroegtijdige bewust van de verlaagde afweer en naar aanleiding daarvan met
de grootste zorg handelen.
- Als patiënt geïnfecteerd is dan is de cirkel weer rond en is de eerstvolgende stap het
vroegtijdig herkennen van infectieuze agens. (cyclus begint opnieuw).
- Zorgverleners moten bij elke schakel van de cyclus de juiste hygiënische maatregelen treffen
om de kringloop te doorbreken.
Antisepsis→ het treffen van maatregelen waarmee we actief trachten micro-organismen
onschadelijk te maken (betreft het handelen).
Asepsis→ een toestand waarin infectiebronnen afwezig zijn (betreft het resultaat).
Hygiëne in het ziekenhuis:
Grote aandachtsgebieden in het ziekenhuis:
Patiënten: in het ziekenhuis behoort een aantal klanten tot de besmettelijk zieken -> gevolg hiervan
is een bovengemiddeld aanbod aan PMO.
- Infectieziekten, uitscheidingsproducten, besmet bloed, huidziekten en ontstekingen die zich
aan de oppervlakte manifesteren, kunnen een infectiebron vormen.
- Bij deze groep moeten zorgverleners hygiënische maatregelen nemen om verspreiding van
de PMO tegen te gaan.
- In ziekenhuis verblijven patiënten met extra kwetsbaarheid: leeftijd (pasgeborenen,
ouderen), ondervoeding, weerstandsondermijdende ziekt. ( bij deze groep maatregelen
nemen om de ander te beschermen)
- Bv. in een winkelcentrum zijn de bezoekers in 90% van de gevallen gezond. De verspreiding
van PMO ligt op een niveau waar tegen de meeste mensen een prima weerstand hebben.
- De verblijfsduur speelt een rol -> ziekenhuis is een continubedrijf waar mensen een langere
periode doorbrengen. Het verblijf van mensen in een winkelcentrum is van korte duur.
Personeel: Contacten in ziekenhuis veel lijfelijker dan in het winkelcentrum. Inwendige onderzoek,
wassen, afname patiëntmateriaal. In winkelcentrum meestal alleen praten.
- Collega’s onderling kunnen wel eens intiemer met elkaar omgaan dan in het winkelcentrum.
Gebouw, meubilair en materialen: ziekenhuis wordt 24 uur per dag gebruikt. Eisen aan hygiëne zijn
veel hoger in het ziekenhuis. Schoonmaken moeten krachtige bactericide (bacteriedodende werking)
werking hebben, zonder dat verf en diverse oppervlakken worden aangetast.
Groot gevaar in ziekenhuizen -> vorming van resistentie tegen deze desinfectiemiddelen. Het kan
gebeuren dat micro-organismen in de loop van der tijd veranderen, zodat hun nakomelingen steeds
, beter tegen de desinfectiemiddelen zijn opgewassen. Een klein deel van de micro-organismen
overleeft de aanval van het desinfectiemiddel en is er na een aantal mutaties tegen bestand.
Hernieuwde aanvallen hebben dan geen effect meer op de achterkleinkinderen van deze micro-
organismen.
Meticillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA): bij dit verschijnsel is genmutatie en resistentie
te zien bij een bijzondere variant van de bacterie Staphylococcus aureus.
- Strijdt tegen MRSA is moeizaam en kostbaar. Mensen die ziek zijn van MRSA kan alleen nog
de kuur met vancomycine een effect geven. artsen zijn wel voorzichting met het geven van
dit medicijn -> zijn bang dat dit leiden tot VRSA (vancomycine resistente staphylococcus
aureus.
- Bacterie die ongevoelig is voor behandeling (resistent)
Hygiëne op de operatiekamer:
Ziekenhuishygiënist: ziekenhuizen hebben een ziekenhuishygiënist in dienst: die is in eerste plaats
een adviseur en beleidsmaker. Hij bepaalt beleid op het gebied van infectiepreventie en bestrijding
op alle afdelingen.
- Taak: het bieden van ondersteuning aan alle geledingen binnen de gezondheidszorginstelling
bij het voorkomen, signaleren en bestrijden van ziekenhuisinfecties.
o Hieraan wordt vormgegeven door het herkennen en verbeteren van situaties die een
besmettingsrisico inhouden, het opstellen van hygiënevoorschriften en richtlijnen,
het geven van voorlichting en (beleids)adviezen, het toezien op de uitvoering van
hygiënemaatregelen, het registreren van infecties en het houden van hygiëne-audits.
- Ziekenhuishygiënist heeft alleen een taak wanneer er ondanks standaardreiniging, een
besmettingsrisico voor de patiënt of medewerker bestaat.
- Houdt zich bezig met voorkomen, herkennen, beschrijven en bestrijden van
individuelegevallen van ziekenhuisinfecties of van epidemische verheffingen daarvan.
- Oorzaken ziekenhuisinfecties: lijninfecties, wondinfecties na operatie. Dan wel dragerschap
en infecties door uiteenlopende PMO.
Persoonlijke hygiëne: de zorg voor het eigen lichaam en de kleding die je draagt onder het OK-
uniform. Goede persoonlijke verzorging is eerste vereiste voor het werken in de gezondheidszorg
in het algemeen.
- AO en AM brengen dagen door op een afdeling waar het rescepteren van de strengste
hygiëneregels gezien wordt als de normaalste zaak van de wereld.
- Onacceptable dat boven steriele veld make-up deeltjes loslaten die de instrumenten of
de operatiewond kunnen besmetten.
- Steriel team: nagels kort ( om perforatie te voorkomen in handschoenen), niet gelakt
(lasgeloten scherfjes van nagellak tegen te gaan), sieraden verboden.
Specifieke maatregeleen op de werkplek: specifieke maatregelen op de werkplek gaat meer over op
de manier hoe persooneel binnen dienststijd en op de werkplek omgaan met de infectiebronnen.
- Dragen schoon uniform, werkschoeisel, handschoenen bij elk contact met patiënten
(materiaal), Ok muts en (schone) mondmasker.
o Hiervallen ook de maatregelen die je moet treffen om de patiënt en je collega te
beschermen tegen bv. prikincidenten met besmet materiaal, sproeien van sputum of
bloeddruppeltjes.
