Hoofdstuk 1
Oorzaken van rivieroverstromingen
- rivieren die gekanaliseerd zijn = kronkels en lessen (meanders) die oorspronkelijk in
de rivier zaken zijn recht getrokken = gunstig voor de scheepvaart
- De rivieren hadden hierdoor te weinig ruimte, minder volume, en hierdoor
overstromen ze sneller
- Bossen langs de rivieren zijn gekapt (alle landen)
- de steden die gebouwd zijn ipv de bossen hebben niet het vermogen om het
water vast te houden in de grond
Rebound effect = terugkaatsing effect. Dat treed op als het succes van een bepaalde actie
onbedoelde neveneffecten oproept die de gunstige gevolgen van die actie verminderen of
zelf in het tegendeel doen omslaan.
Ruimte voor de natuur = oplossing die niet gezocht is door de natuur aan te passen maar de
mensen aan te passen aan de natuur
Ecologisch hoofdstructuur = een samenhangend netwerk van bestaande en nog te
ontwikkelen natuurgebieden in Nederland
Beheersing = kernachtige manier om het oude beleid in één woord samen te vatten
Adaptatie = geschikt term voor het nieuwe duurzaam waterbeheer
Paradigma = één woord die een hele manier van denken weergeeft
Paradigma verschuiving = de omslag van denken van beheersing naar adaptatie
Weeffout = het was niet goed ontworpen voor de ontwikkelingen van de 21e eeuw
Transitie = een fundamentele verandering van het systeem op basis van een paradigma
verschuiving
Genetische modificatie in rijst kan ervoor zorgen dat in arme landen het vitamine a tekort
opgelost kan worden. De biotech is heel duur waardoor de boeren de rijst niet kunnen kopen
en een voordeel hiervan is is dat het tekort opgelost kan worden
het ideaal van een probleem kan bijna nooit bereikt worden. Zo heeft de een meer dan de
ander en kun je niet helpen tenzij je alle problemen oplost.
Duurzame ontwikkeling = is een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden
zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoefte te voorzien in
gevaar te brengen
Duurzame samenleving = een samenleving die lang kan bestaan
Interdisciplinair = samenwerking tussen alle professionals die een complex
duurzaamheidsprobleem oplossen
,Duurzame ontwikkeling leidt tot:
1. een behoorlijk leven voor een steeds groter deel van de mensen (verspreiding van
welvaart over de mensen)
2. deze behoorlijke samenleving blijft nog lang in stand (nu en later)
Onduurzaamheid = ijstijd of juist tropische periode, 3 miljard vluchtelingen , reuzenmeteoriet
Brundtland Commissie definitie duurzame ontwikkeling = voorziet in de behoeften van de
huidige generatie, zonder het vermogen van toekomstige generaties aan te tasten om in hun
eigen behoeften te voorzien
Multifunctioneel ruimtegebruik = een gebied dat gebruikt wordt voor meerdere doelen,
bijvoorbeeld in lagen boven elkaar
Triple P
People, planet, profit ( sinds 2002 prosperity )
Mensen, milieu en economie
Recyclen = terugwinnen van materialen uit afgedankte producten om die te gebruiken als
grondstoffen voor nieuwe producten
Hergebruik = terugwinnen van complete onderdelen uit afgedankte producten om die (na
reiniging, controle en eventuele reparatie) opnieuw te gebruiken
Top down = de besluiten vinden op hoog iveau plaatsen hebben gevolgen voor veel mensen
bottom up = gaat over een kleine groep mensen in een lokale omgeving, burgers zijn aan
zet en organiseren verschillende initiatieven
Samenvatting:
Duurzame ontwikkeling richt zich op het verbeteren van de leefomstandigheden van mensen
overal in de wereld, en op de versterking van natuurlijke leefomgeving, zodat er een
samenleving ontstaat je langdurig kan worden volgehouden. Dat vereist een aantal
paradigma verschuivingen, zoals die beheersen van adaptatie. Alleen met zulke nieuwe
manieren om naar de werkelijkheid te kijken, is het mogelijk om de diep in de menselijke
systemen ingebakken weeffouten te corrigeren.
Om het brede gebied van duurzame ontwikkeling te begrijpen zijn er verschillende
indelingen gemaakt:
- de triple P
- de twee dimensies plaats en tijd
- top-down versus bottom-up
Kennismaking met duurzame ontwikkeling
,Op basis van probleemsituaties als: milieuvervuiling, armoede en overbevolking
wordt vanuit een intuïtieve invalshoek het begrip ‘duurzame ontwikkeling’
ingevoerd, dat vervolgens wordt vergeleken met de ‘officiële’ definitie daarvan die
het meest gebruikt wordt.
3 manieren om verdeling van welvaart tussen verschillende delen van de wereld
van nu en de verdeling daarvan tussen de mensheid van nu en die van de
toekomst begrijpelijk te maken.
1. Mensen, milieu en economie. People, planet, profit (prosperity) : PPP
2. ‘hier en daar’ en ‘nu en later’
3. top-down en bottom-up
Na grote watersnoodramp in 1953 werd het Deltaplan uitgevoerd: dijken werden
verhoogd en stormvloedkeringen werden in de rivierdelta’s gelegd.
Hierna werd er tot tweemaal toe in een paar jaar tijd de rivier overstroomd. Er
bleken een aantal oorzaken te zijn:
1. Rivieren zijn gekanaliseerd, ze zijn rechtgetrokken voor scheepvaart en het
aanleggen van dijken. Water stroomt hierdoor sneller tot de rivier terwijl de
rivieren minder volume bezitten.
2. Bossen zijn langs de rivieren gekapt in de gebieden waar het water uit de
bergen stroomt en zich verzamelt.
3. Er zijn steden aangelegd. Steden kunnen geen water vasthouden vanwege
de stenen grond.
De balans tussen mens en natuur is doorgeslagen in het voordeel van veiligheid
en economie. Het belang van de natuur is onderschat. Er kan hierdoor een
rebound effect ontstaan: treedt op als het succes van een bepaalde actie
onbedoeld neveneffecten oproept die de gunstige gevolgen van die actie
verminderen of zelfs in het tegendeel doen omslaan.
De aanpak voor veiligheid (dijken) heeft grenzen. Ingenieurs en beleidsmakers
realiseerden dat ook. Het probleem kon niet meer worden aangepakt door de
dijken te verstevigen. We moeten niet meer beheersen, maar ons aanpassen:
Ruimte voor de Rivier.
Ecologische hoofdstructuur: een samenhangend netwerk van bestaande en nog
te ontwikkelen natuurgebieden in Nederland, gericht op herstel van de
biodiversiteit en van de veerkracht van de natuur.
Duurzaam: geschikt om lang te blijven bestaan: het oude beleid was
onduurzaam.
Adaptatie: aanpassing aan de krachten van de natuur → paradigma: de omslag in
het denken van beheersing naar adaptatie = paradigmaverschuiving.
, Het oude systeem bevatte een ‘weeffout’: het was niet goed ontworpen voor de
ontwikkelingen van de eenentwintigste eeuw. Ruimte voor de rivier is een
boeiende transitie, een fundamentele verandering van het systeem op basis van
een paradigmaverschuiving.
De nieuwe aanpak zorgt voor een leefomgeving waarin mensen, economie en
natuur in evenwicht zijn met elkaar, dat betekent: voldoende ruimte voor
mensen, maar ook voor bossen en andere natuurgebieden, geen roofbouw op de
natuur, geen uitputting van natuurlijke hulpbronnen → land waarin mensen en
natuur duurzaam kunnen samenleving.
Er is veel verschil tussen rijk en arm. Rijk wil arm helpen door rijst vitamine A te
geven door middel van genetische modificatie. Biotechnologie is erg duur, de
bedrijven doen het niet uit liefdadigheid maar uit winstverwachting. Het gevolg
kan zijn dat zaden van zulke gewassen duurder zijn dan gewone zaden. Zullen
boeren dan bereid zijn om over te stappen op andere, duurdere gewassen dan
die waar ze aan gewend zijn?
Biotechnologie is niet zonder risico. Er is kans dat er ongewilde verspreiding van
genen optreedt, waarbij de ingebrachte genen in het vrije veld terechtkomen bij
andere gewassen, overgebracht door bijvoorbeeld insecten. De ingeplante genen
kunnen ook bijwerkingen hebben. Hierdoor kunnen ze onvermoede gevolgen
hebben op de stofwisseling van mensen, of kunnen ze giftig zijn voor insecten.
Greenpeace is om zulke redenen tegenstander van genetische modificatie.
Tegenstander van gouden rijst vinden dat de G.M. het echte probleem verdoezelt,
namelijk de enorme ongelijke verdeling van de welvaart tussen verschillende
delen in de wereld.
7 mythes over GM-gewassen:
1. GM-gewassen kunnen de wereld voeden
2. GM-gewassen zijn de sleutel tot klimaatbestendigheid
3. GM-gewassen zijn veilig voor mens en milieu
4. GM-gewassen vereenvoudigen gewasbescherming
5. GM-gewassen zijn economisch levensvatbaar voor boeren
6. GM-gewassen kunnen naast andere landbouwsystemen bestaan
7. Genetische modificatie is de meest veelbelovende weg van innovatie voor
voedselsystemen.