Samenvatting Privaatrecht gegeven door Rogier Karskens
Les 1 Inleiding, vermogensrecht & openbare registers, rechtshandeling en
vertegenwoordiging
Hoofdstuk 1 Inleiding
Paragraaf 1.1 Inleiding
Je wordt opgeleid tot vastgoedexpert: makelaar, taxateur, rentmeester, portfoliomanager bij
een vastgoedbelegger en ga zo maar door. Werk beroep je ook kiest in het vastgoed, het
privaatrecht is een rechtsgebied waar je dan vaak mee te maken krijgt en daarover gaat dit
boek. In dit eerste hoofdstuk worden algemene begrippen uitgelegd: wat is recht, waar vind je
recht en hoe is het opgebouwd, in welke wetten vind je privaatrecht en hoe is het opgebouwd.
Deze kennis is nodig als startpunt om de rest van de hoofdstukken te begrijpen.
Paragraaf 1.2 Het begrip recht
Het begrip recht wordt vaak het systeem van regels bedoeld waarmee de maatschappij
geordend wordt. Het doel van het recht is een goede en rechtvaardige ordening van de
samenleving en is op zichzelf geen doel aar een instrument, een hulpmiddel. Om te voorkomen
dat iedereen zijn idee van recht hanteert is handhaving noodzakelijk. Deze rol heeft de
overheid.
Paragraaf 1.3 Vindplaatsen van recht
Het recht is re vinden in rechtsbronnen. Dit zijn bronnen als:
- De wet - Jurisprudentie - De rechtswetenschap
- Het verdrag - De gewoonte
Wetten zijn een van de belangrijkste vorm van rechtsbronnen. Hieronder we alle
overheidsvoorschriften. Dit heet ook wel regelgeving. Regelgeving wordt gemaakt door:
- De regering (de Koning en de ministers) samen met de Staten-Generaal
- De regering: algemene maatregelen van bestuur (AMvB)
- Provinciale staten
- De gemeenteraad
- Waterschapen en andere openbare lichamen
Tussen al deze weten is een rangorde vastgesteld om discussie te voorkomen. Wetten in
formele zin staan altijd boven weten als gemeenteverordeningen en Provinciale verordeningen.
Nieuwe wetten gaan ook altijd voor oude wetten.
Verdragen
Een verdrag is een (internationale) overeenkomst tussen staten onderling. Elk verdrag moet
goedgekeurd worden door de Staten-Generaal wil het werking hebben in Nederland. Verdragen
zijn van hogere orde dan alle andere Nederlandse wetten. Den hierbij aan de Europese
wetgeving over productenaansprakelijkheid.
Jurisprudentie
Jurisprudentie is de verzamelnaam van uitspraken van rechters. Zo worden termen van
redelijk, billijk en zorgvuldig veelal gebruikt in de wetten in Nederland. Een rechter kan
middels de jurisprudentie nagaan wat andere rechters een redelijke termijn vonden om
bijvoorbeeld een schadevergoeding terug te betalen.
1
,Gewoonte
De gewoonte is een voorbeeld van ongeschreven recht. De gewoonte speelt een rol bij de
boordeling of bijvoorbeeld iets redelijk of onredelijk is. Zo staat er in de wet dat de wetgever
in bepaalde wettelijke bepalingen de gewoonte moet naleven. Zoals als er geen loon is
vastgesteld, heeft de werknemer recht op loon in de branche wat gebruikelijk is. De term
gebruikelijk in deze bepaling verwijst naar een gewoonterechtelijke norm.
Rechtswetenschap
De rechtswetenschap houdt zich bezig met het geven van commentaar op en interpreteren van
wetgeving en jurisprudentie. Deze commentaren vormen een inspiratie voor de verdere
ontwikkeling van het recht en het kan voorkomen dat ze terugkomen in beslissingen van
rechters.
Paragraaf 1.4 Onderverdeling in het recht
Het recht kan op verschillende manieren worden ingedeeld. Hieronder worden deze zes
onderverdelingen besproken.
1. Wet in formele zin en in materiële zin
Een wet in formele zin is alleen die wet die door samenwerking van de regering en de Staten-
Generaal tot stand komt. We herkennen een wet in formele zin door het woord ‘wet’ ervoor.
Een wet in materiële zin is een wet met regels die voor iedereen verbindend is. Voor een wet
in formele zin wordt gekeken naar de totstandkoming. Voor een wet in materiële zin wordt
gekeken naar de inhoud van de regeling.
Voorbeeld:
Een wet in formele zin die geen wet in materiële zin is, is een begrotingswet en de wet voor
toestemming van een koninklijk huwelijk (niet voor iedereen bindend). Een wet in materiële
zin die geen wet in formele zin is, is een Provinciale verordening die in de hele provincie geldt
(voor iedereen bindend maar niet opgesteld door de regering maar de provincie).
2. Objectief en subjectief recht
Het objectieve recht zijn alle geschreven en ongeschreven rechtsregels bij elkaar. Het
subjectieve recht volgt uit een objectieve recht.
Voorbeeld:
De verhuurder moet aan huurder het huurgenot geven van een woning. Dit is het objectieve
recht. Als de huurder zijn/haar huurt niet betaald, dan heeft de verhuurder het recht, dit is het
subjectieve recht, om betaling van de huurder te vorderen.
3. Formeel en materieel recht
Materieel recht gaat over de inhoud en aard van het recht: welk subjectief recht kan ik ontlenen
aan het objectieve recht. Het formeel recht gaat over handhaving van het recht: hoe
verwezenlijk ik mijn subjectief recht, hoe kan ik mijn subjectief recht afdwingen.
2
,4. Dwingend, driekwart dwingend, semi-dwingend en aanvullend recht
Rechtsregels kunnen van dwingend recht, driekwart dwingend, semi-dwingend recht of
aanvullend recht zijn.
- Aan dwingend recht moet men zich houden, ook wanneer met onderling goedkeuring er
anders is afgesproken.
- Van aanvullend recht maf afgeweken worden. Dit komt vaak voor in het
overeenkomstenrecht. Denk hierbij aan allerlei zelf opgestelde bepalingen die koper en
verkoper maken onderling.
- Semi-dwingend recht staat tussen dwingend en aanvullend recht in. Semi-dwingend recht
komt voor bij wetsbepalingen die het belang van de zwakkere partij beschermen. Bij semi-
dwingend recht mag alleen worden afgeweken van het dwingende recht als dit voordelen
meebrengt voor de economisch zwakkere partij. Denk hierbij aan de economische zwakkere
partij huurder tegenover een grote sterke economische partij woningbouwvereniging.
- Driekwart dwingend recht komt alleen voor in het arbeidsrecht. Bij deze vorm van recht mag
alleen ten nadele van de werknemer worden afgeweken wanneer dat in de collectieve
arbeidsovereenkomst (cao) is overeengekomen.
5. Geschreven en ongeschreven recht
Het geschreven recht zijn alle schriftelijke vastgestelde rechtsregels zoals wetten,
verordeningen en verdragen. Rechtsregels die niet in wetten zijn vastgesteld zijn ongeschreven
recht of ook wel gewoonterecht genoemd.
6. Privaatrecht en publiekrecht
De scheidslijn die door de Nederlandse recht loop is die van de verdeling van publiek- en
privaatrecht. Het publiekrecht geeft regels voor de verhouding tussen burgers en de overheid
en tussen onderheid instanties onderling. Hieronder valt het staatsrecht, bestuursrecht en
strafrecht.
Het privaatrecht, ook wel burgerlijk of civiel recht, geeft de regels voor de verhouding tussen
burgers en rechtspersonen onderling. Onderdelen hiervan zijn vermogens-, goederen-,
ondernemings-, personen-, burgerlijk proces-, faillissements-, wet op het notarisambt- en de
kadasterwet.
Paragraaf 1.5 Privaatrecht in het Nederlands rechtssysteem
Het Burgerlijk Wetboek (BW) is opgebouwd uit de volgende Boeken:
De Boeken van het BW zijn elk onderverdeeld in genummerde titels. Titels zijn onderverdeeld
in afdelingen met onderafdelingen. Deze kunnen op zichzelf ook paragrafen en leden.
Voorbeeld: Verwijzing naar art. 6:162 lid 3 BW wordt Boek 6, artikel 162 en derde lid van dit
artikel bedoeld.
3
, Wat is vermogensrecht?
Het vermogensrecht is dat gedeelte van het objectieve recht dat de subjectieve rechten en
plichten regelt die onderdeel zijn van een vermogen. Het systeem maakt onderscheid tussen
zaken en vermogensrechten. Zaken zijn stoffelijke vatbare objecten. Vermogensrechten
omvatten alles wat geen zaak is.
Het vermogensrecht wordt onderverdeeld in goederenrecht en verbintenissenrecht. Het
goederenrecht regelt de verhouding van mens tot goed en is dwingend recht.
Verbintenissenrecht ziet op de verhouding van mens tot mens en bevat veel aanvullend recht.
Paragraaf 1.6 Belangrijke begrippen
Rechtsbevoegd
Elk persoon is rechtsbevoegd om aan het rechtsverkeer deel te nemen, maar niet alle personen
zijn in staat om zijn rechtsbevoegdheid zelfstandig uit te oefenen. Ook rechtspersonen (BV,
NV, vereniging of stichting) zijn rechtsbevoegd en kunnen deelnemen aan dit verkeer.
Rechtssubject
Een rechtssubject is iedereen die deelneemt aan het rechtsverkeer en een drager is van rechten
en verplichtingen. Rechtssubjecten zijn natuurlijke en rechtspersonen.
Rechtsobject
Een rechtsobject zijn goederen waarover rechten en verplichtingen kunnen bestaan. Het gaat
dan om goederen, producten en diensten.
Rechtsfeit en rechtshandeling
Een rechtsfeit is een feit dat relevant is voor het recht. Rechtsfeiten zijn blote rechtsfeiten of
handelingen van personen. Denk hierbij aan een geboorte waar je niets voor hoeft te doen en
waar rechten uit voortvloeien.
Handelingen van personen zijn te onderscheiden in feitelijke en rechtshandelingen. Feitelijke
handelingen hebben geen rechtsgevolg zoals naar school gaan. Een handeling waar wel een
recht uit voortvloeit is een rechtshandeling, zoals het kopen van een huis.
Wat is een verbintenis volgens het recht?
Dit is een juridische relatie tussen twee of meer (rechts)personen, waarbij de een (schuldenaar
of debiteur) verplicht is tot een bepaalde prestatie tegenover een ander (rechts)persoon. De
andere is de schuldeiser en heeft recht op deze prestatie. Denk hierbij aan het voorbeeld van
schadevergoeding voor het stukmaken van de spiegel van een auto.
Een overeenkomst
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling waarbij een of meer partijen met elkaar
een verbintenis aangaan.
Wat is het vorderingsrecht?
Een vorderingsrecht ontstaat uit een verbintenis. Het is het recht van de schuldeiser tegenover
de schuldenaar op de afgesproken prestatie. Alleen een schuldeiser kan aanspraak doen op het
vorderingsrecht. Denk hierbij aan het niet betalen van je brood bij de bakker.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MikeFreijer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.