Samenvatting
Samenvatting geschiedenis alle stof
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Alle 10 de tijdvakken op een overzichtelijke fijne manier samengevat, alle stof die je moet kennen voor de eindexamens
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 63 pagina's
Voorbeeld 4 van de 63 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis samenvatting grote boekHoofdstuk 1: Tijd van jagers en boeren (tot 3000 v. CHr.)
Neanderthalers
Tussen 125.000 en 30.000 v. Chr. Leefden er Neanderthalers in Europa, Azië en delen van
Afrika.
Schriftelijke bronnen zijn er nooit over hen aangetroffen.
Neanderthalers konden symbolisch denken, dat wil zeggen dat ze voorwerpen ook een
andere functie in zagen.
Deze periode van het tijdvak noemen we oude Steentijd of Paleolihicum.
Na uitvinding van de landbouw en veeteelt spreken we van de nieuwe Steentijd of het
Neolithicum.
Prehistorie
Lastig is een algemene regel te geven voor de prehistorie, omdat deze voor elk gebied
verschillend is.
In het geschiedenisboek beëindigen we de prehistorie omstreeks 3000 v. Chr. Omdat men
toen in Irak het spijkerschrift ging gebruiken.
Paragraaf 1: Van jagers-verzamelaars naar boeren
Kenmerkende aspecten:
De levenswijze van jagers-verzamelaars.
Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.
De eerste mensen
Paleantropologen zijn wetenschappers die onderzoek doen naar de oorsprong van
mensachtigen.
Zij nemen aan dat de eerste mensachtigen ruim drie miljoen jaar geleden zijn ontstaan in
Afrika.
Deze opvatting is een onderdeel van de evolutietheorie.
Creationisme
Tegenover de aanhangers van de evolutietheorie staan de creationisten.
Dit zijn mensen die geloven dat de aarde en alles wat hierop leeft het gevolg is van een
gecreëerde schepping.
Deze schepping is volgens het creationisme het werk van God of van meerdere goden.
Leefwijze van jagers-verzamelaars
De eerste mensen leefden als jagers-verzamelaars.
In het Paleolithicum of Oude Steentijd was de voedselvoorziening een dagtaak, waaraan
iedereen meewerkte.
Materiële kenmerken
Met behulp van opgravingen kunnen de materiële kenmerken van een cultuur relatief
eenvoudig worden vastgesteld.
Immateriële kenmerken stuit natuurlijk op moeilijkheden. Men probeert die indirect uit
vondsten af te leiden.
Grafgiften bijvoorbeeld zou men kunnen interpreteren als een fysiek bewijs dat deze
culturen in hiernamaals geloofden.
,Overgang naar landbouw
In 1989 vond men door het droogvallen van een gedeelte van het meer van Galilea een kamp
van jagers-verzamelaars dat 20.000 jaar oud was en noemde het Ohalo-cultuur.
Klimaat verandert
Bij de Ohalo-cultuur ontdekten de archeologen iets opmerkelijks namelijk dat deze geen
nomaden waren maar dat hun kamp het hele jaar bewoond was.
De Ohalo-cultuur vormde dus een uitzondering op de levenswijze van andere groepen van
jagers-verzamelaars.
Dit valt te verklaren door de klimatologische en natuurlijke omstandigheden 20.000 jaar
geleden.
De Natufiers
Ook de Natufiërs, die rond 12.000 in het Midden-Oosten leefden, kenden al permanente
bewoning. Rond 11.000 v. Chr. Waren jagen en verzamelen niet langer de belangrijkste
manieren om in het levensonderhoud te voorzien.
Waarschijnlijk waren de Natufiërs de eerste mensen die de landbouw ontdekten en gingen
leven van de akkerbouw en veeteelt.
Landbouw revolutie
Het gebied waar dit als eerste gebeurde wordt de Vruchtbare Halve Maan genoemd. De
gevolgen waren ingrijpend. In een landbouwsamenleving (= agrarische samenleving) leven de
mensen permanent op een vaste plek.
Wanneer de landbouwproductie overvloedig was, kon de bevolking aanzienlijk groeien.
Het ontstaan van de landbouw had zulke grote gevolgen, dat men spreekt over een
Neolitische Revolutie (of landbouw revolutie).
Europa en Nederland
Rond 5000 v. Chr. Voltrok de Neolitische Revolutie zich ook in West-Europa.
In ons land vestigden zich tijdelijk omstreeks 5300 v. Chr. De eerste landbouwers in Zuid-
Limburg.
Sommige archeologen denken dat deze werd overgebracht door kolonisten omdat er
onvoldoende landbouwgrond was om de gestegen bevolking te kunnen voeden.
Sedentaire leefwijze
De gevolgen waren enorm. Mensen konden zich permanent vestigen (sedentair) en waren
vrijwel verzekerd van voedsel.
Daardoor groeide het aantal inwoners van de nederzettingen en sommige groeiden zelfs uit
tot stedelijke gemeenschappen waardoor de samenleving steeds complexer en
hiërarchischer werd.
Men kon nu andere beroepen gaan uitoefenen zoals ambachtsman.
Hiërarchie en wetten
Er ontstond ook verschil in rijkdom en macht tussen de mensen.
In deze gemeenschappen werden regels, wetten en afspraken steeds belangrijker waardoor
het schrift zich ontwikkelde.
Dat betekende in die gebieden dus het einde van de prehistorie.
,paragraaf 2: Oude beschavingen, steden en staten
kenmerkend aspect:
Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Het ontstaan van steden
Het succes van de irrigatielandbouw
Rond 6500 v. Chr. Ontstonden in Soemerië (het zuiden van Mesoptamië) aan de oevers van
de Eufraat en de Tigris de eerste dorpen. Het klimaat was er erg heet; er viel nauwelijks
neerslag.
Toch was de landbouw er zeer succesvol doordat men overging tot het kunstmatig toevoeren
van water.
Irrigatielandbouw
Dankzij de succesvolle irrigatielandbouw, (er werd 50% meer geoogst dan in gebieden waar
men afhankelijk was van de regen) groeide het aantal inwoners van de dorpen in het zuiden
van Mesopotamië.
Daarnaast trokken in het vierde millennium v. Chr. De Soemeriërs (een volk uit Midden-Azië)
naar dit gebied.
Voorraad en specialisme
Ook kon men aan voorraadvorming gaan doen. Essentieel voor niet-producerende
specialisten en voor de bewoners van de steden.
Er ontstonden nu ook grote sociale verschillen en verkregen sommigen daardoor politieke
macht.
Door de grote opbrengst van de landbouw konden sommigen zich bezig gaan houden met
andere werkzaamheden.
Hiërarchie
Denk daarbij aan ambachtslieden, maar ook kunstenaars, priesters en natuurlijk ook
schrijvers.
Want er moest veel worden opgeschreven in de ingewikkeldere samenleving. Schrijvers
werden daarom heel belangrijk.
Vorsten en stadsmuren
Zo’n samenleving was ingewikkelder geworden en iemand moest leiding geven.
In Soemerië ontstonden er daarom soms oorlogen tussen steden.
Vorsten lieten steden daarom door middel van stadsmuren beschermen.
Stadstaten in Mesoptamië
Rond 3500 v. Chr. Spreken we van stedelijke samenlevingen of stadstaten. Soemerië telde er
30.
Een stadstaat had gemiddeld 10.000 inwoners.
Uruk had rond 3000 v. Chr. 50.000 ‘stedelingen’, en was de grootste stadstaat.
Karakteristieken van de stedelijke gemeenschappen
Een hiërarchische opbouw van de samenleving
De aanwezigheid van een godsdienstig centrum
De taakverdeling in de samenleving
Het gebruik van het schrift
, Hiërarchische opbouw van de samenleving:
1. Koning en familie; men geloofd dat de koning de macht van de goden had gekregen. De
koning zorgde ook voor de rechtspraak en was opperbevelhebber van het leger.
2. Priesters; zorgden voor contact met de goden en daardoor hadden ze veel macht.
3. Ambachtslieden; klein gedeelte van de bevolking, werd wel steeds groter.
4. Boeren; grootste deel van de bevolking
5. Slaven; vaak krijgsgevangenen
Polytheïsme
De Soemeriërs kenden een polytheïstische godsdienst, dat wil zeggen dat ze verschillende
goden tegelijkertijd aanbaden.
Elke Soemerische stad had in het centrum een ziggurat, een soort tempel. Dit was een hoog
bouwwerk, via trappen kon je de top bereiken.
Hier werd de belangrijkste god van de stad vereerd.
Ziggurat
De ziggurat had naast de religieuze ook een economische functie. Rondom werden goederen
verhandeld en moesten boeren een groot gedeelte van de oogst als belasting afstaan aan de
vorst.
In ruil daarvoor kreeg men bescherming en werd het irrigatiesysteem onderhouden.
Er was sprake van redistributie(herverdeling): het ingeleverde graad werd door een
bureaucratische organisatie ‘uitbetaald’ aan de priesters, de ambachtslieden en de
koninklijke familie.
Logogrammen
Rond 3300 v. Chr. Ontwikkelden de Soemeriërs het schrift. Dit schrift bestond in eerste
instantie uit logogrammen: herkenbare afbeeldingen.
Ze werden hoofdzakelijk gebruikt voor het registreren van economische zaken. Uit die
logogrammen ontwikkelden zich later echter klanktekens.
Klanktekens
Een teken stond voor een bepaalde klank. Met klanktekens konden hele woorden en zinnen
geschreven worden.
Het Soemerische schrift wordt ook wel spijkerschrift genoemd, vanwege de vorm van de
tekens. Men was nu in staat belangrijke zaken vast te leggen.
Maar… een klein gedeelte van de bevolking kon maar lezen en schrijven. Met de uitvinding
van het schrift kwam een einde aan de Prehistorie voor het Nabije Oosten.
Van beschaving naar staat
De stedelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten worden ook wel oude beschavingen
genoemd. Het Engelse woord civilisation is weer afgeleid van het Latijnse civitas (stad).
Met het begrip beschaving wil men aangeven dat deze gemeenschappen waren uitgegroeid
tot complexe en hoog ontwikkelde culturen.
Paragraaf 3: Egypte, revolutie in een natiestaat
Kenmerkende aspecten:
Ontstaan van landbouw, landbouwsamenleving.
Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper demilindelauff. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen