Biologie 4H Thema 6 Waarneming en gedrag
6.1 Het zintuigstelsel
Zintuigen ontvangen interne en externe prikkels. In zintuigcellen ontstaan onder invloed van prikkels
impulsen. Mechanische receptoren reageren op aanrakingen en geluid. Chemische receptoren
binden bepaalde moleculen uit de omgeving. Zintuigen hebben een prikkeldrempel die moet worden
overschreden om een impuls te kunnen veroorzaken. Voor een adequate prikkel is de prikkeldrempel
van een zintuigcel het laagst. Adaptatie is een aanpassing van de gevoeligheid van een zintuig bij een
aanhoudende prikkelsterkte.
6.2 Het oog
Het harde oogvlies is wit, stevig een geeft bescherming. Het hoornvlies is doorzichtig en zorgt voor de
voortzetting van het harde oogvlies aan de voorzijde. De iris (regenboogvlies) is het gekleurde deel
van het oog. De pupil is de opening van de iris. Het vaatvlies bevat veel bloedvaten en zorgt voor de
voeding van een groot deel van het oog. Het netvlies is de binnenste laag van de wand van een oog
met lichtreceptoren. De gele vlek is een plaats in het centrum van het netvlies. De blinde vlek is een
plaats in het netvlies waar de oogzenuw het oog verlaat en de doorgang voor bloedvaten. Het
glasachtig lichaam houdt het netvlies op zijn plaats. De ooglens is de bolle lens achter de iris en de
pupil.
Het hoornvlies, de lens en het straalvormig lichaam zorgen ervoor dat een scherp beeld op het
netvlies ontstaat. Lichtstralen di een oog binnenvallen worden gebroken door het hoornvlies en de
lens. In het straalvormig lichaam liggen de accommodatiespieren. De lenzen hangen met behulp van
lensbandjes in de straalvormige lichamen. Accommoderen is de vorm van de lens aanpassen op de
afstand waarop een voorwerp zich bevindt. Op het netvlies wordt een omgekeerd, verkleind beeld
gevormd. In de gezichtscentra in de grote hersenen wordt het beeld waargenomen.
bij lenzen wordt de ligging van het brandpunt bepaald door de vorm van de lens. Negatieve (holle)
lenzen divergeren het licht. Positieve (bolle) lenzen convergeren het licht. Hoe boller de lens, hoe
kleiner de brandpuntafstand. Bij een bolle lens met een vaste brandpuntafstand wordt de
beeldafstand kleiner naar mate de voorwerpsafstand groter wordt.
Bijziendheid is voorwerpen van dichtbij scherp kunnen waarnemen. Verziendheid is voorwerpen van
veraf scherp kunnen waarnemen. De pupilreflex beschermt lichtreceptoren in het netvlies tegen een
te hoge lichtintensiteit. Kringspieren en straalsgewijs lopende spieren in de iris bepalen de
pupilgrootte.
Het netvlies bestaat uit 3 lagen: een laag zenuwcellen die de impulsen geleiden naar het centrale
zenuwstelsel, een laag lichtreceptoren waarin impulsen ontstaan en een laag pigmentcellen die licht
absorberen waarmee ze de zintuigcellen beschermen. In de gele vlek wordt het scherpste beeld
waargenomen. Staafjes en kegeltjes bevatten lichtgevoelige pigmenten. Met staafjes kun je alleen
contrasten waarnemen. Er zijn meerdere staafjes op een zenuwcel aangesloten en ze zijn gevoelig
voor verschillende kleuren licht behalve rood.
Met kegeltjes kun je kleuren en details waarnemen. Er zijn 3 type kegeltjes die gevoelig zijn voor
rood, groen of blauw licht. De impulsen van elk kegeltje worden apart doorgegeven aan een
zenuwcel. Bij stereoscopie kan je diepte zien. Bij optisch chiasma kruisen de oogzenuwen elkaar
gedeeltelijk. Door de vergelijking van de beelden van beide ogen in de gezichtscentra kun je diepte
waarnemen.
6.3 Gedrag beschrijven
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shiriveldman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.