Deze samenvatting is voor een PTA 5e klas VWO en gaat over de Verenigde Staten: ideaal en werkelijkheid uit de themakatern van Feniks, geschiedenis voor de tweede fase. In de samenvatting wordt elk hoofdstuk behandelt en worden de belangrijkste dingen in losse punten opgeschreven. Alle 5 de hoofdst...
H1. De koloniën en het moederland 1607-1775
- begin 16e eeuw Midden- en Zuid-Amerika en zuidelijke deel Noord-Amerika
verovert door Spanjaarden
17e en 18e eeuw oostkust Noord-Amerika in bezit door NL, franse en engelse
kolonisten → engelsen stichten 13 koloniën
- rond 1750 13 engelse koloniën welvarend gebied
↳ zuidelijke koloniën exporteren: tabak, rijst en indigo
↳ ‘midden koloniën’ (NY & Pennsylvania) exporteren: graan
↳ noordelijke koloniën (New Hampshire & Massachusetts)
→ ook belangrijk midden/noord: bosbouw, scheepsbouw, handel en scheepvaart
- koloniën (niet pennsylvania) bestuurd door koninklijke gouverneurs
↳ welvarende deel van bevolking via soort parlement ook macht, vorm van
kiesrecht voor bezittende klassen (mannen)
- Frankrijk absolute monarchie door Lodewijk XIV (1638-1715)
↳ ijzeren greep op bestuur en verwachte gehoorzaamheid
- theorie achter absolute monarchie droit devin → goddelijke recht
↳ koning zou gezag van god hebben gekregen en kon ook niet afgezet worden
→ in tijd verlichting veel kritiek (Rousseau, Montesquieu, Voltaire), deze
denkbeelden drongen ook in Amerika door
- Absolutisme: volledige macht ligt bij een persoon (koning, vorst)
- Glorious Revolution 1688: koning Jacobus II afgezet en vervangen door dochter
Mary (man NL stadhouder Willem II)
↳ koningschap aan banden gelegd
- Bill of Rights 1689 legt fundamentele rechten van parlement en burgers vast
↳ parlement en koning delen macht
- John Locke (1632-1704)
→ verwierp het ‘goddelijk recht’: koning kreeg macht niet van hoger maar ‘van
onderop’ via ‘contract met inwoners land’
→ burgers gaven koning gezag zodat hun rechten gegarandeerd konden worden
→ koning kon elk moment worden afgezet als hij onrechtvaardige dingen deed:
‘contract met burgers opgezegd’
→ bezittende klassen (landeigenaren) ruggengraat van land,
belangrijk dat niet recht van de sterkste zou worden overwonnen, brengt life,
liberty and property in gevaar: deze 3 natuurlijke rechten, kon iedereen aanspraak op maken.
- welvarende amerikaanse elite in kolonies aangesproken door Locke
life, liberty and property leus voor amerikaanse revolutie.
- Boston Tea Party 1773 aanleiding voor strijd tussen kolonien en moederland
↳ engelsen hieven belasting op invoer thee, kolonisten goedkope chinese thee
smokkelen om belasting te ontduiken. 1773 thee door engelsen rechtstreeks uit
azië op amerikaanse markt gebracht: thee goedkoper dan de gesmokkelde thee
(engelsen zo definitief monopolie krijgen). Kolonisten boos en verklede zich als
indianen, in haven Boston honderden kisten thee overboord gegooid.
→ overheid greep in: haven Boston geblokkeerd en invloed van burgers op
bestuur tot minimum beperkt → Intolerable Acts
- 1774 Continentale Congres in Philadelphia
↳ eisen gesteld aan engelse overheid en engelse producten geboycot, maar
engelsen luisterde niet.
- 1775 oorlog tussen moederland en 13 koloniën → onafhankelijkheidsoorlog
- meer aanleidingen voor onafhankelijkheidsoorlog
→ Boston Tea Party
, - → economische problemen: amerika leverde te weinig op.1
probeerde door belastingen het betaalbaar te houden, maar hier verzette
kolonisten zich tegen (economisch moeilijk 1760-1770)
→ politiek: ‘No taxation without representation’, onterecht dat ze niet werden
vertegenwoordigd in het Lagerhuis (onderdeel britse parlement) terwijl andere delen
koninkrijk wel zetels kregen, voelde zich behandeld als ‘slaves’.
- engelse koning niet zomaar belastingen door de strot duwen, dit werd versterkt
door verlichte ideeën → kolonisten ervoeren engelse regime als verstikkend
→ engeland afgebeeld als ouder moeder/vader die kinderen niet los wilde laten
H2. De Verenigde Staten in wording 1775-1796
- 4 juli 1776 Amerikaanse onafhankelijkheid → onafhankelijkheidsverklaring
ondertekend.
- Thomas Jefferson stelde aanklacht tegen Engelse koning George III op
→ Koning was een machtswellusteling en een tiran
- na aannemen van onafhankelijkheidsverklaring overal feest gevierd
↳ in NY standbeeld Georg III van sokkel afgetrokken en in stukken gehakt.
- Niet elke amerikaan sloot zich gelijk aan bij onafhankelijkheidsstrijd
↳ degene die niet heel afhankelijk waren van Engelsen kozen kant vd opstand.
→ vrijwilligers uit continentale leger, werden slecht betaald, nauwelijks uniformen,
vaak honger. Slechte organisatie en financiering voor leger.
- kolonisten oorlog gewonnen door doorzettingsvermogen en Fransen die in 1778
partij kozen voor opstandelingen → natuurlijke vijanden engelsen.
- 1781 engels leger in Yorktown (virginia) omsingeld door fransen en kolonisten, ze
verloren de slag → Britse parlement besloot in 1782 vijandelijkheden te staken
→ overwinning vastgelegd in Vrede van Parijs (1783)
- Geen sterk eenheidsgevoel tussen inwoners koloniën, engelse aanhangers met
pek en veren ingesmeerd (symbolische uitstoting uit gemeenschap)
↳ ontstond sterke afkeer van aristocratie en ongelijkheid tussen de standen
→ in nieuwe onafhankelijke staat burgers beoordeeld naar prestaties niet naar
afkomst.
- term ‘Amerikanen’ in 18e eeuw gebruikt om minderwaardige inwoners britse rijk
aan te duiden → woonde aan overkant oceaan en hadden minder rechten dan
Engelse staatsburgers
- in 1783 nog geen echt ‘Verenigde Staten’, verbondenheid verschilde per regio
↳ noordelijke staten (New England) en middengebied (Pennsylvania en New York)
nationale gevoel sterker aanwezig dan zuidelijke staten.
- inwoners uit Virginia eerste kolonie die zich had vrijgevochten en republiek waren
geworden → lotgenoot was Republiek der Zeven Provinciën (nederland)
↳ Amerika groot en dus moeilijk te besturen, mensen woonden erg verspreid en
niet veel in de steden → amerikaanse politici stuitten op 3 problemen
- uitgangspunt onafhankelijkheidsverklaring was volkssoevereiniteit
↳ volk heeft beslissende macht (regering kan worden gekozen en afgezet door
volk)
- elk van 13 staten regelde zaken als kiesrecht en volksvertegenwoordiging
afzonderlijk → 1830 in alle staten algemeen kiesrecht voor witte mannen
↳ indianen en slaven werden buiten beschouwing gelaten
→ vrije zwarte hadden in zuidelijke staten evenmin kiesrecht, sommige noordelijke
staten wel.
- witte vrouwen behoorde wel tot volk maar geen kiesrecht (behalve New Jersey tot 1807
kiesrecht voor vrouwen)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper HannahLommen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
