Contents
Les 1 Algemene intro + bacteriologie ............................................................................................................................... 3
Hoe micro-organismen de mens en de omgeving beïnvloeden ............................................................................... 3
Verschillen tussen prokaryote en eukaryote cellen.................................................................................................. 3
Domeinen .................................................................................................................................................................. 4
Celademhaling en fermentatie ................................................................................................................................. 5
Geschiedenis van de microbiologie .......................................................................................................................... 6
Indeling...................................................................................................................................................................... 8
Bacteriële groeicurve ................................................................................................................................................ 8
Morfologie van bacteriën.......................................................................................................................................... 9
Principe gram-kleuring ............................................................................................................................................ 10
Inclusions................................................................................................................................................................. 12
Verticale en horizontale genoverdracht ................................................................................................................. 12
Endosporen uit gram-positieve bacteriën .............................................................................................................. 14
Groeimedium .......................................................................................................................................................... 15
Les 2 Virologie ................................................................................................................................................................. 15
Definitie en algemene kenmerken van een virus ................................................................................................... 15
Virale kweek en detectie......................................................................................................................................... 16
Cytopathologische effecten (CPE) van een positieve virus kweek ......................................................................... 17
Oncogeen virus ....................................................................................................................................................... 17
Structuur van een virus en de naamgeving van de verschillende onderdelen met hun bijbehorende functies .... 18
Verschillende stappen die plaatsvinden tijdens de vermenigvuldiging van virussen in cellen .............................. 19
Diagnostiek van virale infecties .............................................................................................................................. 27
Les 3 Infectieziektes en Emerging infectious diseases .................................................................................................... 28
Verschillende vormen van symbiose ...................................................................................................................... 28
Het belang van normale microbiota ....................................................................................................................... 28
Factoren die bijdragen aan het ontstaan van opportunistische infecties .............................................................. 28
Infectieziekten......................................................................................................................................................... 29
Transmissieroute..................................................................................................................................................... 31
Reservoir ................................................................................................................................................................. 31
Prevalentie en incidentie ........................................................................................................................................ 31
Epidemiologie ......................................................................................................................................................... 32
Belang van onderzoek ............................................................................................................................................. 32
Oorzaken van ziekhuisinfecties en de voornaamste typen ziekenhuisinfecties ..................................................... 33
Emerging infectious diseases .................................................................................................................................. 34
Ebola Virus .............................................................................................................................................................. 34
Griep en antigene shift en - drift............................................................................................................................. 35
1
,Les 4 Afweer en toepassingen van immunologie ........................................................................................................... 36
Verdedigingslijnen................................................................................................................................................... 36
Onderscheid tussen humorale en cellulaire afweer ............................................................................................... 37
Stappen van fagocytose .......................................................................................................................................... 38
Globale functie van complement activatie ............................................................................................................. 39
Functie van interferon (alpha, beta) ....................................................................................................................... 39
Proces van ontsteking en koorts ............................................................................................................................. 40
Specifieke afweer .................................................................................................................................................... 41
Functies van antilichaam-antigeen interactie ......................................................................................................... 43
Infecties die invloed hebben op het immuunsysteem............................................................................................ 44
Antilichaam-antigeeninteracties in de diagnostiek ................................................................................................ 46
Passieve en actieve immunisatie ............................................................................................................................ 48
Verschillende type vaccins en hun eigenschappen................................................................................................. 49
Les 5 Microbiële pathogenese ........................................................................................................................................ 50
Plaatsing van micro-organismen in een risicogroep ............................................................................................... 51
Bacteriële virulentiefactoren (inclusief toxines) ..................................................................................................... 51
Pathogenese van tetanus, botulisme en cholera.................................................................................................... 57
Pathogeniteitsmechanismen van virussen ............................................................................................................. 59
Les 6 Humane microbiota en ziekteverwekkers ............................................................................................................. 60
Lichaamsdelen met een commensale microbiota, belangrijkste soorten van de microbiota, factoren die de
samenstelling beïnvloeden en functies van humane microbiota ........................................................................... 60
Infecties door commensalen....................................................................................................................................... 62
Virale huidinfecties ..................................................................................................................................................... 64
Infecties van het centrale zenuwstelsel ...................................................................................................................... 65
Infecties van het spijsverteringskanaal ....................................................................................................................... 67
Les 7 Urineweginfecties, SOA’s en luchtweginfecties .................................................................................................... 71
Urineweginfecties ....................................................................................................................................................... 71
Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA, STD, STI) ............................................................................................. 73
Gonorroe ................................................................................................................................................................. 73
Chlamydia................................................................................................................................................................ 74
Syfilis ....................................................................................................................................................................... 75
Vulvovaginitis .......................................................................................................................................................... 76
Virale infecties van de geslachtsorganen.................................................................................................................... 76
Luchtweginfecties ....................................................................................................................................................... 77
Bovenste luchtweginfecties .................................................................................................................................... 77
Onderste luchtweginfecties .................................................................................................................................... 78
2
,Les 1 Algemene intro + bacteriologie
- Last Universal Common Ancestor (LUCA)= hieruit zijn de verschillende organismen ontstaan.
Hoe micro-organismen de mens en de omgeving beïnvloeden
- Micro-organismen (microben)= levensvormen die te klein zijn om met het blote oog te kunnen waarnemen.
• Diverse vorm en eigenschappen.
• Aanwezig in elke omgeving waar leven mogelijk is (bodem, water, dieren).
• Zowel eencelligen als meercelligen.
• Leefgemeenschap (=ecosysteem) van micro-organismen (ze gaan interacties met elkaar aan).
• Onmisbaar voor leven op aarde (om bijv de stikstofkringloop te kunnen laten plaatsvinden).
- Impact van micro-organismen op de mens:
• Meeste micro-organismen zijn onschadelijk, enkele zijn schadelijk.
• Vele zijn nuttig voor de mens (landbouw, darmmicrobiota, voedselbereiding, industrie,
waterzuivering, biotechnologie, geneesmiddelenproductie, biobrandstof productie).
• Micro-organismen zijn niet meer de belangrijkste doodsoorzaak, doordat er veel onderzoek gedaan
is.
Verschillen tussen prokaryote en eukaryote cellen
Prokaryoten Eukaryoten
- Bacteria en Archaea. - Planten, dieren, algen, protozoa, schimmels.
- Geen kern. - DNA verpakt in een membraan omgeven kern.
- Geen membraan-omgeven organellen. - Cellen bevatten organellen waarin specifieke
- Circulaire chromosoom in de nucleoïde celfuncties plaatsvinden.
regio. - Lineaire chromosomen in de nucleus.
- Plasmides (nodig voor bijv antiobiotica - Meer/groter DNA.
resistentie). - Wel histonen.
- Kleiner/compacter DNA. - Wanneer aanwezig een simpele celwand.
- Geen histonen. - Deling door mitose.
- De celwand bestaat vaak uit peptidoglycaan.
- Binaire deling.
- Bevatten wel ribosomen!
3
, - Gemeenschappelijke eigenschappen microbiële cellen:
• Cytoplasmatisch (cel)membraan= barrière dat de binnenkant van de cel van de buitenkant scheidt.
• Cytoplasma= water mengsel van macromoleculen, organische stoffen, ionen en ribosomen. Hierin
ligt het cytoskelet. Dit speelt een rol bij celdeling, celvorm, groei, DNA beweging een uitlijning van
organellen.
• Ribosomen= eiwitsynthese. Bestaat uit 2 subeenheden opgebouwd uit eiwitten en rRNA. Bij
prokaryoten 70S en bij eukaryoten 80S.
S= geeft de relatieve sedimentatie snelheid aan tijdens ultrasnelle centrifugatie.
• Celwand= in sommige microben, geeft sterkte aan de cel.
Domeinen
Bacteria Archaea Eukaryoten Virussen
- Prokaryoten. - Prokaryoten. - Planten, dieren - 50 nanometer.
- Ongedifferentieerde - Ongedifferentieerde (parasitaire wormen), - Geen echte organismen.
cellen van ca. 1-10 µm, cellen van ca. 1-10 µm. schimmels, protisten - Geen cellen.
maar veel variantie. - Historisch geassocieerd (protozoa en algen). - Geen eigen
- Verdeeld in een groot met extreme omgevingen, - Zowel ééncelligen als metabolisme.
aantal taxonomische maar niet uitsluitend meercelligen. - Zeer divers.
groepen. extremofielen (=
4
