Voor de selectietoets Criminologie krijg je ongeveer 70 pagina's literatuur van de universiteit (Leiden) binnen. Hier vind je een samenvatting van de literatuur van 2020/2021.
De therapeutische werking van slachtofferdeelname aan het strafproces
Een kritische beschouwing vanuit een psychotraumaperspectief
1. Inleiding
De positie van het slachtoffer is de afgelopen decennia veranderd. Slachtoffers van ernstige
geweldsmisdrijven hebben het recht op te spreken tijdens het strafproces. Dit kan door
middel van een actieve rol en passieve rol. De actieve rol kan betekenen dat je spreekt
tijdens de het strafproces. De passieve rol kan zijn dat je als slachtoffer informatie over het
strafproces ontvangt. Het slachtoffer heeft dus het recht om te spreken over de gevolgen
van het misdrijf op zijn of haar leven. Het spreekrecht is alleen toegankelijk voor directe
nabestaanden en slachtoffers. De kring van gerechtigden is sinds de zaak van Robert M.
verbreed naar ouders van jonge kinderen.
Het spreekrecht is blijkens de memorie van toelichting ingevoerd ter bevordering van het
emotioneel herstel van slachtoffers. De Europese Commissie is van mening dat de
gebruikmaking van processuele rechten, ongeacht de aard van die rechten, een
therapeutische werking kan hebben. Maarten Kunst zal verder onderzoeken wat de relatie is
tussen slachtofferdeelname aan strafrechtelijke procedures en hun emotionele herstel.
Verder zal er gekeken worden naar de anti therapeutische effecten. Volgens het leerstuk van
therapeutische jurisprudentie kan recht zowel positieve als negatieve gevolgen hebben.
2. Slachtofferschap van criminaliteit als traumatiserende gebeurtenis
De emotionele verwerking van slachtoffer van criminaliteit wordt in de literatuur meestal
benoemd in de termen van posttraumatische stres stoornis oftewel PTSS.
PTSS is voor het eerst erkend in 1980 in de derde editie van ‘Diagnostic and Statistic manual
of Mental Disorders’. De nieuwste definitie van PTSS luidt: indien er sprake is van een
gebeurtenis waaraan het slachtoffer blootgesteld is geweest die:
- Traumatisch van aard was en gevolgd wordt door herbeleving van de traumatische
gebeurtenis.
- Vermijding van prikkels die aan de traumatische gebeurtenis doen herinneren.
- Negatieve verandering brengt in gedachten en gemoedstoestand.
- Verandering in prikkelbaarheid en reactiviteit veroorzaakt.
Er kan van een traumatische gebeurtenis gesproken worden bij:
- Blootstelling aan de dood
- Een dreigende dood
- Ernstig letsel of dreiging daarvan
- Seksueel geweld of dreiging daarvan
Blootstelling aan een traumatische gebeurtenis kan indirect en direct zijn. Bij indirecte
blootstelling moet je denken aan professional die beelden moeten bestuderen van
kindermisbruik. Dus zij zijn getuige van slachtofferschap.
Om van PTSS te spreken moet het slachtoffer klachten hebben die ten minste langer dan een
maand aanhouden en leiden tot substantieel lijden of beperking van functionering. De
symptomen van PTSS worden pas na verloop van tijd als abnormaal gezien. PTSS heeft een
enorme variëteit aan symptomencombinaties, dus zeer uiteenlopende klachten kunnen
leiden tot een diagnose van PTSS. De enige overeenkomst is dat er sprake is geweest van
een traumatische gebeurtenis.
, Subklinische of partiele PTSS: in deze gevallen is niet aan alle gevallen symptoomcriteria
voldaan. Onderzoek naar de incidentie van PTSS onder slachtoffers van criminaliteit is
schaars echter uit een onderzoek uit 2002 blijkt dat 25 procent een vorm van PTSS had. Het
grotere deel heeft enkel last van tijdelijke ontregeling en dat vereist geen medische hulp.
3. De emotionele verwerking van slachtofferschap en deelname aan het strafproces
De emotionele verwerking van de slachtofferervaring kan de keuze van het slachtoffer
beïnvloeden om wel of niet deel te nemen aan het strafproces.
De deelname aan het strafproces kan het verwerkingsproces beïnvloeden. De relatie tussen
de verwerking en de deelname aan het strafproces werkt wederkerig.
De emotionele verwerking van het misdrijf kan van invloed zijn voor het slachtoffer om wel
of geen aangifte te doen. Negatieve emoties zoals angst en schaamte zorgen ervoor dat het
slachtoffer geen aangifte doet. Echter ten aanzien van gevoelens van wraak wordt er vaak
wel aangifte gedaan.
De emotionele verwerking van de slachtofferervaring kan van invloed zijn op de keuze om
tijdens het strafproces wel of geen gebruik te maken van processuele rechten.
- Slachtoffers die te maken hebben met PTSS-klachten maken vaak gebruik van het
spreekrecht. Zij worden hoogstwaarschijnlijk gestimuleerd door wraakgevoelens.
Pre-, peri-, posttraumatische factoren bepalen of het slachtoffer wel of geen pathologische
klachten ontwikkelt.
- Pre traumatische factoren: het gaat om kenmerken en omstandigheden die ten tijde
van de slachtofferervaring aanwezig waren, zoals persoonlijkheidstrekken en
beschikbare hulpbronnen
- Peri traumatische factoren: het gaat om de kenmerken en omstandigheden van de
periode na de traumatische gebeurtenis.
- Posttraumatische factoren: het gaat om de kenmerken en omstandigheden na de
traumatische gebeurtenis, zoals reacties van derden.
Contacten met vertegenwoordigers van strafrechtsketens kan van invloed zijn op het
klachtenbeloop van slachtoffers. Slachtoffers die het gevoel hadden correct te waren
bejegend kregen minder last van PTSS-symptomen. Slachtoffers die incorrect bejegend
werden kampten met vroege symptomen van PTSS.
- Het gevoel van correcte bejegening kan een buffer vormen tegen de ontwikkeling van
abnormale klachten
- Het gevoel van incorrecte bejegening, een vorm van secundaire victimisatie, kan
bijdragen aan, het ontwikkelen van abnormale klachten.
Volgens Maarten Kunst heeft de deelname aan het strafproces ook na de opsporingsfase
geen substantiële impact op de emotionele gesteldheid van het slachtoffer.
- De volgings- en berechtigingsfase vinden namelijk pas lange tijd na de traumatische
slachtofferervaring plaats. De meeste slachtoffers zullen teruggekeerd zijn naar hun
oude niveau van emotioneel functioneren.
Onderzoek 2010 lens en collega’s: een grote groep slachtoffers die voldeden aan het
spreekrecht, namen enkele weken voor de behandeling van hun zaak en enkele weken na de
zaak een vragenlijst af voor PTSS. 3 soorten slachtoffers: 1. Gebruikte het spreekrecht, 2.
Gebruikte het spreekrecht door schriftelijke slachtofferverklaring, 3. Maakte van beide geen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evavanoord1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
