De late middeleeuwen en de Renaissance zijn van invloed geweest op de vorming van de
Republiek. Voorheen kenden de Nederlanden een hofstelsel. Er komt technische
vernieuwing wat zorgt voor extra graanproductie. Het overschot wordt verkocht op de
markt waar extra geld verdiend wordt. Er is een terugkeer van de geldeconomie.
Par. 1.1 - Opstand in de Nederlanden (1515-1572)
De Nederlanden waren een sterk verstedelijkt gebied → gunstig voor de handel dankzij
de centrale ligging.
Nadruk lag op handel en nijverheid. De stedelijke burgerij had een sterke positie in de
samenleving.
1464: invoering Staten-Generaal
1515: Karel V aan de macht, hij erft onder andere de Nederlanden. Karel V was streng
katholiek. Hij maakt van de Nederlanden een aaneengesloten gebied. De gewesten
kwamen onder Habsburgs bezit. Op de zeeën moest Karel V concurreren met Portugal.
Op land was zijn grootste concurrent Frans l van Frankrijk.
1519: Karel V wordt keizer van het Duitse Rijk.
In Brussel: Centrale Rekenkamer → zorgde voor inning van belastingen.
De Grote Raad → hoogste rechtbank
Gewesten betaalden beden → jaarlijkse belastingen. Karel V kwam met centralisatie en
uniformering. Adel, steden en gewesten ontevreden → hun privileges verdwenen.
- centralisatie = politiek om vanuit een centrale stad het land te regeren
- uniformering = politiek om in alle gewesten dezelfde wetten door te voeren
De adel, steden en gewesten gingen streven naar particularisme → behouden van
privileges.
Karel V wilde zijn macht in Heilig
Romeinse Rijk versterken.
Reformatie (kerkhervorming)
zorgde voor onrust.
, ‘Maarten Luther’
Duitsers kregen sympathie voor Maarten Luther, die de katholieke kerk bekritiseerde.
Kritieken:
1. katholieke kerk had te veel macht door zelfbedachte regels en wetten (aflaten)
2. alleen de Bijbel was belangrijk en moest worden vertaald naar volkstaal
3. zaken die niet in de Bijbel stonden moesten worden afgeschaft:
- heiligenverering
- kloosterorden
De Paus riep Luther op zijn standpunten terug te nemen: Luther verbrandt dit bevel.
Karel V stond alleen katholieke geloof toe.
Luther had drie hoofdgedachten:
1. mensen kunnen alleen door de genade van God worden gered: God vergeeft, de
mens niet.
2. mensen kunnen alleen door het geloof tot God komen, niet door ‘goede werken’,
zoals biechten, pelgrimstochten of aflaten.
3. mensen zijn zelf direct verantwoording schuldig aan God. Een gelovige heeft
genoeg aan een Bijbel als richtlijn, omdat dit het woord van God is. De rol van
priesters is minder belangrijk.
1517: Luther publiceert 95 stellingen
1521: Rijksdag in Worms → Luther moest verschijnen in de Rijksdag van Worms voor
een vergadering van de vorsten van het Duitse Rijk. Er wordt hem gevraagd zijn 96
stellingen terug te nemen. Luther weigert. Karel V sprak rijksban uit over Luther.
Luther krijgt bescherming van de Keurvorst Frederik van Saksen en wordt verstopt op
kasteel de Wartburg. Daar vertaalde Luther de Bijbel in Duitse volkstaal. Door de
kerkelijke ban gingen Luther volgelingen eigen kerkgemeenten stichten. Er ontstond een
kerksplitsing. Lutheranen kregen steun van vorsten in het Heilige Roomse Rijk. Voor
vorsten was het namelijk aantrekkelijk, want:
● vorst zou hoofd worden van de kerk = macht
● kloosters worden gesloten = bezittingen voor de vorst
● vorst moet door het volk worden gehoorzaamd = macht
1555: Augsburgse Religievrede → aanhangers lutheranisme protesteerden op een
Rijksdag tegen inperking van de godsdienstvrijheid, vandaar de naam protestanten.
Protestanten namen ook bezittingen van rijke katholieke kerken in beslag om lutherse
gemeenten te bouwen. Er ontstond oorlog tussen Karel V en de lutherse vorsten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisawouters2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.