Samenvatting
Samenvatting Aardrijksunde VWO 3 Hoofdstuk 3 Chili het land waar de aarde ophoudt
Samenvatting Aardrijksunde VWO 3 over Hoofdstuk 3: Chili het land waar de aarde ophoudt. Per kopje uit het boek samengevat.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 3 pagina's
Voorbeeld 2 van de 3 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
De Geo 3 VWO H3 Chili: het land waar de aarde ophoudt§ 3.1 Chili beeft
Zware bevingen
►In 1960 was er een zware aardbeving met een kracht van 9.5 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag ondiep.
Seismologen konden niet geloven wat hun apparatuur registreerde. De meeste slachtoffers vielen bij de tsunami die als
gevolg van de beving ontstond. Het precieze aantal kon niet worden vastgesteld, omdat er geen betrouwbaar
bevolkingsregister was.
● De laatste grote aardbeving in Chili was in februari 2010 in het zuiden van Chili. Na een aardbeving vindt altijd een
serie van naschokken plaats. Ze zijn het gevolg van het ontladen van de spanning op andere plekken langs de breuk.
Wegduiken
► In Chili botst (convergentie) de Nazcaplaat met de Zuid-Amerikaanse plaat. Hierbij duikt de oceanische plaat weg
onder de continentale plaat. Dit wegduiken heet subductie.
Op het raakvlak van de platen is veel wrijving. De onderduikende plaat trekt de bovenliggende plaat mee naar beneden.
Hierdoor ontstaat er grote spanning tussen de platen. Deze ontlaadt zich door een aardbeving.
● Er zijn drie soorten breuken:
- een zijschuivende breuk of horizontale verschuiving
- een opschuivingsbreuk: de aardkorst wordt naar boven geduwd
- een afschuivingsbreuk: een blok zakt langs het schuine breukvlak naar beneden
Seismisch gat
►Na zo’n beving bouwt de spanning langzaam weer op. Een gebied waar al lang geen zware aardbeving is
voorgekomen, noem je een seismisch gat.
Het Andesgebergte
► Het Andesgebergte is ontstaan doordat de wegduikende Nazcaplaat smelt onder de Zuid-Amerikaanse plaat. Magma
stijgt op en vormt een reeks van vulkanen. Door de druk van het opstijgende magma worden de gesteentelagen
geplooid. Op die manier ontstaat een plooiingsgebergte.
● Breukgebergten vind je vaak bij afschuivingsbreuken. Het hogere deel heet een horst, het lagere deel een slenk.
● Doordat de oceaanbodem wordt gedwongen naar beneden te buigen, is aan de westkust van Chili een trog ontstaan.
§ 3.2 Chili brandt
Ontstaan van vulkanen
► De vulkanen van Chili zijn net als de aardbevingen en het Andesgebergte het gevolg van de subductie. De Nazcaplaat
is zwaarder, want deze bestaat uit basalt. Dit is een stollingsgesteente dat snel afkoelt. Graniet, waaruit de Zuid-
Amerikaanse plaat bestaat, koelt langzamer af. Daarom duikt de Nazcaplaat weg en zinkt hij in de aardmantel.
● De convectiestroom in de aardmantel kan de oceaanbodem wel 600 tot 700 km naar beneden trekken. Op een
bepaalde diepte begint de oceanische korst te smelten. Daardoor stijgen magmabellen op die langs breuken het
aardoppervlak kunnen bereiken. Hier vormt het explosieve vulkaanketens.
Drie platen
►In zuiden van Chili ontmoeten drie platen elkaar.
● Bij mid-oceanische ruggen wordt aardkorst gevormd. Bij Chili verdwijnt die al snel, omdat er subductie plaatsvindt.
Explosieve vulkanen
► De vulkanen die bij subductie ontstaan, zijn stratovulkanen. De uitbarstingen van deze vulkanen zijn erg explosief. Dit
komt doordat het magma taai en stroperig is en veel gas kan bevatten. Het magma stolt in de kraterpijp. Deze raakt
verstopt en de druk wordt groot. Bij een explosieve uitbarsting komt deze druk vrij. Soms is er sprake van een
pyroclastische stroom, een gloeiende wolk van as en stof die met grote snelheid van de vulkaanhelling naar beneden
komt.
● Stratovulkanen zijn opgebouwd uit afwisselende lagen lava en vulkanische as. Ze hebben steile hellingen.
Bijzondere eilanden
► De Juan-Fernándezeilanden zijn een archipel. Het bijzondere is dat ze vulkanisch zijn, terwijl ze niet aan de rand van
een plaat liggen.
, ● Diep in de aardmantel liggen mantelpluimen, kolommen van gesmolten gesteente die vanuit het onderste deel van de
aardmantel naar boven komen. De top van een gesmolten mantelpluim noem je een hotspot. Boven een hotspot
ontstaat een vulkaan. De plaat drijft over de hotspot heen. Hierdoor ontstaat een rij vulkanische eilanden.
● Het magma dat uit de mantelpluimen naar boven komt, is erg vloeibaar. Vulkanen die op deze manier ontstaan, heten
schildvulkanen. De uitbarstingen van dit soort vulkanen noem je effusief: ze zijn vrij rustig van aard.
§ 3.3 Klimaat
Unieke ligging
► Chili is 4.500 km lang en gemiddeld 170 km breed.
● Chili kent vier seizoenen. De winter duurt van juni tot en met augustus en de zomer van december tot en met
februari.
● Door de uitgestrektheid van het land heeft Chili veel klimaten. In het noorden is het kurkdroog. Daar ligt de Atacama.
Rond de hoofdstad Santiago is er een mediterraan klimaat. Hoe meer je in Chili naar het zuiden reist, hoe kouder en hoe
natter het wordt. Hier heerst een gematigd zeeklimaat. In de Andes is er een hooggebergteklimaat.
Droogte in Chili
►Het droge klimaat in het noordelijke deel van Chili wordt bepaald door drie factoren.
● Tussen de 25 en 45° Z.B. ligt voor de kust van Chili een hogedrukgebied. Bij dit subtropische maximum stroomt de
lucht aan het aardoppervlak weg. Deze lucht wordt vervangen door dalende lucht die kouder is. De dalende lucht wordt
warmer, zet uit en kan meer waterdamp bevatten. Het wordt dan droger.
● Voor de kust van Chili stroomt een zeestroom. Deze komt van de Zuidpool en is koud. De zeestroom koelt de lucht die
langs de westkust stroomt. Het koude water verdampt bijna niet en er wordt boven de oceaan dus geen regen gevormd.
● In het noorden van Chili houdt het Andesgebergte oceaanlucht uit het oosten tegen. Er ontstaan stuwingsregens aan
de oostkant van de Andes, terwijl Chili in de regenschaduw van dat gebergte ligt.
▪ Ten zuiden van 40° Z.B. overheersen de aanlandige westenwinden. Ze brengen stuwingsregens aan de westkant van de
Andes.
Atacamawoestijn
► In het noorden ligt het droogste gebied ter wereld: de Atacamawoestijn. Door uitbreiden van de woestijn verdwijnt
landbouwgrond.
● In het westen van Chili vangt men met netten waterdruppels van de Camanchaca (= mist) op.
▪ Een mistvanger kan per dag per m2 5 liter water opvangen.
El Niño
► De koude zeestroom bevat veel zuurstof en daardoor veel voedingsstoffen voor vis. In sommige jaren is het water
voor de kust maandenlang warmer dan normaal. Daardoor wordt er minder vis gevangen. Deze situatie heet El Niño.
● Tijdens El Niño is er meer verdamping en dus meer neerslag. Aan de kust van Chili ontstaat schade door
overstromingen, aardverschuivingen en modderstromen.
§ 3.5 Verstedelijking in Zuid-Amerika
Urbanisatie
► Twee kenmerken van de verstedelijking van Zuid-Amerika zijn:
● Primacy: er is één grote stad,met daarnaast nog vele kleine steden. Deze primate city is het centrum van de politiek en
de economie.
● De urbanisatiegraad van Zuid-Amerika bedraagt 75%.
De Zuid-Amerikaanse stad
► De meeste Zuid-Amerikaanse steden vertonen veel overeenkomsten qua opbouw.
● Er is een historische binnenstad met een daaraan grenzend central business district (cbd). Hier vandaan strekken zich
gebieden uit waar rijke mensen wonen en waar moderne winkels en kantoren zijn gevestigd.
● Hoe verder je van het cbd komt, hoe lager de inkomens. Aan de randen van de stad vind je de enorme
zelfbouwwijken.
● Langs de belangrijke verkeerswegen vind je de industriewijken, vaak met arbeiderswijken eromheen.
Santiago
► Santiago is altijd de hoofdstad van Chili geweest.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Emmavanb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen