Duidelijke overzichtelijke samenvatting van heel tijdvak 5. Onderwerpen: Europese expansie, de renaissance, humanisme, kerkhervorming, Luther, Calvijn en de Nederlandse opstand.
Geschiedenis aantekeningen tijdvak 5
De Europese expansie:
West-Europa begon langzamerhand weer op te bloeien. Maar het wereldbeeld van West-
Europeanen bleef toch nog heel erg beperkt, dit is hoe je denkt over de wereld en hoe deze eruit
ziet. De Europeanen wisten nauwelijks hoe de wereld buiten Europa er uit zag, ze kende alleen
Europa, Noord-Afrika en de Arabische wereld. Maar hier ging in de loop van de 15 e eeuw verandering
in komen, want toen begon de Europese expansie. Dit begrip houdt in uitbereiding van Europa,
Europa ging zich dus uitbreiden buiten Europa.
Redenen voor Europese expansie:
Economie:
Handel: specerijen, zijde, goud en zilver enz.
Ze wilde zelf handel gaan voeren met andere landen buiten Europa, om zo bijvoorbeeld meer
specerijen te krijgen. Dit gingen ze doen over zee omdat ze via het land niet werden binnengelaten
door Islamitische heersers.
Politiek:
Veroveren van een groter rijk.
Cultuur:
Verspreiding van het Christendom
Nieuwsgierigheid en avontuur, dit kwam bijvoorbeeld door verhalen die werden verteld.
Men wilde dit met eigen ogen zien.
Met de reizen van Columbus begint eigenlijk de Spaanse verovering van midden en zuid Amerika. Die
Spaanse veroveraars noemen we ook wel conquistadores. Zij koloniseren uiteindelijk twee hele
grote rijken in midden en Zuid-Amerika, het Azteken rijk en het Inca rijk. Dit heeft hele vervelende
gevolgen voor de Indianen daar.
Gevolgen:
Indianen sterven aan Europese ziektes, meegenomen door de Europeanen.
Indianen werden bekeerd tot Christendom, gekerstend.
Indianen werden gedwongen tot arbeid, bijna slavernij. Hier kwam steeds meer protest
tegen van de katholieke priesters. De indianen waren namelijk net gekerstend en zij vonden
dat medechristenen niet zo konden worden behandeld. Uiteindelijk wordt hiernaar
geluisterd en komen er in 1542 nieuwe Spaanse wetten, hierin staat dat indianen
gelijkgesteld moeten worden met de Spanjaarden. Maar de Spanjaarden vinden wel dat er
dan andere mensen moeten komen werken op de plantages of mijnen. Dit is het begin van
de trans-Atlantische slavenhandel: slavenhandel over de Atlantische oceaan. Werden slaven
uit Afrika gehaald voor het werk Driehoeks handel. Europeanen varen uit Europa naar de
Afrikaanse westkust, halen slaven op voor goederen, worden over oceaan naar plantages
gewerkt en uiteindelijk gaan de producten daarvan naar Europa. Steeds meer andere landen
gaan met de Europese expansie meedoen en gaan ook kolonies stichten in 1600.
, Renaissance en humanisme:
In deze tijd gingen mensen op een hele andere manier naar zichzelf kijken en op de wereld. In de
middeleeuwen keken de handelaren vooral naar de mens met het motto memento mori. Dit houdt in
denk eraan dat je op een dag dood zult gaan, dit klinkt vrij hard maar dat komt omdat voor
Christenen het leven na de dood vooral belangrijk is ‘het eeuwige leven. De vraag was dan, ga je naar
de hemel of naar de hel. Dit zou god beslissen. De boodschap was daarom ook zorg ervoor dat je nu
als een goede christen leeft zodat god de juiste keuze maakt. Leef dus volgens de regels van de bijbel
en kerk, een van die regels was spaarzaam leven. Die rijke handelaren in de Italiaanse stadstaten
waren het hier niet mee eens en wilde genieten van hun leven. Daarom kwam voor hen een ander
motto in de plaats: carpe diem. Dit betekend pluk de dag oftewel het leven op aarde is ook
belangrijk. Zij gingen genieten van het leven door grote paleizen te laten bouwen, deze werden
vervolgens ingericht volgens de mode van de Grieken en Romeinen. Er kwam namelijk nieuwe
belangstelling voor het klassieke erfgoed, dit houdt in alles wat is overgebleven uit de tijd van de
Grieken en romeinen. Hieruit volgt ook het woord renaissance. Want die klassieke cultuur van de
Grieken en romeinen werd eigenlijk wedergeboren of opnieuw geboren. Je zag dus deze klassieke
cultuur in de beelden, kunst en geschriften. Oftewel de architectuur en kunst is weer op basis van de
klassieke vormentaal. In de renaissance kwam ook het humanisme voor, dit waren geleerde die op
basis van de geschriften van Grieken en romeinen de wereld beter probeerde te begrijpen. Dit deden
ze door zo oud mogelijke teksten te vinden van de Grieken en romeinen. Deze gingen ze dan
vergelijken met de teksten van hun eigen tijd en als er ze een aanpassing zagen haalden ze deze er
weer uit, zodat de tekst weer in de oorspronkelijke staat kwam. De humanisten hadden dus twee
belangrijke kenmerken:
Kritische denkhouding: opzoek naar fouten en juist maken zoals het bedoeld was
Leven als een universele mens: een mens die van alles verstand had en nieuwsgierig is, op elk
gebied. Een voorbeeld hiervan was Leonardo da Vinci.
Deze twee dingen zorgde ervoor dat er een nieuwe wetenschappelijke belangstelling ontstond, op
een systematische rationele manier zaken onderzoeken om tot nieuwe kennis te komen. De
humanisten probeerden dus de wereld te verklaren op een rationele manier, dit deden de oude
Grieken ook.
De kerkhervorming:
Vanaf de 13e, 14e en 15e eeuw zien we dat er steeds meer kritiek komt op de geestelijken. De
geestelijken zijn mensen met een leidende rol binnen het geloof.
Kritiek:
Op de paus, pausen zijn bezig met het streven naar wereldlijke macht. Veel mensen
begonnen zich af te vragen of de paus wel deze wereldlijke macht hoorde te hebben, want ze
waren de geestelijken leider en moesten zich meer bezighouden met het geloof in plaats van
het bestuur en de rechtsstaat.
Ook waren veel pausen net als andere geestelijken bezig met luxe en rijkdom en dit moest
worden aangepakt.
Kritiek op het allerlaagste niveau, parochiepriesters. Zij wisten niet wat het belangrijkste was
in het geloof, hadden een slechte opleiding gehad. Dit moest worden veranderd.
Mensen die kritiek hadden op het geloof werden vervolgd door de inquisitie. Dit was een kerkelijke
rechtbank die niet katholieke opspoorde en veroordeelde, niet katholieke worden ook wel ketters
genoemd. Maar vanaf de 15e eeuw werd het steeds lastiger om de kritiek tegen te houden, er werd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper junecoenders. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
