Dit is een samenvatting van het vak Encyclopedie der rechtswetenschap die gegeven wordt aan de Vrije Universiteit binnen de opleiding rechtsgeleerdheid in het eerste jaar. Deze samenvatting is volledig en bevat elke week de behandelde filosofen en alles wat bij ze hoort. Dit document is meer dan 40...
Week 1
Ethiek is hetzelfde als moraal. Dus als er over ethiek wordt gesproken dan hebben ze het over
moraal.
Ethiek= de leer van goed en kwaad. Normsysteem waarin menselijke gedragingen worden
gekwalificeerd in goed & kwaad. Deugd en ondeugd. MG wordt in hokjes gezet > goed,
kwaad, deugd en ondeugd.
Negatieve vrijheid= Je wil dat er iets NIET is. Als het er wel is, dan vind je dat hinderlijk.
Vrijheid van de storende aanwezigheid. Je stoort je aan de aanwezigheid van dingen. Je wil
dat het er niet is.
Positieve vrijheid= Je wil dat iets er WEL is. Als het er niet is, dan vind je dat hinderlijk.
Vrijheid van de storende afwezigheid van iets. Je gaat je storen als iets niet aanwezig is.
Wezensvrijheid= Een uiterste vorm van vrijheid. Een vrijheid om een levenshouding te
ontwikkelen waarin de mens de volle ontplooiing van zijn waren menselijkheid.
Voorbeeld = Als roken je weerhoudt om je ideaalbeeld na te streven, dan is roken je
interne blokkade.
Recht volgens Natuurrecht:
- Wanneer er sprake is van rechtvaardigheid die van nature geldt.
- Ethisch/moraal gezien moet het juist zijn. Als het niet juist is dan kunnen we niet
spreken van recht.
Formele criterium= Is het recht juist tot stand gekomen?
Materiële criterium= Is het recht inhoudelijk rechtvaardig?
Formeel & materieel = noodzakelijk verband tussen recht & moraal/ethiek
Recht volgens rechtspositivist:
- Wanneer er sprake is van wet- en regelgeving door een bevoegde
overheidsinstantie. Het positieve recht wordt het genoemd. Of het ethisch gezien
juist of onjuist is, maakt niet uit.
Formele criterium= Is het recht juist tot stand gekomen?
Verband noodzakelijkheid tussen recht en moraal
Of een regel inhoudelijk in overeenstemming is met morele waarden doet er niet toe.
Dus het maakt niets uit of een regel in overeenstemming is met ethiek morele
waarden > Positivistische scheidingshypothese
, Rechtspositivisme
- Normatief rechtspositivisme: rechtsnorm geldt altijd, ongeacht de morele
kwaliteit, deze moet ook altijd gehoorzaamd worden.
- Beschrijvend rechtspositivisme: Er is niet meteen een gehoorzaamplicht, ondanks
dat de rechtsnorm geldig is.
Dus bij normatief RP geldt rechtsnorm ALTIJD ondanks ethiek/moraal. Deze moet
gehoorzaamd worden.
Bij beschrijvende RP geldt er niet altijd een gehoorzaamheidsplicht wat bij normatief
wel zo is. Ondanks of de rechtsnorm geldig is of niet. Hoeft dus niet te gelden bij
normatief moet het gelden en gehoorzaamd worden. Andersom niet.
1. Brede ethiek
Morele normen die het gehele menselijke leven omvatten. Er wordt bepaald hoe je
moet leven. Wat je wel en niet moet denken, geloven en hoe je moet opvoeden. Ook
wel ethiek van de derden genoemd omdat dit minst bij individu stond.
Dus bij brede ethiek wordt er voor je bepaald hoe je moet leven en omvat het gehele
menselijke leven
2. Smalle ethiek
Men regelt zo min mogelijk morele normen die noodzakelijk zijn voor vreedzaam
samenleven. Wordt ook wel ethiek van de 2e orde genoemd.
Dus bij smalle ethiek wordt er zo min mogelijk bemoeid
, Natuurrecht
Stroming in de rechtsfilosofie
Gebaseerd op eeuwige onveranderlijke kernwaarden
zoals: ‘’gij zult niet doden’’
Presocraten
(Filosofen voor Socrates)
- Presocraten waren van mening dat mensen een soort redelijkheid/ratio hebben
Als mensen deze ratio richten op de Kosmos (goede orde), komen ze erachter dat er
wetmatigheden in de Kosmos en op de aarde zijn
Op het moment dat mensen hun omgeving bestuderen en vaste patronen zoeken,
komen ze achter de wetmatigheden die voor mensen wezenlijk zijn
Deze wetmatigheden vormen dat het natuurrecht volgens de Presocraten
Hoofdvraag= Hoe weten we of de kernwaarden bestaan en hoe kunnen deze waarden
herkend worden?
Presocraten: Aristoteles, Aquino, Kant & Mill en Contractfilosofen geven hier antwoord op:
Aristoteles & Thomas van Aquino
Ze zeggen dat iedereen zijn natuurlijke bestemming moet volgen. Als je goed naar je
omgeving kijkt, kun je achter deze natuurlijke bestemming komen
- Aristoteles
Het is goed als de mens tot zijn natuurlijke bestemming kan worden gebracht
Rechtsorde dient dit mogelijk te maken
Brede moraal: omdat natuurlijke bestemming vast staat
- Thomas van Aquino
Thomas beweert hetzelfde, maar natuurlijke bestemming moet in…
Kant & Mill
Zij hangen het idee aan dat de rechtsorde het mogelijk moet maken dat elk individu
zijn eigen keuzes kan maken en een autonoom leven kan leiden
Contractfilosofen
- Contractfilosofen proberen het natuurrecht te bevrijden van de religieuze sfeer
Hoe ziet het recht eruit als het losstaat van godsdienst?
Zoeken aansluiting bij natuurlijke conditie van de mens
Filosofen zijn echter wel gelovig!!
*Eind 18e eeuw Franse revolutie > verlichting (individu & autonomie belangrijk)
Brede moraal (dus natuurrecht) wordt losgelaten > mensen staan dan los van de
kernwaarden > rechtspositivisme*
, Kelsen
Rechtspositivist
Rechtsleer
Zuivere rechtsleer (reine rechtslehre):
- Normen worden zuiver beschreven en niet als verkapte feiten
- Zijn rechtsleer is gebaseerd op wetenschap en die is altijd uit op de waarheid
Dus eigen inbreng moet er buiten gelaten worden
Welke variant rechtspositivisme hoort bij rechtsleer Kelsen?:
- Zuivere rechtsleer is een wetenschap en mag niet gekoppeld worden aan politiek
en waardeoordelen
Omdat er geen waardeoordelen aan gekoppeld mogen worden, past de
zuivere rechtsleer het beste bij het beschrijvende rechtspositivisme
Grundnorm
- Het recht is een normatieve dwangorde. Kelsen meent dat iedere rechtsnorm
berust op een wil van een autoriteit, maar slechts een claim van deze autoriteit
dat zijn wil gevolgd moet worden, is niet voldoende
Er moet een bevoegdheid komen van een hogere norm en die norm moet weer
bevoegdheid hogere norm
Als we niet hoger kunnen, zijn we bij de Grundnorm (eigenlijk niet geldig,
want geen hogere norm)
Kritiek op natuurrecht
- Kan geen menselijke gedragingen voorschrijven, er is geen wil volgens principe
der causaliteit
- Natuurrecht is tegenstrijdig met zichzelf
Normen spreken elkaar tegen
John Austin (rechtspositivist)
*Soeverein is de feitelijke gewoonte van de grote groep mensen om een bepaalde persoon te
gehoorzamen die niet zelf de gewoonte had gehoorzaam te zijn aan ander menselijke
autoriteit*
Kritiek Kelsen:
Kelsen maakte scherp onderscheid tussen feit & norm.
Normen kunnen volgens Kelsen nooit herleid worden uit feiten, dat mensen gewoonte
hebben om iemand te gehoorzamen heeft niet te maken met daadwerkelijk gehoorzamen!
Kenmerken recht volgens John Austin:
1. Bevelen
2. Soeverein
3. Gehandhaafd door sanctiedwang
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Znbstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
