Een samenvatting van de belangrijkste begrippen samengevat van alle hoorcolleges van Recht en Menselijk gedrag. In deze samenvatting zijn niet alle onderzoeken opgenomen of uitgelegd. Ook de leerdoelen zijn opgenomen.
RECHT & MENSELIJK GEDRAG
Ex-ante perspectief op recht en gedrag: Het gaat om de rol die recht heeft om ongewenst
gedrag te sturen en dus hoe juridische regels gedrag in de toekomst kunnen beïnvloeden.
Bij het ex-ante perspectief is empirische kennis cruciaal, omdat zonder de empirie we niet
kunnen weten wat de effecten zijn van recht op gedrag.
→ een middel om invloed uit te oefenen op toekomstig gedrag.
Ex-post perspectief: de vraag draait om wat nu de juridisch juiste en beste manier is om te
reageren op gedrag uit het verleden.
WEEK 1
● intrinsieke en extrinsieke motivatie
● de gedragsfunctie van het recht
● ex- post en ex- ante perspectief
● (behavioral code)
● punitieve intuïtie
● generale en speciale preventie
● criminogene effect van straf
● brutalization effect
● experiential effect & gambler’s fallacy
● moral coherence
Experiential effect (= als mensen een misdaad plegen en niet worden gepakt, ontwikkelen
ze een lagere risicoperceptie van zekerheid en ernst van straffen)
Gamblers’ s fallacy (= criminelen geloven dat als ze de eerste keer niet worden gepakt dit
de tweede keer ook niet zal gebeuren)
Moral coherence (= verwijst naar het idee dat wat we persoonlijk denken dat correct is, ook
ons idee vormt over wat het meest effectief is.
De ‘behavioral code → voorbeeld over het invoeren van een verplichting tot het dragen van
gordels → wat voor gedragsmechanismen nieuwe regels met zich mee brengen.
Verandering van gedrag door regels.
Bedrijfscriminaliteit anders dan straatcriminaliteit → van de 20 bedrijven die schuldig
werden bevonden aan het overtreden van de wet, slechts in 1 geval een manager
veroordeeld werd tot een gevangenisstraf.
Sociale normen
● Mensen reageren op het gedrag en de meningen van anderen
● Ze reageren dus op sociale normen
● Soms zijn de sociale normen in overeenstemming met de rechtsregels en dan zal er
meer naleving zijn → positieve sociale normen
● En soms niet en dan is er meer overtreding → negatieve sociale normen
1
, ● Als er positieve sociale normen zijn moeten we oppassen dat we deze niet
verzwakken
● Als er negatieve sociale normen zijn moeten we oppassen dat we ze niet versterken
● Slecht doordachte handhaving en straffen kan positieve sociale normen verzwakken
en negatieve sociale normen versterken
Gedrag als reactie op kosten en baten → als regelnaleving minder oplevert dan
regelovertreding zullen mensen zich niet aan de regels houden
Speciale preventie: de pijnlijke en kostbare ervaringen die gepaard gaan met een straf
maken mensen die gestraft zijn bang om nogmaals de wet te overtreden.
➔ geen empirisch bewijs
➔ problemen met het deugdelijk vaststellen van de causaliteit tussen de straf en
recidive
➔ Negatief effect: criminogeen effect: de tijd in de gevangenis maakt mensen meer
geneigd tot criminaliteit dan daarvoor.
➔ ‘Deviancy training’: het aanleren van crimineel gedrag in de gevangenis
❖ Bij taakstraf/ gevangenisstraf lijkt taakstraf tot minder recidive te leiden, in plaats van
gevangenisstraf → ex- gedetineerden die waren opgesloten hadden een hogere
kans op recidive. → speciale preventie werkt niet.
❖ Is er een verband tussen de periode die iemand in de gevangenis doorbrengt en de
kans op het opnieuw plegen van een strafbaar feit → groot 68 % opnieuw
gearresteerd.
Generale preventie: de dreiging van een straf schrikt mensen af om zelf de wet te
overtreden.
➔ geen sluitend empirisch bewijs
➔ problemen met het deugdelijk vaststellen van de causaliteit tussen de straf en
criminaliteit
➔ brutaliserende effecten: de brutaliteit van (executies) straffen inspireert criminelen
en legaliseert zelfs hun gedrag
vereisten:
➔ strafkans (pakkans en de kans dat je daarna ook echt wordt gestraft)
➔ strafmaat (hoogte van de straf)
➔ strafkans is belangrijker dan de strafmaat
➔ meer nadruk leggen op opsporing en minder op het straffen zelf (de les)
➔ mensen hebben geen inzicht in hoe hoog straffen zijn of wat de pakkans is →
zodoende is communicatie essentieel
❖ Three strikes wetgeving → De three strikes wetgeving zorgt er niet voor dat langere
gevangenisstraffen anderen ervan weerhouden misdaden te plegen.
❖ De misdaadcijfers verminderden niet sneller dan voordat de wet was ingevoerd.
❖ Iemand met al 2 strikes zag ook niet eerder af van een derde overtreding → geen
afschrikkende functie.
❖ Generale preventie. Geen bewijs dat Three strikes de criminaliteit verminderd.
2
, ❖ Ook een studie in Californië waaruit blijkt dat Three strikes- wet wel een
afschrikkende werking had.
❖ Studies vinden geen afschrikkende werking van sancties in de reeks van bedrijfs
misdrijven die worden bestudeerd. Sterkere straffen leiden niet tot afschrikking.
❖ Indien er geen zekerheid is over de uitvoering van straffen, hebben deze simpelweg
geen afschrikkend effect.
❖ Er is bewijs gevonden dat aantoont dat wanneer de zwaarte van de straffen hoger is,
men meer moeite zal doen om niet gepakt te worden.
❖ Stop- and- frisk → werkt niet, terwijl het wel een enorme investering in de
handhaving was.
❖ Kennis van het recht; een analyse van percepties over generale preventie toont aan
dat milieu beheerders helemaal niet nauwkeurig waren in hun kennis van de
frequentie van boetes of de ernst van deze boetes.
❖ Focussed deterrence → benadering bij criminele bendes; het bleek een succes te
zijn voor het verminderen van gewelddadig gedrag van bendes.
Algemene lessen: week 1
- Hoe het recht werkt is een essentiële juridische vraag
- Deze vraag vereist empirische kennis die naast rechts positieve en normatieve
kennis staat
- Idealiter reageert recht niet slechts op gedrag uit het verleden (ex- post) maar stuurt
het ook gedrag in de toekomst (ex- ante)
- Recht beïnvloedt gedrag door verschillende gedragsprocessen
- Straffen kan op verschillende manieren menselijk gedrag sturen
- Straffen kan positieve en negatieve invloed hebben op gedrag
- Er is geen sluitend bewijs dat straffen een speciale of generale preventie- effect heeft
- Gevangenisstraf kan ook een criminogeen effect hebben
- Voor generale preventie is de strafkans essentieel
- Mensen hebben niet een goede perceptie van wat de strafkans en de strafmaat is
- Harder straffen kan ook leiden tot meer ontwijkend gedrag
- De veronderstelde kosten en baten in het recht blijken dus niet altijd zo te werken in
de praktijk
WEEK 2:
● moral development (6 fases) experiment
● moral dumbfounding
● moral judgement (hond) → moral reasoning (staart)
● morele redenering (systeem 1) en morele intuïtie (systeem 2): 2 soorten van morele
cognitie
● bounded ethically
● ethical fading
● neutralization techniques (moral disengagement)→ rightful retaliation, moral licensing
(meer neutralisatie → meer regelovertreding)
● dark triad
● callous- unemotional traits
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isapeek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
