H14 stress, gezondheid en welzijn
14.1 wat veroorzaakt stress?
Stressoren: zijn uitwendige gebeurtenissen of situaties (stimulus) die stress veroorzaken.
Stress is de fysieke en psychische verandering die opreden in reactie op de stressoren.
Distress: een belastende emotionele cognitieve en/of gedragsmatige reactie, die
veroorzaakt wordt door een externe stressor en die onderdeel kan zijn van stress.
Stress is een voorbeeld van een emotionele reactie; dus speelt onze cognitieve
beoordeling of interpretatie een belangrijke rol de mate van stress die we door een stressor
ervaren.
We hebben een aantal algemene stressoren: traumatische stressoren, chronische
stressoren.
Traumatische stressoren: zijn situaties die onze eigen lichamelijke veiligheid of die van
anderen bedreigen en gevoelens van angst, vrees of machteloosheid opwekken.
Hier kan je denken aan natuurrampen, terrorisme.
Natuurrampen en terrorisme vormen een groep traumatische stressoren die catastrofale
gebeurtenissen worden genoemd.
catastrofale gebeurtenissen: een plotselinge gewelddadige ramp – hetzij ontstaan ten
gevolge van een natuurlijke fenomeen, hetzij door mens aangericht – die een trauma
veroorzaakt.
Terrorisme wordt gedefinieerd als geweld dat of een dreiging die wordt veroorzaakt door
individuen of groepen met het doel de maatschappij te ontwrichten door angst en gevaar te
veroorzaken.
Wij kunnen verschillende reageren op deze gebeurtenissen. Cohen en Ahearn
onderscheiden vijf fases die slachtoffers doormaken:
1. onmiddellijk na de gebeurtenis ervaren de slachtoffers psychische gevoelloosheid,
psychische shock en verwardheid.
2. Tijdens de fase de volgende handelen veel slachtoffers ‘op de automatische piloot’.
ze zijn zich weinig bewust van hun eigen ervaringen en later kunnen ze zich details
van wat er is gebeurd maar moeizaam herinneren.
3. Tijdens de fase van gezamenlijke inspanning bundelen slachtoffers hulpmiddelen en
bronnen.
4. Vervolgens ervaren mensen vaak een inzinking. Ze zijn uitgeput en de emotionele
gevolgen van de tragedie beginnen eindelik tot hen door te dringen.
5. Vervolgens breekt een langdurige periode van herstel aan. Hierin de slachtoffers zich
langzaam maar zeker schikken in verandering die het gevolg zijn van de ramp.
Uit onderzoek blijkt ook hoe belangrijk levensverhalen (self-narratives) zijn bij het
verwerken van catastrofale ervaringen. We formuleren verhalen die verklaren wat er is
gebeurd en wat dat voor ons betekent. Deze verhalen vormen een belangrijk voordeel van
onze pogingen om elkaar uit te leggen wat er in ons omgaat.
Secundaire traumatisering; hevige stress die wordt veroorzaakt door blootstelling aan
traumatische beelden of aan verhalen die tot gevolge hebben dat de waarnemer zich met de
oorzaak van de stress gaat bezighouden. Denk aan trauma in de media.
Bij critical incident stress debriefing (CISD) of traumatogene stress debriefing (TSD) worden
mensen die getroffen zijn door een ramp, vrijwel gedwongen om in kleine groepen hun
verhalen te delen en naar andere te luisteren die hetzelfde doen. Wordt vaak toegepast bij
politie, brandweer.
, Mensen reageren verschillend op rampen in culturen. Hoe ze reageren is dan bepalend door
hun omgeving.
Mensen zijn sociale wezens; we zijn voor onze overleving van elkaar afhankelijk. Het verlies
van een dierbare brengt veel stress met zich mee, zelfs als we dit zien aankomen. Rouw is
de emotionele reactie op een interpersoonlijk verlies, een pijnlijke combinatie van gevoelens
als verdriet, woede, machteloosheid, schuld en wanhoop.
Sommige deskundigen bevelen aan de rouw af te sluiten, oftewel closure te bereiken.
Rouwpsychologen zijn echter tegen het streven naar het afsluiten van de pijn en de
herinneringen aan het verlies; zij zijn voorstanders van integratie.
Integraties: de laatste fase van rouw waarin het verlies in het zelf wordt opgenomen
Rouw is ook bijzonder stressvol wanneer anderen je verlies niet erkennen en geen
medegevoel tonen. Dit wordt ook wel miskende rouw genoemd. Sommige mensen met
miskende rouw proberen hun verdriet te verbergen uit angst voor de negatieve reacties van
anderen.
Afwijzing van verlies houdt in dat je jouw partner verliest aan een ander. Dit kan ook
ervaringen van schaamte en vernedering met zich meebrengen.
Posttraumatische stressstoornis
Mensen die ernstige trauma’s hebben opgelopen (vb. oorlog, mishandeling) vertonen soms
een uitgesteld patroon van stressymptomen, dat zich maanden of zelfs jaren na het trauma
nog kan openbaren. Die vertraagde reacties kunnen een leven lang aanhouden. Tijdens een
posttraumatische stressstoornis (PTSS) beleeft het individu opnieuw de psychische en
fysieke responsen die met het trauma gepaard gingen.
- In de DSM-5 wordt PTSS beschreven als een psychotrauma en stressorgerelateerde
stoornis. Als aanleiding voor de stoornis wordt gegeven: de confrontatie met een feitelijke
of dreigende dood; seksueel geweld; of een ernstige verwonding.
- Symptomen van PTSS: slachtoffers zijn/hebben;
1. Snel afgeleid,
2. chaotisch
3. problemen met hun geheugen
4. emotioneel gevoelloos
5. beleven minder plezier aan positieve ervaringen
6. slaapproblemen
7. schuldgevoelens ten opzichte van de overledenen
8. overdreven schrikrespons
Chronische stressoren: zijn relatief langdurig en kunnen zich over een tijdsperiode
langzaam ontwikkelen en aanhouden.
Er zijn drie verschillende chronische stressoren:
1. Maatschappelijke stressoren hebben vaak te maken met problemen die in de loop
van de tijd steeds terugkeren of die altijd voortduren, problemen die zich bijvoorbeeld
thuis, op werk of op school voordoen. Andere voorbeelden zijn werkloosheid,
armoede, racisme en andere sociale klassen of groep gerelateerde omstandigheden
die mensen beperken of onderdrukken.
de media is hier een onderdeel van. Ze tonen ons regelmatig schokkende verslagen
van tragedies in verschillende delen van de wereld.
Wanneer artsen, verzorgers en therapeuten te veel te maken krijgen met trauma’s en
de slachtoffers daarvan lopen ze risico op compassiemoeheid, een toestand van
psychologische uitputting die de professionals na langdurig contact met lijdende
cliënten strest, verdoof, of onverschillig maakt voor degene die het moeilijk hebben.
Ook wel een secundaire traumatische stress genoemd.
2. Bij belangrijke levensgebeurtenissen kan je denken aan het beginnen aan een
nieuwe baan of studie of het stoppen hiermee. Maar ook op vakantie gaan. Ook
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MrsRobot17. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.