De Maas en de Rijn stromen grote hoeveelheden materiaal naar NL. Beide rivieren en hun voorlopers
hebben in de afgelopen miljoenen jaren vele stroomgebieden* gehad. In NL nam de stroomsnelheid
van de rivieren af, waardoor grind, zand en klei in ons land is neergelegd. Dankzij deze nieuwe lagen
bleef een groot deel van ons land boven de zee uitsteken.
*Stroomgebied: het gebied dat afwatert op een rivier en haar zijrivieren
Stuwwallen en dekzand
Het oostelijk deel van NL, dat hoger ligt dan het westelijk deel, is de afgelopen 200 000 jaar sterk
beïnvloed door de koude tijden die toen voorkwamen. Tijdens de Saale-ijstijd (op een na koudste),
schoven de gletsjers uit Scandinavië tot halverwege NL -> Dikke ijstongen diwden het rivierzand en
riviergrind dat door de rivieren in de tijd daarvoor was neergelegd, op tot heuvels. Deze heuvels vind
je nog steeds terug in het midden en (noord)oosten van NL. We noemen ze stuwwallen*. Er
ontstonden smeltwaterdalen** toen het warmer werd.
Er is ook bewijs dat het ijs uit Scandinavië hier is geweest. Ten noorden vande grote rivieren komen
veel grote keien voor, sommige hebben een doorsnede van meer dan een meter. Deze enorme keien
komen uit Noorwegen en Zweden (door het ijs meegevoerd). Het ijs smolt, en keien blijven liggen.
We noemen ze zwerfstenen.
Na afloop van de Saale-ijstijd heerste in NL en omgeving een poolklimaat. De Noordzee stond nog
lange tijd droog, waardoor wind zand kon meenemen van de bodem. Dit zand werd over vrijwel heel
NL neergelegd. We noemen dit dekzand***.
De arme zandgronden
Zandgrond is erg onvruchtbaar, want zand kan voedingsstoffen niet goed vasthouden. Dit komt
doordat het regenwater/water kan makkelijk door het grove zand heen de grond infilteren*. Hierbij
worden alle voedingsstoffen meegezogen.
Boeren hadden mest nodig -> gebruikten schapenpoep en heideplaggen -> schapen graasden
overdag op heidevelden (op stuwwal). -> ’s Avonds stonden ze op stal en werd hun poep verzameld
en vermengd met het boverste deel van de heideplantjes.
Er ontstonden esdorpen. De es wed door het hele dorp gebruikt, de boeren hielden schapen en
zorgden samen voor voldoende mest…
Toen er kunstmest was -> schapen verdwenen -> heide op stuwwallen veranderde in bos.
= Heide
= Groenland
(gras)
= Boerderrij
= Brink (plein)
Es Es
= Es (akker)
Beekje
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tessvdh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.