Letterlijk overgeschreven wat er is gezegd tijdens de Q & A sessies van het vak RTO. Dus volledige uitwerking van de Q & A's van het vak rechtsbescherming tegen de overheid.
Dit is echt een TOP overzicht van de werkcollege's, hoorcollege's en Q&A's. Zelf heb ik alle WC's en HC's gevolgd dus ik weet dat het klopt wat er staat. Het is super fijn alles zo overzichtelijk in 1 bestand te hebben. Heel fijn dat er TOP studenten zijn die dit doen en dit ook met andere studenten wil delen. Super top!! Super bedankt!
Volledige uitwerking Q & A Rechtsbescherming tegen de overheid
Inhoud
Q & A 1 RTO............................................................................................................................................2
Q & A 2 RTO..........................................................................................................................................10
Q & A 3 RTO..........................................................................................................................................17
Q & A 4 RTO..........................................................................................................................................24
Q & A 5 RTO..........................................................................................................................................28
Q & A 6 RTO..........................................................................................................................................34
Q & A 7 RTO..........................................................................................................................................41
1
,Q & A 1 RTO
Algemeen
Jullie hebben mijn werkcollege gezien of kunnen zien. vandaag de eerste Q and A. Deze Q
and A wordt niet opgenomen. Het programma voor vandaag jullie kun je vragen kwijt over de
stof. Vooraf wilde ook omdat we daar een vraag over hadden gekregen stilstaan bij de
toeslagenaffaire. De docent heeft daar een artikel over geschreven wat zeer binnenkort
gepubliceerd wordt en is bereid om daar mondeling toelichting op geven.
Toeslagenaffaire
Het is een terecht in kader van dit vak een belangrijk onderwerp. De toeslagenaffaire laat
zien hoe belangrijk rechtsbescherming tegen de overheid is. Dat laat ook zien dat
rechtsbescherming tegen deo verheid een gedeeltelijk taak is van de wetgever en bestuur en
de rechter. We kunnen wel zeggen in de opvangtoeslag daar zijn dingen niet goed gegaan.
Zowel op niveau van wetgeving, uitvoering en rechtspraak. Daar wil ik kort bij stilstaan. Dat
wordt verschillend over gedacht wat de rol is van de bestuursrechtspraak van de raad van
staten in dit verband was. Ik zal een paar beschouwingen geven hoe ik de dingen zie.
Ik zei al een gedeeltelijke verantwoordelijkheid van wetgever, bestuur en rechter. Ik denk dat
we kunnen zeggen dat deze kinderopvang toeslagen affaire laat zien dat er in de uitvoering
en de regelgeving dingen niet goed zijn gegaan, maar wel onderdeel vormen van het patroon
wat veel breder is dan de kinderopvang toeslag. Als we kijken naar het rapport wat vorige
week werd opgeleverd en werd aangeboden aan de voorzitter van de Tweede Kamer
tijdelijke commissie uitvoeringsorganisaties. Dan blijkt dat ook bij andere grote
uitvoeringsorganisaties dus bijvoorbeeld het UWV dat zich soortgelijke problemen vormen. Ik
mocht deze week een interview geven over de corona steunmaatregelen aan ondernemers
en met name ZZP’ers en MKB zie je op hetzelfde niveau een patroon. Bijvoorbeeld ZZP’ers
die bij een gemeente bijzondere bijstand aanvragen en verleend krijgen met de mededeling
dat in geval van faillissement niet behoort te worden terugbetaald, maar tegelijkertijd zien we
dat de Belastingdienst die bijstand aanmerkt als inkomen, waardoor die ZZP’ers via de
achterdeur opnieuw in problemen komen. En waar ligt dat aan? Dat ligt aan wat er precies in
de kinderopvang affaire is gebeurd en wat we op andere terreinen zien aan hele harde
wetgeving. Gedetailleerde wetgeving, kei hard op terrein van kinderopvang toeslag, die
regelgeving maakte deel uit van die anti-fraude wetgeving tegen bestrijding.
Het doel was heel nadrukkelijk mede op reactie onder ander misstanden de Bulgaren fraude
om een kei hard toezicht arrangement te introduceren, harde wetgeving en wetgeving die
weinig mogelijkheden kent om recht te doen aan de menselijke maat, overigens een
onderwerp wat bijzondere aandacht gaat krijgen. Rechtsponsiviteit zien we hier in dit dossier
ook heel nadrukkelijk. Als er dingen misgaan op niveau van wetgever en bestuur, mag je
verwachten dat de rechter daar enig tegengewicht aan biedt. Kunnen denk ik zeggen dat een
aantal dingen niet helemaal zijn gelopen hoe ze zouden moeten lopen en dat is met name
iets dat de afdeling bestuursrechtspraak van raad van staten als hoogste bestuursrechter op
dit terrein wordt verweten. Ik wil weten om de achtergrond daarvan te schetsen wil ik jullie
even meenemen in de systematiek van die kinderopvang toeslag. Die kinderopvang toeslag
werkt met een voorschot regeling. Wat inhoudt dat de aanvragen een voorschot krijgt op
basis van de aanvraag voor de kosten die die claimt te zullen gaan maken in het kader van
kinderopvangtoeslag en na afloop van het fiscale jaar wordt vastgesteld of die kosten wel
werkelijk zijn gemaakt en daarmee het recht op kinderopvang toeslag werd vastgesteld.
2
,Het probleem hier was dat als er een verschil bleek te bestaan tegen de werkelijk gemaakte
kosten en de vooraf geclaimde kosten dat dan de Belastingdienst op het standpunt stelde
dat de wet op de kinderopvang toeslag geen ruimte verdient voor een andere benadering
dan te zeggen dat het recht op kinderopvang toeslag niet kon worden vastgesteld over die
periode. En dus op nul nihil moest worden gesteld. Met andere woorden als niet alle kosten
die vooraf waren geclaimd waren gemaakt of het niet als bewijs kon worden geleverd van die
gemaakte kosten, maar zelfs in de gevallen waar bijvoorbeeld wel voor 75 – 80 % voor de
geclaimde kosten wel duidelijk was dat die wel waren gemaakt dan nog leidden dat tot de
vaststelling van kinderopvang toeslag. Dat volgde zegt de Belastingdienst rechtstreeks uit art
1:17 en daar hebben wij geen afwegingsruimte, geen beslissingsruimte. De hele bepaling die
van belang is, is art. 26 Algemene wet inzake rijksbelasting AWIR, dat is een bepaling dat
gaat over de terugvordering.
Als eenmaal is vastgesteld dat er over een periode geen recht op kinderopvang toeslag
bestond dan leidde dat er toe dat het voorschot wat was uitbetaald in het geheel, diende te
worden teruggevorderd en dat ligt besloten in art. 26 AWIR en die bepaling zegt de
Belastingdienst dat geeft ons geen ruimte om belangen af te wegen. Waarom is die
observatie dat de Belastingdienst zegt het is een gebonden bevoegdheid? Een binaire
bevoegdheid, als dit, dan dat. Waarom is dat van belang? Omdat dat voor een deel ook de
rechterlijke bevoegdheid tekent. Als de Belastingdienst in het geval als dit gelijk heeft dat er
geen beslissingsruimte voor de uitvoeringsinstantie is, dan kan de rechter met de claim dat
de wetgeving in de praktijk tot onevenredige gevolgen leidt daar kan de rechter niet zoveel
mee.
We weten dat de rechter mag de grondwettigheid van wetten niet toetsen art. 120 GW zegt
dat met zoveel woorden en weten sinds het harmonisatiewet arrest van de HR dat dat ook
betekent dat de rechter wetgeving in dit geval art. 1:7 van de wet op de kinderopvang toeslag
en art. 26 Awir dat die bepalingen niet aan het evenredigheidsbeginsel een ongeschreven
beginsel. Zelfs niet als het wel geschreven is en voor een deel evenredigheidsbeginsel
gecodificeerd in art. 3:4 Awb. Het staat de rechter niet vrij om de wettelijke bepalingen te
toetsen aan evenredigheidsbeginsel.
De afdeling bestuursrechtspraak heeft de Belastingdienst lange tijd gevolg in het standpunt
dat die beiden bepalingen geen ruimte lieten voor een afweging. Uiteindelijk is de afdeling
daar van teruggekomen, maar pas in 2019. Vrij laat dus. De reden daarvoor is als we kijken
naar de motivering van de uitspraak dat de afdeling zegt er nu pas er achter zijn gekomen
welke problemen en welke onevenredigheden de wetgeving en uitvoering daarvan in de
praktijk hebben geleid en ze wijzen op het rapport van de Ombudsman en ook rapport van
de WWR van de rechtsponsiviteit. De afdeling gaat om in de uitspraken van 2019 en neemt
aan anders dan voorheen art. 1:7 wel degelijk een zekere beslissingsruimte aan de
Belastingdienst laat. Dat is een belangrijke observatie die de afdeling ook nodig heeft om
vervolgens te kunnen zeggen dat we dan de uitoefening van die discretionaire bevoegdheid
in een concreet geval een beschikking, kan toetsen aan het evenredigheidsbeginsel. Dat
leidt in dat geval tot het oordeel dat de beschikking in een concreet geval onevenredig is, in
strijd met het ar.t 3:4 Awb.
Dezelfde soort redenering aan naar mijn oordeel is daar minder grond voor in de wet, maar
zet de afdeling ook op ten aanzien van art. 26a AWIR. Kort maar goed de afdeling gaat om
en ziet deze bevoegdheden niet langer als een binaire bevoegdheid, maar als een
discretionaire bevoegdheid en ziet om die reden aanleiding om te toetsen aan het
evenredigheidsbeginsel. De kritiek op de afdeling is waarom zo laat. En daar kunnen we van
alles van vinden en daar wordt wat van gevonden. Collega’s in de landen die daar opnieuw
aanleiding in zien dat de afdeling hier mee blijkt geven aan gebrek van onpartijdigheid en
grouvementele opstelling. Ik aarzel of dat echt het geval is. Dat heeft er mee te maken dat
we eigenlijk niet zo lang geleden een andere type discussie hadden.
3
, Vorig jaar hadden we nog een andere discussie over wat sommige kaderleden noemen
dikascrostatie en het verwijt dat rechter te indringend toetsen en te zeer op de politiek zou
zitten als voorbeeld de Urgenda zaken, maar ook de uitspraak van de Raad van State in de
stikstof zaak. We zien het omgekeerde dat de rechter niet genoeg doet. Dat geeft aanleiding
dat het niet zo zeer te maken heeft met een grouvementele opstelling of een gebrek aan
partijdigheid, maar dat het met iets anders zit.
Andere is volgensmij in elk geval speelt dat hier een rol dat we enerzijds zien dat er op de
rechter dat is belangrijke constatering steeds vaker een beroep wordt gedaan teneinde van
politieke en maatschappelijke veranderingen te weeg te brengen. We zien het op het terrein
van klimaatverandering, we zien waar het gaat om stikstofregeling, zien in het kader van
grote maatschappelijke problemen in de toeslagensfeer. We zien het ook vrij recent in kader
van de corona maatregelen. Denk aan de avondklok uitspraken. Vorige week het
gerechtshof in Den Haag, maar ook de aangekondigde procedures tegen horeca
ondernemers en sluiting van horeca. We zien dat burgers en groepen van burgers in
toenemende maten tot de rechter wenden en tegelijkertijd zien we dat het die rechter in een
moeilijke positie brengt, omdat hij anders dat de wetgever en bestuur op basis van een
concreet dossier niet zonder meer zicht heeft op de context waarin het probleem speelt en
de achterliggende kritiek en vooral op de hoe grootheid en de maatschappelijke dimensie
van het probleem en ik dat dat hier ook in die affaire een rol heeft gespeeld dat de afdeling
lang heeft gekost, om tot het inzicht te komen dat er hier hele grote dinge misgingen. Dat
heeft tot groot maatschappelijke leed lijden.
Iets soortgelijks hebben we gezien in de Alcoholslot zaken waar lange tijd heeft geduurd
alvorens de afdeling op basis van individuele zaken tot het oordeel kwam dat er een soort
van patroon in die zaken zat en rechterlijk ingrijpen noodzakelijk maken. De vraag waar we
nu voor staan is niet zo zeer om naar de beschuldigde vinger terug te wijzen naar wie heeft
hier fout gedaan. Ik denk dat de afdeling bestuursrechtspraak zegt we hadden het anders
moeten doen en beter moeten doen, maar dat we vooral vooruit moeten kijken naar wat er
beter kan en dat legt vooral in deze lijn goed moeten nadenken toen er beroep werd gedaan
op die rechter en zo kan worden gefaciliteerd die rol op een verantwoordelijke manier kan
spelen. Dat zijn zomaar wat observaties over de toeslagenaffaire. Er valt meer over te
zeggen.
Student: checks and balances machtenscheiding werd in de 19e eeuw vrij strikt opgevat,
maar in toenemende maten is er een balans tussen de machten. Wordt het niet eens tijd dat
we niet te veel heen en gaan klagen dat er een te veel doet en ander te weinig doet.
Ik denk dat het heel logisch en inherent is in een democratische rechtstaat met algemene
beginselen die algemeen zijn omschreven. De ruimte laten voor de verschillende
staatsmachten om elkaar in evenwicht te houden. De toeslagenaffaire is een mooi voorbeeld
daarvan. Had de wetgevende macht niet moeten ingrijpen dat een bepaalde wet had moeten
worden aangenomen die in de macht van bestuur beperkt. Het bestuur doet iets en de
rechter moet het dan maar controleren. Wat jullie hier zien is eigenlijk het machtsevenwicht
wat mooi aan zijn steel is en uiteindelijk heeft geleid tot kabinet rutte 3 dat haar ontslag
aanbiedt. Wat een heel mooi mechanisme is van die check and balances en van het jouw
verantwoordelijkheid nemen binnen de interactie van staatsmachten. Ik zou zeggen dat de
personen altijd zijn die de ene kant bepleiten en andere de andere kant. De kant van het
bestuur of de rechter te ver gaat of niet en dat zijn net die discussies die onze democratische
rechtstaat verrijken.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimumans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
