Handboek voor leraren Vijf rollen van de leraar
H4.1 De communicatie op orde: de Roos van Leary H1 Gedrag en gedragsverandering
H4.2 Conflicthantering (Thomas & Kilmann) H2 De gastheer: de les starten
H4.3 Continu signaal (Kounin) H3 De presentator: aandacht vangen
H4.4 Alertheid H4: De didacticus: instructie geven
H4.5 Overlappen H5: De pedagoog: orde houden
H4.6 De klas erbij houden H6: De afsluiter: de les afsluiten
H6.1 Een prettige groep
H6.3 Het groepsproces sturen
Artikelen
H6.4 In kaart brengen van de onderlinge
Bijlage 3 Artikel: Communiceren in groepen
verhoudingen
Bijlage 6: Leiderschap
H6.5 Pesten
Bijlage 7: Diversiteit
H8.3.2 Gesprekken met collega’s
Bijlage 9: Alles over pesten
H9.6 Schoolculturen
Bijlage 11: Teamrollen van Belbin
Lessen in Orde
H2 Het gedrag van een groep
H5.8 Het beïnvloeden van het gedrag in de klas van
leerlingen uit de straatcultuur
H9.4.3 Feedback geven en krijgen
H11 Jezelf leren kennen
H13.2 Ontstaan van een negatief relatiepatroon
H16 Leerlingen met vijandig gedrag
, Handboek voor leraren
H4.1 De communicatie op orde: de Roos van Leary
Communicatie gaat over woorden
die je uitspreekt en hoe je het
uitspreekt. Betrekkingsniveau van
de communicatie → gedrag van de
afzend en ontvanger beïnvloeden
elkaar → Zichtbaar in een
cirkeldiagram genaamd de Roos
van Leary.
Bij relatiewens gaat het over 2
vragen:
1. Wie is de baas?
2. Met elkaar of tegen elkaar?
Elk gedrag roept een reactie op→ Roos van Leary weergeeft wat de effecten zijn van
je eigen gedrag en welke relatiewens eruit spreekt.
• Boven-samen gedrag roept onder-samen gedrag op. Dus: leidend gedrag
roept volgend gedrag op.
• Onder-samen gedrag roept boven-samen gedrag op. Dus: volgend gedrag
nodigt uit om leidend gedrag te gaan vertonen.
• Boven-tegengedrag roept onder-tegengedrag op. Dus: aanvallend gedrag
roept verdedigend gedrag op.
• Onder-tegengedrag roept boven-tegengedrag op. Dus, verdedigend gedrag
vraagt om een aanvallende reactie.
Aandachtspunten:
Wees flexibel als docent →zit niet altijd onder of altijd boven.
‘Samen’ werkt niet altijd in een klas.
Non-verbale communicatie: Om als docent de ‘boven’ houding aan te nemen, staan
hieronder de punten die daarbij helpen: Harper, 1985:
2
, Aankijken → Ervaren docenten maken meer oogcontact dan beginnende
docenten. Aankijken is een belangrijk onderdeel van communicatie.
Britse psycholoog Adam Kendon maakt onderscheidt in vier functies van
aankijken:
1) Reguleren: reacties worden gevraagd of juist onderdrukt.
2) Monitoren: peilen of de ander nog luistert of bijvoorbeeld de
gegeven uitleg begrepen heeft.
3) Cognitief: leerlingen hebben de neiging om weg te kijken als ze het
moeilijk vinden om een vraag te beantwoorden of hun
gedachten onder woorden te brengen.
4) Expressie: leerlingen tonen in hun blik veelal de mate van
betrokkenheid door het aankijken.
Afstand → hoe dichterbij, hoe intenser het contact. In de westerse cultuur
gelden regels:
• 10-50 cm: intieme afstand → afstand kan gewenst zijn bij individuele
uitleg, waarbij de docent naast de leerling zit.
• 50-150 cm: persoonlijke afstand → Afstand tussen bureau en de
leerlingen.
• 1.5-4 meter: sociale afstand → Centrale uitleg.
• > 4 meter: openbare afstand.
Gezichtsuitdrukking:
• Overtuigingskracht → levendige gezichtsuitdrukking.
• Glimlach → contact maken gaat beter.
• Congruente mimiek.
Lichaamshouding en gebaren → Hiermee toon je meer emoties dan de meeste
mensen denken.
• Rust → ontspannen houding.
• Omvang → staande pose of zittend op het bureau, een zichtbare houding.
• Gebaren → ondersteunen de lichaamshouding.
Stemgebruik → bepaalt hoe je overkomt. Je kunt veel doen met spreektempo,
klankkleur, pauzes, intensiviteit, nadruk en de klemtoon.
1) Interpersoonlijke conflicten → meningsverschillen of strijd tussen twee of meer
mensen.
2) Intrapersoonlijke conflicten → conflict in een persoon zelf. De persoon kan niet
kiezen tussen twee beslissingen.
Thomas-Kilmannmodel (conflict mode instrument), manieren voor omgaan met
conflicten. Zij gaan ervan uit dat conflicten altijd een spanningsveld oplevert:
• Aan de ene zijde assertiviteit → de wens om eigen doelen door te drukken.
• Aan de andere kant coöperativiteit → de wens om de relatie goed te houden.
Omgaan met conflicten:
Doordrukken → macht wordt ingezet om te winnen. → effectief bij tijdsdruk.
Vermijden → je gaat het conflict uit de weg door het onderwerp te vermijden.
Samenwerken → je streef ernaar om jouw eigen belangen maar ook die van
de ander te behartigen. → effectief als je de ander nodig hebt.
Toegeven → de relatie met de ander is belangrijker dan het conflict en je geeft
het op. → effectief als er krediet moet worden opgebouwd.
Een compromis sluiten →je onderhandelt om het verschil in standpunten te
overbruggen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lisannee8. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.